àschia , nf: àscia 2 (à-scia e à-sci-a) Definizione
su fusu de su carru; assaedhu, tacita o turnu de is serros, de cernera, de frontissa, de fircis e cosas deasi, su mascu de is grofales / úngiri s’àscia = dare un'ammustru, fàghere carchi regalu a ccn. pro ndhe àere carchi piaghere
Sinonimi e contrari
fusu
/
assaedhu
Frasi
s'orroda de suta de su mólinu portiat un'àschia de ferru chi artzàt a susu inue portiat s'àtera orroda ◊ at fatu laurai una bella àscia de carru de coru de íxili
Etimo
ltn.
axis
Traduzioni
Francese
pivot,
tourillon
Inglese
pivot
Spagnolo
perno,
espiga
Italiano
pèrno
Tedesco
Zapfen.
cabícia , nf: cabissa,
cabitza 1 Definizione
sa conca de su trigu, e de àteru chi dhi assimbígiat, fintzes sa conca de su cristianu; in is pitariolos a súlidu (es. launedhas) est su bicu o punta chi s'intrat in lavras
Sinonimi e contrari
ispiga
Frasi
benniat avatu incrua incrua ispighendi cabitza ◊ su messaju bisat cabitzas de òru ◊ in beranu su soli at a cumpriri cabitzas barracocas ◊ s'intendit unu frúscinu de seda de is cabitzas ◊ su sèmene nasset, bogat su cammitedhu, posca sa cabícia e in custa su trigu
Cognomi e Proverbi
smb:
Cabitza, Cabizza
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
ltn.
capitia
Traduzioni
Francese
épi
Inglese
ear
Spagnolo
espiga
Italiano
spiga
Tedesco
Ähre.
ispíca , nf: ispiga,
spiga Definizione
(upm puru) sa conca o cabitza de su trigu, de s'órgiu o fintzes de àteras erbas chi faent su granu a sa matessi manera, postu a fileras in punta; si narat fintzes de su moriscu: cust'i. est tundha, grussa, manna meda e imbodhigada in sa terga a tantos pígios, su granu est cracu, chentza camisa, fichiu in s'ossu a tantas fileras deretas o fintzes unu pagu a caragolu / s'ispiga de su trigu portat is naus (granos), is naus portant sa camisedha o capa chi finit cun s'arista (o braba, genia de filu longu e arrasposu); impróscimu de s'ispiga = ingrussadura in punta faghindhe s'ispiga; candho s'ispiga essit = iscabidhadura / min. ispichichedha, ispighita; a ispichinu = a zisa de ispiga, èssere a ispigas (es. tessinzu)
Frasi
si messaiat cun sa messadoza e si faghiant sas ipigas a mannujos ◊ cussa est ispiga chena ranu ◊ in s'istula, comente che messant sos laores, bi abbarrat ispiga ◊ su trigu est inchibberendhe in sas ispigas ◊ candu messànt ndi bodhemus s'ispiga e in domu dha pistamus cun su mallu
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
ltn.
spica
Traduzioni
Francese
épi
Inglese
ear (of wheat)
Spagnolo
espiga
Italiano
spiga
Tedesco
Ähre.
pirédhu 1 , nm Definizione
genia de crau fatu de linna; in calecunu logu est fintzes s'ingurtidórgiu
Sinonimi e contrari
giau,
obbibi,
pilu 1,
pirodhu
/
agaju,
àngua,
gagaju,
gragaristu,
saxinedhu
Frasi
sa crabiga no si ndh'essit dae s'iscala ca a s'ala prus fine zughet unu piredhu a la muntènnere
Cognomi e Proverbi
smb:
Pireddu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cheville de bois
Inglese
wooden pin
Spagnolo
clavija,
espiga
Italiano
cavìcchio,
chiòdo di légno,
piuolino
Tedesco
Holzpflock,
Holznagel.
spigòni , nm Definizione
cosa puntuda de ferru a bisura de agu (fintzes sa fritza de is arrellòrgios), mescamente sa coa de una ferramenta (frache, palita, raspa, o àteru) chi si faet intrare a fortza che púncia in sa màniga
Sinonimi e contrari
ispiga 1
Frasi
sa cosa chi fadiat s'ogu mannu fiat su relógiu cun su spigoni de ferru chi sinnàt is oras
Etimo
ctl., spn.
espigó, espigón
Traduzioni
Francese
soie
Inglese
tang
Spagnolo
espiga
Italiano
códolo
Tedesco
Angel.