allinnài, allinnàre , vrb rfl Definizione
fàere a linna; fàere o segare linna; pònnere linna, comente faent is matas creschendho
Sinonimi e contrari
intostare
/
linnai
2.
issus teniant diritu de allinnai in is arrius
3.
su fenu mi allinnat apetotu - naràt su burricu -
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lignifier
Inglese
to become wood,
hardening of a grass
Spagnolo
hacerse duro como madera
Italiano
farsi légna,
indurirsi di un'èrba
Tedesco
holzig werden.
buschédu , nm Definizione
logu de tupas, de matas, cràchiri
Sinonimi e contrari
boschili,
buscale,
mateda
Frasi
sunt un'ammiru, buschedos bellos chi parent foresta ◊ ant postu fogu a sos buschedos pro essire sos sirvones ◊ sos buschedos nostros nos los ant ismutzurrados e reduidos a chijina
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bosquet,
bouqueteau
Inglese
small wood
Spagnolo
bosquete
Italiano
boschétto
Tedesco
Wäldchen,
Hain.
castagnàrgiu , nm: castangiaju,
castangiargiu 1,
castanzarzu 1 Definizione
logu prantau a castàngias; fintzes chie bendhet castàngia
Sinonimi e contrari
castanzaju
Frasi
is castangiajus essiant me is bidhas bendendi castàngia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
châtaigneraie
Inglese
chestnut wood
Spagnolo
castañar
Italiano
castagnéto
Tedesco
Kastanienwald.
elichétu , nm: elighedu Definizione
litu, padente, catza de élighes, de íllighes
Sinonimi e contrari
elicarju,
elichedharju,
elichinu,
landari
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bois de chênes verts
Inglese
ilex wood
Spagnolo
quejigar,
encinar
Italiano
leccéto
Tedesco
Steineichenwald.
frustigàlla , nf: fustiga,
fustigalla Definizione
fustigos, muntone de fustigos, nau fintzes in su sensu de linna fine po allumiare
Sinonimi e contrari
busàmene,
chimuza,
chirchiza,
fostiga,
fustighina,
pampodha
Frasi
no agatas prus mancu fustigalla tzacadina po allui asuta de su craboni in sa forredha ◊ funt abbruxendi sa fustigalla pro limpiai sa terra
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brindilles
Inglese
heap of dry wood
Spagnolo
chasca,
támara
Italiano
stipa
Tedesco
Reisig (haufen),
Holzstoß.
golostràrju , nm Definizione
donnaghe de golosti, logu totu prenu de matas de lau aresti o alàsiu
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
houssaie
Inglese
holly wood
Spagnolo
acebal,
acebeda,
acebedo
Italiano
bòsco di agrifògli
Tedesco
Stechpalmenhain.
intupài, intupàre , vrb Definizione
cuare in mesu de is tupas, o fintzes cuare bastat chi siat; prènnere su logu de tupas, de matas
Sinonimi e contrari
abbuare,
acuae,
ammagare,
apatai,
atanai,
atrabentare,
imbusare,
impertusare,
intanae,
intuzare
/
atupare,
imbuschire,
intupire
Frasi
cussu s'intupaiat a su primu pispisu de sos passos ◊ su pilloni cantat intupau in sa cresuri ◊ sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ s'intupat in sa traja su puzone ◊ ses sempri intupendimí totu, che is topis! ◊ babbu si est intupadu intro de domo
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cacher dans un bois,
cacher
Inglese
to hide in a wood,
to afforest
Spagnolo
emboscar
Italiano
imboscare
Tedesco
im Wald verbergen.
línna , nf Definizione
s'intessidura errica de carbóniu de su matedu, mescamente sa parte prus tostada chi format arraighinas, truncu e naes, impreada siat coment'e materiale a fàere fortza, aguantare cosa, po fàere òperas, trastos (linna de òpera) e siat po fàere fogu (linna de abbruxare); si narat fintzes po àrbure, mata / min. linnighedha (fintzas l. metzana, mala); linna froria = tachedhada po bellesa
Sinonimi e contrari
linnàmine
/
mateda
Modi di dire
csn:
l. fine, russa, frisca, birde, sica, noa, begra, iscratzadita, lenta o corriata, tosta, modhe, istochina, sana, mantzada, prudigada; l. palassolina = linna de logos umbrinos, prus mala a tènnere, faghet fumu; l. de scomu = ischimadura, is nais prus finis; l. de trunca = cambas russas, linna a cannone, ma no truncu; sa l. intrat in tènnere = alluit, pigat fogu; èssere, èssereche in l. o andhare a l. = èssiri fendi, seghendi o corbendi l., andai a segai o corbai e portai linna; fàghere l. = segare linna dae sas àrbures amminudèndhela de pòdere andhare bene a la ghirare e a l'impreare in su fogu; bogare l. = nadu de s'àrbure, fàghere rampos noàdiles, nadu de linna segada posta in carchi logu, batire o bogarendhela a fora, nadu de l. russa a cannone o a truncu, isperrare, fàghere a ascra; l. de còghere = linna addata po còiri su pani in su forru, ni tropu fini e ni tropu grussa, a nais; l. de òpera = linna bona chi no si tzacat, chi durat meda, chi abarrat bella, imperada pruscatotu a fai trastus (es. l. de nuxi); mastru o maistu de l. = fusteri, chi trabballat sa linna; linnu malu = costi, olàdighe; secàresi de l. bona, in l. bona = èssere de carena forte, durare a betzu mannu; èssere sicu che l. = marriu meda (nau de genti); assutu che l. = (nau de cosas de papai) portai pagu àcua, pagu suci; fàghere l. in s'àrbure ruta = aprofitai de su mali de ccn; zenias de linnas, erbas o matighedhas: l. de santu Perdu = erba de prugas (Thymelaea tartonraira), l. o nuxi furistera (Ailanthus glandulosa, Melia azederach), l. sapunaria (Saponaria officinalis)
Frasi
sa linna pro no si tarulare cheret segada in sa luna sua ◊ sa linna frisca in su fogu iscupetat ◊ su monte unu tempus fit alburadu e prenu de linna ◊ linna mala, custa: si faghet niedha, ma foras a intrare in tènnere!
2.
toca, immoi donamí a bufai ca portu sa buca e su gúturu sicaus che sa linna!
3.
sos duos zòvanos si secabant de linna bona e no fit una note de abra chi lis poniat pagura
Cognomi e Proverbi
smb:
(De)linna
/
prb:
pinta sa linna e màndhala in Sardinna ◊ a linna sana no intrat bremi ◊ in s'àlvure rutu totus bi faghent linna
Etimo
ltn.
ligna
Traduzioni
Francese
bois
Inglese
wood
Spagnolo
madera,
leña (fogu)
Italiano
légno,
légna
Tedesco
Holz.
padènte, padènti , nm: patente,
podenti,
potente Definizione
logu totu matas mannas e medas, cracas, pruschetotu nau de is chi creschent a solas e pruschetotu candho is matas funt ílighes / sóriche de p. = sorigàrgia; p. de ceréxias, de arrú = donnaghe de cariasas, de rú
Sinonimi e contrari
catza 1,
tràbine
Frasi
fit unu monte bestiu de unu padente d'éliches ◊ est unu padente de chercos ◊ iscapat a fuiri coment'e unu lampu, fuit de su campu a mesu su padenti! (E.Pintor Sírigu)◊ in su monte bi at unu potente de éliches ◊ sa própia linna de monti abbruxat su podenti ◊ cussu castedhu si aghetat in mesu de unu padenti cracu
Terminologia scientifica
slg
Etimo
ltn.
patente(m)
Traduzioni
Francese
bois,
fôret
Inglese
wood
Spagnolo
bosque,
selva
Italiano
bòsco,
forèsta,
sélva
Tedesco
Wald.
pregantàe, pregantài , vrb Definizione
fàere pregantos
Traduzioni
Francese
conjurer le mauvais sort
Inglese
to touch wood
Spagnolo
hacer conjuros
Italiano
fare scongiuri,
scongiurare
Tedesco
beschwören,
bannen.
tauàda , nf, nm: tauladu,
taulatu,
taulau Definizione
pomentu o fintzes bòveda fata a tàulas
Sinonimi e contrari
intabau,
intauladu
Frasi
sa domo nostra est totu a taulados: a tàulas russas su pamentu e fines sa bòveda
Etimo
ltn.
tabulatum
Traduzioni
Francese
plancher
Inglese
wood floor
Spagnolo
entarimado
Italiano
tavolato
Tedesco
Täfelung.