chígna , nf: chíngia,
chingra,
chinxa,
cíngara,
cingra,
cringa Definizione
genia de chintórgiu chi si ponet po firmare sa sedha a s'animale passandhosidhu in bentre apresu a is cambas de ananti (petorru): dh'impreant ferrandho puru (ma prus manna e acanta a is cambas de asegus) po mantènnere su pegus in artu de terra chi no potzat fàere fortza cun is peis; est fintzes su singiale chi lassat in sa carre un'acapióngiu istrintu, unu cropu giau cun cosa longa (chintórgiu, fune, e àteru)
Sinonimi e contrari
callitu,
grinca,
istranga,
pretali
Modi di dire
csn:
apretare un'animale a chíngia = afíere tropu sa chíngia; apretare a ccn. a chinxa = segai sa passiéntzia a ccn., apurire; sècere, no sècere una cosa in cingra a ccn. = pràghere, no pràghere
Frasi
sa chigna fit larga e giughiat una tíbbia chi mancu chintorza! ◊ at fatu una chigna de pedhe ◊ issedhendhe ponent sos bàtiles, su sedhone e sa cringa ◊ a s'àinu li at fatu una pitigada sa cringa in su petorru ◊ in màchina cheret posta sa cringa pro seguresa ◊ acapiadhu cun sa cingra!◊ teniat s'arretranga, sa cíngara e pretale e pigàt a froncile s'animale (C.Arangino)
2.
sa fune imboligada in sa manu, tostendhe, mi at fatu sa cringa
3.
chíngias biancas imbóligant s'aera
Etimo
ltn.
cing(u)la
Traduzioni
Francese
ceinture
Inglese
belt
Spagnolo
cinturón,
correa
Italiano
cìnghia,
cintura
Tedesco
Gürtel
corría , nf: curria Definizione
acapiolu, tirighedha fine e longhita de pedhe (e fintzes codriola po sa bardúfola)
Sinonimi e contrari
agugeta,
allióngiu,
cordonera,
lantu,
presógliu,
trena
/
sagonitu
Modi di dire
csn:
bogare sa pedhe a c. = segàrela a tizas; c. de aciotus, de frenu, de porta, de sàndalus; sa c. de su linnàmini = itl. fibra, tìglio del légno; sa c. de sa pasta = tèmpera, more zusta de su pane pro lu sestare, corriatu ma no assutu; segare sa c. a sa pasta (de su pane, de sos durches e gai) = nòghereli in sa pesadura; no leare corria = (nadu de su casu faghindhe) chi no essit bene, chi abbarrat coment'e a renas); c. de rasoja = tira de pedhe pro arrodare sa resorza de su braberi; c. de terra = zura, tiza de terra, binzia de terrinu sestadu a longu; andhare a cabadhu in corrias de focu = a cadhu fuindhe; èssiri de bona c. (nadu de zente) = corriatos, fortes
Frasi
sas corrias si ponent a prèndhere sas iscarpas ◊ li bogo sa pedhe a corria, si li ponzo manu! ◊ su pastore si bestiat in giancheta de billutu, gambales de corria e pantalones a s'isporta
2.
mi ant ispropiau una corria de terra
3.
candu est bentu de soli su pani perdit sa corria
4.
est tucau a cabadhu in corrias de focu ◊ si ndi est andau… in corrias de fogu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Corria, Corrias
/
prb:
in palas allenas corria lada
Etimo
ltn.
corrigia
Traduzioni
Francese
courroie
Inglese
leather strap
Spagnolo
correa
Italiano
corréggia
Tedesco
Riemen.
corriàlzu , nm: corriàrgiu,
corriarju,
corriarxu,
corriaxu,
corriarzu Definizione
pedhe, corria fine de pedhe chi si ponet po cosire sogas, sabbatas e àteras cosas de pedhe etotu: est fatu de pedhe de canes o de gatos làngios; fintzes frunimentos de pedhe po animales (cuadhos, burricos)
Frasi
at cosidu sa tasca cun corrialzu a puntos fitos ◊ gei no portas sa língua cancarada e cosia a corriarxu!…◊ pro fàghere su corriarzu lassaiant unu cane presu a mòrrere de fàmine
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courroie de cuir
Inglese
small leather strap
Spagnolo
correa
Italiano
correggiòla
Tedesco
Riemchen.
istrínga , nf Definizione
tirighedha fine (mescamente de pedhe), ma fintzes biculedhu, orrughedhu piticu, tantighedhu pagu de calecuna cosa / téssidu a i. = a iscringadas, a tiras de diferente colore
Sinonimi e contrari
corria,
tira
/
arrogalla,
biculaza
/
butiu,
stídhiu
2.
de ozu non be ndh'aiat falau nemmancu un'istringa
Etimo
itl.
stringa
Traduzioni
Francese
lacet
Inglese
lace
Spagnolo
correa,
tira de cuero,
pizca
Italiano
aghétto
Tedesco
Schnürband.
loríta , nf Definizione
tira de cosa, mescamente de pedhe, cun sa tzíbbia, de pònnere in chintzu
Sinonimi e contrari
chintòglia,
chíntula,
tríncia,
tzinta
Frasi
s'est fuiu a lorita in manus, depiat èssi a daor'e brenti ◊ at afasciau is pértias cun sa lorita
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ceinture
Inglese
belt
Spagnolo
cinturón,
correa
Italiano
cìntola
Tedesco
Gürtel.
singédhu , nm: chinghedhu* Definizione
genia de chintórgiu, de pedhe, imbestiu de velludu
Sinonimi e contrari
chintòglia,
chíntula,
lorita
Frasi
at fatu unu pràngiu de cosas lichitosas chi faint isciabudhai s'istògumu e allargai su singedhu! ◊ bendit singendhus, alliòngius, ullieras e àteras cositedhas
Traduzioni
Francese
ceinture,
lacet
Inglese
girdle
Spagnolo
cinturón,
correa
Italiano
cintura,
cìntolo
Tedesco
Gürtel.
sòca , nf, nm: assoga,
socu,
soga,
sogu Definizione
corria o tira longa e larga de pedhe cosia a un'ala de arresurtare a duos pígios: a unu càbudu portat una lóriga o chirchedha ue si faet intrare sa coatza; brione de casu modhe postu in su fogu po orrostire, comente s'iscàgiat, o fintzes de àteru chi calat comente a funedhas cagiadas; su tanti de filu chi s'intrat in s'agu (itl. gugliata) o fintzes su filu chi si faet filandho / min. sochedha, soghita
Sinonimi e contrari
cànnabu,
fune,
isciocu,
sagone,
sédina
/
cabu
Modi di dire
csn:
soga de filu, de lana, de arràfia, de ispau = cabu de filu, filu de lana, e gai; sa soga de su dimóniu = cabu de filu tropu longu (e pro cussu s'imbojat e annodighedhat cosindhe); soga de terra = bículu, zura de terrinu
Frasi
est imbodhiendi e ispodhiendi sa soga ◊ est tucau a linna chin sa soca ◊ faghiat sogas cun sa pedhe crua ◊ sunt colados a cadhu, a soga a codhu ◊ una crapola nida che apo ligadu in s'ortu e cun su socu nou…
2.
su casu nou postu in su fogu si faghet a sogas ◊ portat su cofinu prenu de sogas fendi cumpositzionis de ballus tundus ◊ cussa filongiana filaiat semper a soga manna ◊ dae laras perdiat sogos de bae ◊ preparu una soghitedha de satitzu
3.
sas socas de su pisellu fint ghetatas a ria
4.
fibàt e tessiat, sa soga si segàt ma no ndi aciungiat!
Etimo
ltn.
soca
Traduzioni
Francese
corde en cuir,
courroie
Inglese
leather rope
Spagnolo
soga,
cuerda de cuero,
correa
Italiano
fune di cuòio
Tedesco
Lederschlinge,
Lederseil.
trílla , nf Definizione
funighedha, corria po pigare animale a fune aifatu; in cobertantza, cropos, surra chi si giaet / leare a t. = leare a fune; t. de corpos = banzu, surra
Sinonimi e contrari
cordedha
/
banzu 1,
cadha,
surra,
trillada
Frasi
si calicunu la tocat, si zirat e minetat surra de trilla!
2.
faghe su fatu tuo e pensa a tie, ca si no, ti lu giuro, leas trilla! (A.Casula)◊ si curres, so cadhu curridore, o sa trilla mi das o ti la do! ◊ babbu e fígiu fiant a briga e una bella trilla fiat acanta de calare in pitzu de su piciocu ◊ mancari pràngiast, una trilla dha pigas etotu!
Etimo
itl.
striglia
Traduzioni
Francese
laisse
Inglese
leash
Spagnolo
correa
Italiano
guinzàglio
Tedesco
Leine.