aciólu , nm: aciou,
anciou Definizione
genia de púncia, prus che àteru curtza e a conca cucurúcia po imbullitare botinos, o fintzes longa po apicare cosa
Sinonimi e contrari
bullita,
inciou,
tzou*
Modi di dire
csn:
no fait a ndi fai ni ferru e ni aciou, de unu = no fait a si ndi pònniri meri, faghet su chi li paret, no ponet mente; tocau de aciou = nadu de animale, chi l'ant tocadu sa carre bia cun su tzou ferrèndhelu (nadu de unu, chi andhat a istontonadas de s'imbriaghera)
Frasi
candu ghetu teulara dèu, seu sempri mellus de tui candu ponis aciolus a is butinus! ◊ mi parit de intendi in is ossus s'arruina de is acious ◊ immoi noxis che un'aciolu
2.
sa ghitarra mia est apicada a s'aciolu
3.
ses unu bribanti segau de cresci, no ndi potzu fai ni ferru e ni aciou! ◊ it'aciou nd'at fatu de cussa cristiana?!
Terminologia scientifica
ans
Traduzioni
Francese
broquette,
semence
Inglese
tingle
Spagnolo
broca,
clavo baladí
Italiano
bullétta,
chiòdo da maniscalco
Tedesco
Zwecke,
Hufnagel.
ciàu , nm: crau,
cravu,
giau Definizione
orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta a una parte (e a conca a s'àtera) de fichire in muros o in bigas po apicare cosa, o impreau po punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a sestu cuadrau de traessu (setzione) e prus che àteru dhu faet su ferreri segundhu su bisóngiu; sa puntighedha de una fruschedha, una essidura in sa pedhe; pistadura in conca
Sinonimi e contrari
clavíglia,
obbibi,
pilu 1,
piredhu 1,
púncia
/
buizola
/
tzulumbone
Modi di dire
csn:
min. cravitu = essidura, buizola in sa pedhe; ammentare craos vetzos a unu = ammentare punturas malas fatas dae meta e malas a crujare, ammentare cosas chi unu no tiat chèrrere intèndhere prus; no ndhe fàghere ne crau e ne tzou de unu = no arrennèsciri a dhu ghetai in pinta, a dhu cumandai; segare su ciau a mossu = èssere tirriosu, malu, dispostu a fàghere male bastu de lòmpere a su chi cheret
Frasi
sa ruche nostra est custu fizu: ma no bi at zanna chentza cravu! ◊ at apicadu su cabbanu a unu crau de sa zanna ◊ cussu azes fatu? Ancu vos facant a craos!
2.
dae sa grigna fit ladina ca podiat segare su ciau a mossu!
Etimo
ltn.
clavus
Traduzioni
Francese
gros clou
Inglese
big nail
Spagnolo
clavo grueso,
estaca
Italiano
gròsso chiòdo
Tedesco
großer Nagel.
giàu , nm: ciau* Definizione
orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta (e a s'àtera parte a conca) a cravare in su muru po apicare cosa, a punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a setzione cuadrada e prus che àteru fatu a manu segundhu su bisóngiu
Sinonimi e contrari
clavíglia,
obbibi,
pilu 1,
piredhu 1,
púncia
Frasi
sunt cun martedhos, tenatzas, giaos e tàulas pro ndhe pesare su palcu ◊ si no bido in sas manos su signu de sos giaos e no bi ponzo su pódhighe meu, deo no bi apo a crere ◊ sa giancheta l'at apicada a su giau
2.
mi che at fichidu unu giau in su coro! ◊ fintzas su mere betzu, su retore, mi est agiunghendhe giaos dogni die (D.Mele)
Cognomi e Proverbi
smb:
Giau
Traduzioni
Francese
clou
Inglese
nail
Spagnolo
tachuela
Italiano
chiòdo
Tedesco
Nagel.
obbíbi , nm: obbili,
obbilu,
obilu 1,
obinu,
obiru,
ubbiru Definizione
crau mannu, ciou de ferru o de linna cun sa conca; in cobertantza, dispraxere mannu / làngiu coment'e un'o. = (nau de ccn.) sicu che linna
Sinonimi e contrari
clavíglia,
giau,
pilu 1,
piredhu 1
/
apicadolza,
crau
Frasi
si no biu in is manus suas su sinnali de is obilus dèu no apu a crei! ◊ fatendhe mògios, lis giaitat su fundhu chin sos obiros ◊ est apicau a un'obbilu ◊ is obibis funt durus a nc'intrai ◊ a bosu ant incravau cun solu tres obinus ◊ ant incravau a Gesugristu cun tres obbilis
2.
in su coru mi cravas obbilus verenosus! ◊ si no ti nci ponint s'obbilu in s'ogu, tui no dha bis sa cosa!…
Cognomi e Proverbi
smb:
Obbili, Obinu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gros clou
Inglese
big nail
Spagnolo
clavo grueso
Italiano
gròsso chiòdo
Tedesco
großer Nagel.
pirédhu 1 , nm Definizione
genia de crau fatu de linna; in calecunu logu est fintzes s'ingurtidórgiu
Sinonimi e contrari
giau,
obbibi,
pilu 1,
pirodhu
/
agaju,
àngua,
gagaju,
gragaristu,
saxinedhu
Frasi
sa crabiga no si ndh'essit dae s'iscala ca a s'ala prus fine zughet unu piredhu a la muntènnere
Cognomi e Proverbi
smb:
Pireddu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cheville de bois
Inglese
wooden pin
Spagnolo
clavija,
espiga
Italiano
cavìcchio,
chiòdo di légno,
piuolino
Tedesco
Holzpflock,
Holznagel.
púncia , nf: puntza Definizione
orrughedhu de ferru punciudu a una parte, coment'e a conca a s'àtera, po poderare apare linna, tàulas / lanzu coment'e una puntza = marriu meda; (tocat a) pònnere una puntza in su muru (intendhendho o biendho calecuna cosa) = manera de nàrrere po calecuna cosa andhada bene ma chi arrennescet, o unu faet, raramente
Sinonimi e contrari
ciau
Frasi
prantai púncias in su muru, in sa linna
2.
no funt mancu púncias de seti chi nci funt ingurtendi, totu cussu presutu! ◊ no mi faedhes cun puntzas in laras!
Etimo
spn., ctl.
puncha, punxa
Traduzioni
Francese
clou
Inglese
nail
Spagnolo
clavo
Italiano
chiòdo
Tedesco
Nagel.
tàcia 1 , nf: tatza 1 Definizione
genia de púncia, prus che àteru curtza e a conca manna, larga; fintzes s'ispina de s'istrúmbulu
Sinonimi e contrari
bullita,
tacita
Frasi
si prantas una tàcia in crésia ti arrestant ◊ prantai una tàcia in su muru
2.
sa tàcia chi su strumbu portat in pítziri increscit cument'e unu spitzu di espi (I.Delussu)
Etimo
ctl., spn.
tatxa, tacha
Traduzioni
Francese
clou,
caboche,
punaise
Inglese
point,
drawing pin
Spagnolo
tacha,
tachuela,
chinche
Italiano
chiòdo córto a tèsta grande,
puntina
Tedesco
Zwecke.
tzóu , nm: ciou,
tzovu Definizione
genia de púncia, prus che àteru a conca grussa (pl. tzoos, tzos): una calidade de ciòs dhos ponent a ferrare cuadhos, boes, àinos / min. tzoighedhu
Sinonimi e contrari
aciolu,
cioi,
unciou
Modi di dire
csn:
a tzos chi lu fetant!, a tzovos de cabadhu los facant! = zenia de frastimu; èssere cosa de tzou (nau de unu)= èssiri cosa de giudu, bonu o bellu a ccn. cosa; no ndhe fàghere ne crau e ne tz. de unu, ne tzou e ne tzau = no arrennèsciri a dhu cumandai, a si ndi fai meri, a dhu ghetai in pinta; no ndhe fàghere una de tzou = no fai nudha bèni, mancu una de pòdiri andai bèni
Frasi
unu corfu a su ferru, unu a s'incúdine, sichiat a ischertzare ferru e a fàchere tzoos e ferros de boe ◊ su rellozu lu tenzo apicadu a unu tzou in su muru ◊ unu tzou li ponzo a su cosinzu
2.
non ses como cosa de tzou pro gulpa de s'idea tolta! ◊ no bi ndh'at unu de tzou de cussos pisedhos! ◊ mutu che tzou, est sichitu a annare a su travàgliu ◊ no ndhe poto fàghere ne crau e ne tzou, de isse ◊ de tantas chistiones sentza fundhu no ndhe at bogadu ne crau e ne tzou
Cognomi e Proverbi
smb:
Zou
Traduzioni
Francese
clou de ferrure
Inglese
nail
Spagnolo
clavo baladí,
claveta
Italiano
chiòdo da maniscalco
Tedesco
Hufnagel.