Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

aciapài , vrb: aciapare, aciopare, atzapai, atzapare, ciapai Definitzione agatare de cumbinatzione o cricandho; pigare, aferrare calecuna cosa cun is manos o àteru, nau fintzes in su sensu de furare, de ingòllere maladia o àteru / pps. aciapadu, aciàpidu / aciapai ccn. mali = collire maladia Sinònimos e contràrios abbigiare, acatare, aciocai, apaciapai, cassai, furai, tènnere / abbrancai, acafai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, collire | ctr. iscapare, lassai Frases l'ant aciapadu rutu in su ludu ◊ chie chircat aciapat ◊ crediant de atzapare su locu serrau ◊ su tempus colat e nos atzapamus diversos ◊ candho leadu s'at sa mascaríglia mi so aciàpidu cun muzere mia! ◊ betzu e débbile, n'at atzapatu sa morte ◊ aciopeit su frade bochindhe fogu ◊ ómines e féminas si chircant, s'aciopant, si leant e si lassant 2. aciapa su gatu ca ndi at furau s'arrocali! ◊ passendi in sa porta ndi at aciapau sa fatura Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu attraper Ingresu to catch Ispagnolu coger, agarrar Italianu acchiappare Tedescu fangen.

aciufài 1 , vrb: atzofare, atzufare Definitzione aggarrare, aferrare a pilos, brigandho e iscudendhosi apare Sinònimos e contràrios acanciofai, atzuntzudhare, incabigliare, tipiliare, tipilire Frases l'atzufat e li lompet airadu ei sas piús pumas bellas li at tiradu (D.Ena)◊ li atzufat torra e l'agganguglitat chi cudhu ndhe bogaiat donzi oju che pirastru! ◊ a mie sa prepoténtzia cumbenit ca mi atzufo sa prima chi mi benit! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu attraper Ingresu to seize Ispagnolu agarrar, coger por el pelo Italianu acciuffare Tedescu beim Schopf fassen.

afenàre , vrb Definitzione abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos Sinònimos e contràrios incubae Frases teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu affener, contracter la strongylose Ingresu to feed on hay, to catch strongylosis Ispagnolu dar el heno, coger la strongilosis Italianu affienare, contrarre la strongilósi Tedescu mit Heu füttern, sich die Strongyloidosis zuziehen.

ammajucàre , vrb Definitzione pigare a losingas, pigare a frandhigos, in bonas Sinònimos e contràrios ammajucolare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu traiter avec douceur (ou avec les égards voulus) Ingresu to treats.o. with kindness Ispagnolu coger por las buenas Italianu prènder con le buòne Tedescu jdm. gut zureden.

anneulàre , vrb: neulare Definitzione calare o pònnere sa népide ammontandho su logu; tocare, immalaidare a népide, nau de cosas prantadas; pigare o annapare su cumprendhóniu, sa mente Sinònimos e contràrios abboerai / achichinare, afurconare, annebidae Frases innoghe su logu no si annéulat e s'umididade dat pagu infestu 2. custu tempus chi est faghindhe mi at anneuladu totu su basolu 3. cussas tassas de cosa mi leant su sentitu e mi annéulant sos ammentos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu embrumer Ingresu to dim, to affect by smut Ispagnolu anieblarse, coger el añublo, ofuscar Italianu annebbiare, ingolpare Tedescu umnebeln, vom Steinbrand befallen werden.

arremàre , vrb Definitzione ingòllere rema, arremadiu Sinònimos e contràrios acatarrare, arrasfriai, arremadiai, arrumai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu attraper la rhinite Ingresu to catch rhinitis Ispagnolu coger la rinitis Italianu prèndere la rinite Tedescu sich die Rhinitis holen.

cassài , vrb: acassare 1, cassare, catzare 2, catzeare, catziare Definitzione andhare a cassa, aciapare is animales arestes, tènnere a pessighidura, a isparadura o àteru deasi; agatare a ccn. in su dannu, faendho male, agatare in farta; pigare, buscare (cropos o àteru) Sinònimos e contràrios aciocai, tènnere / segudare Maneras de nàrrere csn: giogai a su cassa cassa = a tènnere; si nci podint cassai is topis a berrita = est una domo chi no bi at nudha, no bi at neune Frases as catziadu in donu ca giughes tropu pículu minore ◊ fipo cassandhe, candho dae unu gardarjedhu bi partint duos lèpores ◊ custu chervu totus lu càtziant e nemos lu tenet ◊ catzeandhe no at fortuna: cartutzas medas ma perdigas nudha!◊ mi apu cassau una pariga de pillonedhus 2. sa corsària de sos coros miràdela chi est igue: si sos Moros sunt che tue, ancu mi cassent sos Moros! 3. gei circat ma gei cassat puru: su cumpàngiu dhi at donau una bussinada a faci Ètimu ctl. cassar Tradutziones Frantzesu chasser, attraper Ingresu to hunt, to catch Ispagnolu cazar, coger, atrapar, pillar Italianu cacciare, acchiappare, cògliere in fallo Tedescu jagen, fangen, ertappen.

ciapài , vrb: aciapai*, ciapare Definitzione agatare (ccn. cosa) deasi comente podet capitare o cricandho; leare o cassare calecuna cosa cun is manos o àteru, nau fintzes in su sensu de furare / ciapai sa brutesa prughendi su trigu = tènnere e bogare sa malesa purghendhe Sinònimos e contràrios acatare, aciocai, apaciapai, cassai, furai, segudare, tènnere / abbrancai, acafai, afarrancae aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, collire | ctr. lassai Frases andhadu est e ciapat su preíderu a colore a fogu lezindhe 2. ciapeint unu cadhitu chi si lasseit carrigare ma apustis si deit a iscumbarare 3. apo ciapadu unu lèpere a latzu ◊ sa dí chi t'imparu s'arti de ciapai (L.Matta) Tradutziones Frantzesu attraper, saisir, voler Ingresu to catch, to steal Ispagnolu coger, atrapar, robar Italianu acchiappare, rubare Tedescu fassen, stehlen.

ingolumàre , vrb: ingulimare, ingulumare Definitzione pònnere ingúlumu, ingustu (fintzes a ingannu), abbituare a is vítzios, a is cosas bonas, a istare tropu bene, pigare su sabore, su gustu a ccn. cosa / i. su tempus = trampistare, ingannare su tempus Sinònimos e contràrios abbetuare, abesare, arranguai, imbisciare, imbitzicare, ingurrinai, ingustai / allicare, allichionare / ingolosinare Frases sa zente ingolumada a sa dulcura imbentat sapa dae su lidone (D.Mele)◊ est ingulumadu a sa catza ◊ chie ingúlumat a sa festa de Santu Frantziscu de Lúgula torrat cada annu ◊ carchi furancredhu si fit ingulimatu a cussas raicras bellas e népitas ◊ cheret ingulimare sa cane a sirvone 2. in sos muros sos sinnos de sos partios pariant ingolumendhe sa zente a los botare ◊ a ingulumare sos pitzochedhos a su ribu no fit petzi su disizu de impojare 3. po ingulumare su tempus ca su caminu fut longu m’iat contau de su nuraghe orrutu (I.Patta) Tradutziones Frantzesu prendre goût Ingresu to take a liking to sthg Ispagnolu engolosinarse, regostarse, coger el gusto Italianu prèndere gusto a qlcs., abituarsi a còse piacévoli Tedescu Geschmack daran finden.

intingiadúra , nf Definitzione su s'intingiare, su dannu de sa tíngia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de prendre la teigne Ingresu tinea damage Ispagnolu el coger la tiña Italianu intignatura Tedescu Mottenfraß, Mottenloch.

intingiàe, intingiài, intingiàre, intingiàri , vrb: intinzare Definitzione carrigare de tíngia, genia de bobboi niedhu chi ponet a is matas e a is erbas in is puntas modhes o, segundhu, fintzes a is animales; in cobertantza, fintzes carrigare de àteru cunsiderau dannosu o pagu praghillosu Sinònimos e contràrios impestai 2. su cani tuu fut carriau de púlixi e nd'at intingiau is mius puru (G.Mura)◊ is gerrunaderis funt intingiaus de dépidus, sentza mancu un'ispera!◊ depit èssi berus ca mi torru a intingiai cun d-un'ómini… abarru fiuda! Tradutziones Frantzesu prendre la teigne Ingresu to affect with ringworm Ispagnolu coger la tiña Italianu intignare Tedescu von Motten zefressen werden.

segudài, segudàre , vrb Definitzione agatare, cassare, aciapare a unu faendho dannu, in farta, fuendhosiche, ma fintzes solu andhare aifatu, sodigare Sinònimos e contràrios acometare, aggreghestare, assitiai, cucai, scolliri, sejare, sichire, sodigai Frases los ant segudados furendhe ◊ eite pro los segudare ponindhe fogu: si no bi ndh'at de los pistare chei s'azu!…◊ mi so sonniadu levendhe unu sirbone e mai lu podia segudare (P.Pisurzi)◊ si ti ségudo deo, faghindhe cussa faina, as a bídere chi buscas! 2. sos duos compares si saludant e onzunu segudat peri su caminu sou ◊ chi ti ponit infatu cussu ti ndi ségudat Ètimu ltn. *secutare Tradutziones Frantzesu prendre en flagrant Ingresu to catch (in the act), to reach Ispagnolu sorprender, coger, pillar Italianu sorprèndere, raggiùngere, cògliere in flagrante Tedescu überraschen, nachkommen.

«« Torra a chircare