ammunzàre, ammunziài , vrb: munziare Definizione pigare o giare múngia, cadha, pelea manna, briga Sinonimi e contrari ismunziare, streullai Frasi unu de sos capos de su partidu at ammunzadu a Petredhu e che lu fit boghendhe a fora (G.B.Fressura) Etimo srd. Traduzioni Francese rudoyer, maltraiter Inglese to mistreat Spagnolo agotar, matar Italiano strapazzare Tedesco mißhandeln.

bangàre , vrb: pangai Definizione fàere sa petza, fàere unu pegus a petza; bochíere Sinonimi e contrari bangalare, masellare, spangai / bochire Frasi su bangalarzu bendhet su chi at bangau 2. su corpus l'ant bangau a ferru fritu, sa bida li ant truncau (A.Mura) Etimo srd. Traduzioni Francese abattre Inglese to butcher Spagnolo matar, carnear Italiano macellare Tedesco schlachten.

bochí , vrb: bochire, bociri, vochire Definizione leare sa vida a unu, a un'animale; istudare sa lughe, su fogu; giare carda, múngia o ifadu mannu / pps. bociu, mortu (custu, de mòrrere) Sinonimi e contrari assessenai, bochíere / studai Modi di dire csn: s'est bociu = s'est mortu de manu sua etotu; (zoghendhe a ballinas) bochire sa ballina de s'àteru = fèrrere sa ballina de s'àteru, binchindhe Frasi bochire su porcu, sos anzones, sa musca, sa títula ◊ apo fatu giura de no bociri prus unu cerbu ◊ cussu si est bociu, poboritedhu! 2. bóchiche sa lughe, za est intrendhe su sole! ◊ bocindi sa luxi! ◊ bóchiche su fogu no torret a tènnere chentza nos ndhe abbizare! 3. custas espis sunt bocendumí, maladitas siant! ◊ Sara s'iat a èssiri bocia po mantenni sa família! Etimo ltn. occidere Traduzioni Francese tuer Inglese to kill Spagnolo matar Italiano uccìdere, ammazzare Tedesco töten, umbringen.

bochíere , vrb: bocíara, bocie, bocíere, botzíere, buchíere, ochídere Definizione leare sa vida a unu, a un'animale Sinonimi e contrari assessenai, bochí*, igerbedhare, mociri, scerbedhai Frasi a bochíere tocat a Deus Traduzioni Francese tuer, abattre Inglese to kill Spagnolo matar Italiano uccìdere Tedesco töten, umbringen.

chisúra , nf Definizione su bochíere Sinonimi e contrari bochidorju, bochidura, bochimentu, ochisura* Frasi a cúrrere bi cheret brussu frimmu e s'arte de no lòmpere a chisura… Traduzioni Francese meurtre Inglese killing Spagnolo el matar Italiano uccisióne Tedesco Tötung.

macedhài , vrb: ammacedhai, macedhare, machedhare, maghedhare Definizione bochíere bestiàmene, fàere a petza prus che àteru bestiàmene agatau faendho dannu (e fintzes solu fàere pagare a su mere su dannu chi at fatu su bestiàmene); malatratare, pigare a cropos, nau pruschetotu de bestiàmene Sinonimi e contrari machissiare / masellare, matzucare 2. maghedhadu, za ses che a mie, bestidu de trastes betzos!… Etimo ltn. macellare Traduzioni Francese abattre Inglese to butcher Spagnolo matar Italiano macellare Tedesco schlachten, metzgen.

mòrre, mòrrede, mòrrere, mòrri, mòrriri , vrb Definizione ispaciare o acabbare de bívere, bènnere mancu, ma fintzes leare sa vida o bochíere: in poesia, fintzes morre; dhu narant fintzes de cosas allutas, abbruxandho (lampadinas, fogu) in su sensu de dhas firmare de fàere lughe, de abbruxare / ind. pres. 1ˆp. sing. mòrgiu, morjo, morzo; cong. 3ˆp. sing. morjat, 2ˆp. pl. morgiais, morzedas; ger. morindhe, morindho, morinno, morzendhe Sinonimi e contrari abbusinare, bochí, bochíere / studai / acragare Modi di dire csn: morririsí = morreresiche (si funti mortus, s'est mortu = si che sunt mortos, si ch'est mortu: nadu de su late, chi no at rézidu a lu còghere, chi s'est acasadu); s'est mortu = s'est bociu (= leàresi sa vida de manu sua etotu); mòrrere de… = mòrriri po nexi de…, dispraxirisí meda; mòrrere a peuncu, a cadéliu = m. de maladia longa, a pagu a pagu; mòrrere de isténiu = a irbalesiadura, de fàmine; mòrrere de morte mala = mòrriri bociu; mòrrere dae Deus = desesi, de maladia, de betzesa; mòrrere de musca maghedha = m. de apesta, de maladia apitzigadita; mòrrere sacramentadu = cun sos sacramentos (cufessadu, cominigadu, oliadu); mòrrere de su risu, de su fritu, de sa gana = arriri, tènniri frius, tènniri gana meda; andhare mori mori = fai andendi e morendi, acabbendi, menguendi (dif. de andai mòri mòri = caminu caminu); èssere a bibos mori = morindhe e chentza mòrrere, a tilipéndhiu; mòrrere su late = pònniri su callu a su lati pro dhu fai callai Frasi candho fit in su mundhu sanu e forte de morre no creiat de seguru! (S.Mongili)◊ morta si ch'est e solu mi at lassadu ◊ biadu a bois chi bos sezis morta pianta e disizada! ◊ est morrendisidha, est morinnosi ◊ si no mi fais is tzípulas mi mòrgiu! ◊ curre, no si morjat! ◊ pensa chi pro mòrrere ses naschidu! ◊ vi at mortu zente pitzinna ◊ intendho tocu de ispiru: chie b'at mortu? ◊ est sonandhe sa campana: chissae chie s'at mortu! 2. chi emu iscípiu una cosa aici dh'emu mortu! ◊ si m'iast arrispustu su contràriu t'emu mortu! ◊ it'at mortu, a ómini biu?! ◊ no apo coro de mòrrere un'anzone! ◊ partit sa fusilada e morint su pitzinnu ◊ no morgiais fígiu agenu! ◊ su caboni no nc’est prus, s’est mortu… antzis, dh’ant mortu!◊ siscura sa mama, li ant mortu unu fizu! 3. si no tenes cussu, fata: no ndh'as a mòrrere, no?! ◊ sos de sa famíllia ndhe su morindhe pro su dannu chi at tentu sa fiza ◊ de sos dépidos suos ndh'ant linidu sa bidha: su babbu e sa mama sunt a ndhe mòrrere! ◊ in montes bi at fritu a mòrrere! 4. móriche sa lughe, móriche sa televisione! ◊ sas lughes allutas che cherent mortas si no bi at bisonzu ◊ a su fogu fuidu bi at acudidu zente e che l'ant mortu ◊ acontza su fogu, no che lu lessas mòrrere! Cognomi e Proverbi prb: mortu oi iscarésciu cras ◊ traballa pro chent'annos e pensa chi moris oe! ◊ morit chie at giú e chie no at giú! Etimo ltn. *morere Traduzioni Francese mourir, tuer Inglese to die, to kill Spagnolo morir, matar Italiano morire, perire, uccìdere Tedesco sterben, töten, umbringen, erlöschen.

munziàre , vrb: ammunzare* Definizione pigare o giare múngia, cadha, pelea manna Sinonimi e contrari ismunziare Traduzioni Francese rudoyer, maltraiter, gronder, réprimander Inglese to scold Spagnolo agotar, matar Italiano strapazzare Tedesco überanstrengen, strapazieren.

«« Cerca di nuovo