aciapài , vrb: aciapare, aciopare, atzapai, atzapare, ciapai Definizione agatare de cumbinatzione o cricandho; pigare, aferrare calecuna cosa cun is manos o àteru, nau fintzes in su sensu de furare, de ingòllere maladia o àteru / pps. aciapadu, aciàpidu / aciapai ccn. mali = collire maladia Sinonimi e contrari abbigiare, acatare, aciocai, apaciapai, cassai, furai, tènnere / abbrancai, acafai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, collire | ctr. iscapare, lassai Frasi l'ant aciapadu rutu in su ludu ◊ chie chircat aciapat ◊ crediant de atzapare su locu serrau ◊ su tempus colat e nos atzapamus diversos ◊ candho leadu s'at sa mascaríglia mi so aciàpidu cun muzere mia! ◊ betzu e débbile, n'at atzapatu sa morte ◊ aciopeit su frade bochindhe fogu ◊ ómines e féminas si chircant, s'aciopant, si leant e si lassant 2. aciapa su gatu ca ndi at furau s'arrocali! ◊ passendi in sa porta ndi at aciapau sa fatura Etimo itl. Traduzioni Francese attraper Inglese to catch Spagnolo coger, agarrar Italiano acchiappare Tedesco fangen.

aciufài 1 , vrb: atzofare, atzufare Definizione aggarrare, aferrare a pilos, brigandho e iscudendhosi apare Sinonimi e contrari acanciofai, atzuntzudhare, incabigliare, tipiliare, tipilire Frasi l'atzufat e li lompet airadu ei sas piús pumas bellas li at tiradu (D.Ena)◊ li atzufat torra e l'agganguglitat chi cudhu ndhe bogaiat donzi oju che pirastru! ◊ a mie sa prepoténtzia cumbenit ca mi atzufo sa prima chi mi benit! Etimo itl. Traduzioni Francese attraper Inglese to seize Spagnolo agarrar, coger por el pelo Italiano acciuffare Tedesco beim Schopf fassen.

afenàre , vrb Definizione abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos Sinonimi e contrari incubae Frasi teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare Etimo srd. Traduzioni Francese affener, contracter la strongylose Inglese to feed on hay, to catch strongylosis Spagnolo dar el heno, coger la strongilosis Italiano affienare, contrarre la strongilósi Tedesco mit Heu füttern, sich die Strongyloidosis zuziehen.

ammajucàre , vrb Definizione pigare a losingas, pigare a frandhigos, in bonas Sinonimi e contrari ammajucolare Etimo srd. Traduzioni Francese traiter avec douceur (ou avec les égards voulus) Inglese to treats.o. with kindness Spagnolo coger por las buenas Italiano prènder con le buòne Tedesco jdm. gut zureden.

anneulàre , vrb: neulare Definizione calare o pònnere sa népide ammontandho su logu; tocare, immalaidare a népide, nau de cosas prantadas; pigare o annapare su cumprendhóniu, sa mente Sinonimi e contrari abboerai / achichinare, afurconare, annebidae Frasi innoghe su logu no si annéulat e s'umididade dat pagu infestu 2. custu tempus chi est faghindhe mi at anneuladu totu su basolu 3. cussas tassas de cosa mi leant su sentitu e mi annéulant sos ammentos Etimo srd. Traduzioni Francese embrumer Inglese to dim, to affect by smut Spagnolo anieblarse, coger el añublo, ofuscar Italiano annebbiare, ingolpare Tedesco umnebeln, vom Steinbrand befallen werden.

arremàre , vrb Definizione ingòllere rema, arremadiu Sinonimi e contrari acatarrare, arrasfriai, arremadiai, arrumai Etimo srd. Traduzioni Francese attraper la rhinite Inglese to catch rhinitis Spagnolo coger la rinitis Italiano prèndere la rinite Tedesco sich die Rhinitis holen.

cassài , vrb: acassare 1, cassare, catzare 2, catzeare, catziare Definizione andhare a cassa, aciapare is animales arestes, tènnere a pessighidura, a isparadura o àteru deasi; agatare a ccn. in su dannu, faendho male, agatare in farta; pigare, buscare (cropos o àteru) Sinonimi e contrari aciocai, tènnere / segudare Modi di dire csn: giogai a su cassa cassa = a tènnere; si nci podint cassai is topis a berrita = est una domo chi no bi at nudha, no bi at neune Frasi as catziadu in donu ca giughes tropu pículu minore ◊ fipo cassandhe, candho dae unu gardarjedhu bi partint duos lèpores ◊ custu chervu totus lu càtziant e nemos lu tenet ◊ catzeandhe no at fortuna: cartutzas medas ma perdigas nudha!◊ mi apu cassau una pariga de pillonedhus 2. sa corsària de sos coros miràdela chi est igue: si sos Moros sunt che tue, ancu mi cassent sos Moros! 3. gei circat ma gei cassat puru: su cumpàngiu dhi at donau una bussinada a faci Etimo ctl. cassar Traduzioni Francese chasser, attraper Inglese to hunt, to catch Spagnolo cazar, coger, atrapar, pillar Italiano cacciare, acchiappare, cògliere in fallo Tedesco jagen, fangen, ertappen.

ciapài , vrb: aciapai*, ciapare Definizione agatare (ccn. cosa) deasi comente podet capitare o cricandho; leare o cassare calecuna cosa cun is manos o àteru, nau fintzes in su sensu de furare / ciapai sa brutesa prughendi su trigu = tènnere e bogare sa malesa purghendhe Sinonimi e contrari acatare, aciocai, apaciapai, cassai, furai, segudare, tènnere / abbrancai, acafai, afarrancae aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, collire | ctr. lassai Frasi andhadu est e ciapat su preíderu a colore a fogu lezindhe 2. ciapeint unu cadhitu chi si lasseit carrigare ma apustis si deit a iscumbarare 3. apo ciapadu unu lèpere a latzu ◊ sa dí chi t'imparu s'arti de ciapai (L.Matta) Traduzioni Francese attraper, saisir, voler Inglese to catch, to steal Spagnolo coger, atrapar, robar Italiano acchiappare, rubare Tedesco fassen, stehlen.

ingolumàre , vrb: ingulimare, ingulumare Definizione pònnere ingúlumu, ingustu (fintzes a ingannu), abbituare a is vítzios, a is cosas bonas, a istare tropu bene, pigare su sabore, su gustu a ccn. cosa / i. su tempus = trampistare, ingannare su tempus Sinonimi e contrari abbetuare, abesare, arranguai, imbisciare, imbitzicare, ingurrinai, ingustai / allicare, allichionare / ingolosinare Frasi sa zente ingolumada a sa dulcura imbentat sapa dae su lidone (D.Mele)◊ est ingulumadu a sa catza ◊ chie ingúlumat a sa festa de Santu Frantziscu de Lúgula torrat cada annu ◊ carchi furancredhu si fit ingulimatu a cussas raicras bellas e népitas ◊ cheret ingulimare sa cane a sirvone 2. in sos muros sos sinnos de sos partios pariant ingolumendhe sa zente a los botare ◊ a ingulumare sos pitzochedhos a su ribu no fit petzi su disizu de impojare 3. po ingulumare su tempus ca su caminu fut longu m’iat contau de su nuraghe orrutu (I.Patta) Traduzioni Francese prendre goût Inglese to take a liking to sthg Spagnolo engolosinarse, regostarse, coger el gusto Italiano prèndere gusto a qlcs., abituarsi a còse piacévoli Tedesco Geschmack daran finden.

intingiadúra , nf Definizione su s'intingiare, su dannu de sa tíngia Etimo srd. Traduzioni Francese action de prendre la teigne Inglese tinea damage Spagnolo el coger la tiña Italiano intignatura Tedesco Mottenfraß, Mottenloch.

intingiàe, intingiài, intingiàre, intingiàri , vrb: intinzare Definizione carrigare de tíngia, genia de bobboi niedhu chi ponet a is matas e a is erbas in is puntas modhes o, segundhu, fintzes a is animales; in cobertantza, fintzes carrigare de àteru cunsiderau dannosu o pagu praghillosu Sinonimi e contrari impestai 2. su cani tuu fut carriau de púlixi e nd'at intingiau is mius puru (G.Mura)◊ is gerrunaderis funt intingiaus de dépidus, sentza mancu un'ispera!◊ depit èssi berus ca mi torru a intingiai cun d-un'ómini… abarru fiuda! Traduzioni Francese prendre la teigne Inglese to affect with ringworm Spagnolo coger la tiña Italiano intignare Tedesco von Motten zefressen werden.

segudài, segudàre , vrb Definizione agatare, cassare, aciapare a unu faendho dannu, in farta, fuendhosiche, ma fintzes solu andhare aifatu, sodigare Sinonimi e contrari acometare, aggreghestare, assitiai, cucai, scolliri, sejare, sichire, sodigai Frasi los ant segudados furendhe ◊ eite pro los segudare ponindhe fogu: si no bi ndh'at de los pistare chei s'azu!…◊ mi so sonniadu levendhe unu sirbone e mai lu podia segudare (P.Pisurzi)◊ si ti ségudo deo, faghindhe cussa faina, as a bídere chi buscas! 2. sos duos compares si saludant e onzunu segudat peri su caminu sou ◊ chi ti ponit infatu cussu ti ndi ségudat Etimo ltn. *secutare Traduzioni Francese prendre en flagrant Inglese to catch (in the act), to reach Spagnolo sorprender, coger, pillar Italiano sorprèndere, raggiùngere, cògliere in flagrante Tedesco überraschen, nachkommen.

«« Cerca di nuovo