apunciudàe, apunciudài , vrb Definizione fàere a punta, bogare sa punta a calecuna cosa / apunciudau = chi est a punta meda (nau fintzes de monte, montigu) Sinonimi e contrari acuciai, apuntare, arrodai 1, immolare 2. funt armaus cun s'arma apunciudada ◊ a s'orrocheto dhi at istichiu unu frustigu apunciudau po dhu fàiri a bardúnfula Etimo srd. Traduzioni Francese appointer Inglese to point Spagnolo aguzar, sacar punta Italiano appuntire Tedesco spitzen.

cassiadórju, cassiadórzu , nm Definizione logu, tretu inue si podet passare de unu camminu a un'àteru o, nau de s'abba, de un'erriu a una cora, de una cora a un'àtera Sinonimi e contrari gruxeri, iscansadórgiu, lavadoja, leada, liadroxu, sciogadroxu Frasi a oru a riu, in s'ortu, bi tenimus su cassiadorzu de s'abba Etimo srd. Traduzioni Francese carrefour triviaire Inglese crossroads, grip point Spagnolo encrucijada Italiano trìvio, crocìcchio, punto di présa Tedesco Dreiweg.

crébida , nf, avb Definizione su crepare, su èssere crepandho, nau prus che àteru de su èssere tzatzaos a meda, a tropu, fintzes a ndhe lassare / èssere a c. = àere manigadu tropu, a bentre crebendhe de su tropu mànigu Sinonimi e contrari crebaentre, révudu Frasi in su campu sa robba est a crébida dai s'erva chi bi est! (G.Ruju)◊ sos porcos sunt a crébida dai sa landhe ◊ in su coju si sunt fatos totu a crébida Etimo srd. Traduzioni Francese à claquer, à crever Inglese bursting point (to eat to) Spagnolo hartazgo, hartazón Italiano crepapància Tedesco unmäßig.

incolvàre , vrb Definizione ingurtire che crobos, papare a s'airada, a tropu Sinonimi e contrari imbuculare, istruntzonare, tzèrghere Etimo srd. Traduzioni Francese manger à en crever Inglese to swallow, to eat to bursting point Spagnolo tragar, engullir, atracarse Italiano inghiottire, mangiare a crepapèlle Tedesco hinunterschlucken.

malcàre , vrb: marcai, marcare Definizione betare sa marca, pònnere o fàere marcu, singiale chi abbarrat in sa pedhe po distínghere calecuna cosa (es. is pegos de unu mere, mescamente si est bestiàmene de petza manna); fàere una genia de marcos in su cadhàrgiu cun su puntu, a corpadura, po bellesa (e in àtera manera fintzes in su pane); fàere a cumprèndhere cosa cun calecunu singiale; iscríere in calecuna lista o registru, pònnere o pigare annotu Sinonimi e contrari aferritare, punciai / signalai, signare / allistai Frasi su logu de sa nadia li at marcadu totu sa vida ◊ su bestiàmine si marcat a s'origra cun d-una segada o a su lumbu cun sa marca a fogu ◊ at marcau is serviglietas a líteras fatas cun s'agu ◊ dèu oi trigu a benni poita depeus marcai vitellus 2. si bi at pérdida de currente, cust'aparitzu ti lu marcat 3. oi gei est chitzanu: calincuna cosa marcat! ◊ mi dolit su genugu, depit proi: tanti gei no dhu marcat su tempus mau!…◊ is cucus apari si arrespundint e parit chi marchint a proi ◊ sas àgheras petzàglias sont marcanne temporata de ventu 4. nois mamas e fizos nos semus marcaos pro cullire sa zorronada ◊ mi che so marcadu a iscola ◊ tocat a si che marcare in sa comuna pro lis dare sa linna de su cumonale ◊ custas cosas chi soi comporandu marcadhas a nòmini suu Etimo itl. Traduzioni Francese marquer, signaler, indiquer, montrer, inscrire Inglese to mark, to countermark, to point out, to record Spagnolo marcar Italiano marchiare, contrassegnare, segnalare, indicare, iscrívere Tedesco markieren, zeigen (auf+Akk.), einschreiben, eintragen.

pintirína , nf, nm: pintirinu Definizione genia de marchighedhu minudu minudu, fintzes in sa pedhe Sinonimi e contrari pannuga, piga, pintirighinu Frasi su chelu in note crara est a pintirinos: sunt sos istedhos chi lughent 2. cussu pisedhu zughet sa cara totu a pintirinos Etimo srd. Traduzioni Francese point, petit point Inglese point, speck Spagnolo punto Italiano punto, puntino Tedesco Punkt, Pünktchen.

píssu 1 , nm: pitu, pitzu 2 Definizione sa buca de dónnia genia de pigione; css. cosa chi faet o abbarrat a punta; foedhandho de ccn., su fàere chi tenet, a poderiu, a prepoténtzia / formica pitzirúvia = una calidade de formiga, a conca orrúbia Sinonimi e contrari bicu, bículu 1, pítiche, pítuli / ispuntone 1, punta 1 Modi di dire csn: cocòi de pitzus, trabballau a pitz'e unga = piu, pane fatu totu a bicos; segai su pitzu a ccn. = irmurràrelu, smurrai s'atrevimentu; èssiri o torrai a pitzu calau = tristu, dispiàghidu, abbirgonzadu; portai su fuedhu in pitzedhu de língua = chi paret própriu de l'ammentare, ca s'ischit, e però no si resessit a lu nàrrere, no benit Frasi su sabbateri teniat unu papagallu mannu: portàt unu pissu chi Deus ndi campit! ◊ su puzonedhu aperit su pitu e che picat su bucone ◊ sa columba bodhit una chima de oliba e lia ghirat in su pitu, a Noè ◊ e comenti seu? su pitzu sanu e sa coa segada! ◊ pudhas e anates sont afainatas dae unu bicu a s'àteru acapitanne fenu chin su pitzu 2. unu pitzu de s'artari ◊ sos pitos de su monte ◊ suta de una fasche de sida e fozisina si semeschiaiat unu pitu de zancheta 3. tropu pitzu tenit, cussa fémina! Cognomi e Proverbi smb: Pitzus Etimo srd. Traduzioni Francese bec, pointe, coin Inglese beak, border, point Spagnolo pico Italiano bécco, punta, lémbo Tedesco Schnabel, Spitze, Zipfel.

púnta , nf Definizione tretu de calecuna cosa in sa parte prus fine o chi arresurtat prus antibitzada a denanti, adatu a intrare, a púnghere, a istampare, a marcare, o fintzes comente acabbat andhandho e impiticandho; foedhandho de logu, tretu chi essit, su puntu prus artu de montes, montigos, matas, erbas e àteru / min. puntighedha, puntirighita (fintzes in su sensu de punta prus arta de una mata) Sinonimi e contrari cabu, càbudu, coatza / bica, ispuntone 1 Modi di dire csn: in p. o a p. de mesunoti, de mesudie = tochendhe mesunote, tochendhe mesudie; èssere a p. a…, in p. a… = acanta acanta a…; cúrrere o andhare a punt'a subra, a punt'in susu, a punt'in giosso = artziai, calai; èssiri che pilloni in p. de pértia = deretu a tucare; pònnere, èssere in puntirighita = in pitzirighedhu, a orighedhu; zúghere s'ou in punta (nau de is pudhas) = èssiri acanta a criai; sa p. de s'ama = is pegus chi funti prus a innantis caminendi; p. de billete = una pariga de arrigas, unus cantu fuedhus iscritus po ccn.; p. de bonu coro = unu pagu de bonugoro; una p. de sabi =un'apenas, una pitzigadedha; pònnere una cosa de p. = cun sa punta faci aundi depit andai o sètziri, fèrriri, intrai; èssere o pònneresi de p., de p. e de ata = andhare in contràriu, learesila cun arrennegu, a s'airada; pònnere duos p. apare = unu contras de s'àteru; èssere p. e p., bogare p. cun ccn., èssere a p. apare = èssiri a bétia apari, chentza la dare in bínchida s'unu a s'àteru, s'unu contras a s'àteru; andhare a punta in altu cun ccn. = pònneresi de punta, andhàreli o essíreli contràriu, fàghere a poderiu; leare a ccn. de punta = leàrelu in malas, andhàreli in contràriu chentza tzèdere nudha; punt'e pei = falada de pè, corpu dadu de punta cun su pè cartadu (sa punta de su pei = s'ala de sos pódhighes) Frasi de s'úrtimu fogone no si sebertaiat sa punta de su trenu ◊ sa punta de sa pinna est guasta ◊ sa punta de sa lepa est prus segante ◊ sa punta de su trapanti bintrat de prus in cosa modhi 2. sas puntas de sos montes prus artos sunt totu niadas ◊ miraiat da'una punta a s'àtera, in montes ◊ su triàngulu est una frigura prana a tres puntas ◊ s'àrbure che zughet sa figu cota in punta ◊ in punta de su campanile bi est sa rughe 3. punta punta de mesudie sas túrtures istant cantendhe ◊ dae punt'e manzanu fintzas a sero tardu ◊ est assupridu a sa punta de mesudie ◊ totus si bollint a cuadhu de punta ◊ est nendhe machines de punta e de ata ◊ as a intendi is campanas arrepichendi in punt'e mesu noti ◊ est annuadu meda, a punt'a pròere ◊ cussu pitzinnu est a punt'a piànghere ◊ dhoi tengu una baca in punt'in punta de angiai ◊ menzus no si presentent ne de ata e ne de punta, ca tantu de votu no ndhe lis dao! (Tz.Muredda)◊ totu sa bidha si est posta de punta pro che bogare su podestade ◊ no andhes a punta in altu cun sos mannos! ◊ ricos za fint, ma pagaiant a puntas de pè!…◊ sos pòveros no bi ant bogadu punta chin sos ricos, ca sa lege no favoriat a issos! Etimo ltn. puncta Traduzioni Francese pointe, sommet Inglese point, peak, top, vertex Spagnolo punta, cumbre, ápice Italiano punta, sommità, vétta, àpice, vèrtice Tedesco Spitze, Gipfel, Spitze, Gipfel.

puntài , vrb: puntare Definizione abbaidare prontos a fàere calecuna cosa o pònnere abbaidandho a calecuna cosa o tretu, fintzes àere idea de fàere una cosa o lòmpere a un'iscopu; pigare sa mira, pònnere cun sa punta a cara a calecuna cosa o logu; pònnere is puntos in s'iscritura Sinonimi e contrari ammeriare 1, parai Traduzioni Francese braquer, pointiller Inglese to point, to punctuate Spagnolo parar, puntear Italiano puntare, punteggiare Tedesco anstarren, zielen, interpunktieren.

púntu 2 , pps, agt, nm Definizione de púnghere; nau de frutuàriu, de frutos, o fintzes de linna sicada, chi portat su greme (a sa parte de fora si dhi podet bíere un'istampighedhu); lobighedhu de filu, ispau o àteru deasi, chi si ponet cosindho, o fintzes de cosa téssia / genias de puntu: partziu, píscia píscia de boe, acrigiolu, de abbrodu, chipurru, invanu, prenu, tundhu (supesadu), de duas caras, antigu o a cranciofalle, pei de musca (itl. punto corallo), pisu prenu, de nae (itl. punto erba), de trau (itl. punto raso), biumori (unu puntu biu e s'àteru mortu, chi no si biet), p. de nú Sinonimi e contrari pipionidu Modi di dire csn: fàghere p. e mortu = fàghere efetu deretu, fàghere cosa impresse meda, luego, deretu; pàrriri unu procu puntu = nadu de ccn., èssere de pagas peràulas, mudurcu, prus che àteru pro altivesa; p. de nú = zenia de puntu chi costumant sas ricamadoras de Teulada faghindhe mustras "a cumpíngius, a caboniscus, a cruxitas, a pillonedhus, arenadas, su ballu de is pipias" e àteras; betare unu p., carchi p. = cosire (a manu), prus che àteru nadu de cosidura de pagu contu, pagu cosa; tènnere unu p. iscapu = frimmare s'incropada de su filu o de sa lana téssida a manera chi no si che sigat a iscontzare; p. arrele = zenia de puntu de cosidura fata a màchina chi narant fintzas puntu torrau, repuntu de duas caras, mesu puntu Frasi sa fruschedha martzida cheret punta pro ndh'essire sa martza ◊ mi at puntu un'ispina ◊ cussa ufradura est ca li at puntu abe 2. isse addaghi disizat una cosa est puntu e mortu! 3. custu corrorinu est totu puntu, béciu ◊ sa linna betza est totu punta ◊ sa fae est totu punta de su babbautzu ◊ no connoscis mancu a filla tua: is ogus puntus portas?! ◊ custa mela est punta intro 4. a sos pantalones lis cheret postu carchi puntu ◊ at cosidu sa tasca cun corrialzu a puntos fitos ◊ m'ispilurtzit totu sa carena: cussus puntus parit ca dhus funt ponendu a mei! ◊ cussa zòvana no est bona a betare unu puntu si zughet carchi iscosiduredha!◊ no ponzas puntu sentza fàghere nodu! 5. non mi dha contais giusta… e tui no naras nudha, ca mi paris unu procu puntu! Traduzioni Francese piqué, véreux Inglese point, stinged, maggoty Spagnolo agusanado Italiano punto, punzecchiato, bacato Tedesco gestochen, gestichelt, wurmstichig.

tàcia 1 , nf: tatza 1 Definizione genia de púncia, prus che àteru curtza e a conca manna, larga; fintzes s'ispina de s'istrúmbulu Sinonimi e contrari bullita, tacita Frasi si prantas una tàcia in crésia ti arrestant ◊ prantai una tàcia in su muru 2. sa tàcia chi su strumbu portat in pítziri increscit cument'e unu spitzu di espi (I.Delussu) Etimo ctl., spn. tatxa, tacha Traduzioni Francese clou, caboche, punaise Inglese point, drawing pin Spagnolo tacha, tachuela, chinche Italiano chiòdo córto a tèsta grande, puntina Tedesco Zwecke.

toviadórju , nm Definizione logu de atóbiu, chi dhue atóbiat gente o cosa Sinonimi e contrari assortidorzu Etimo srd. Traduzioni Francese point de rencontre, de convergence Inglese meeting point Spagnolo lugar de encuentro Italiano punto, luògo di convergènza, di incóntro Tedesco Punkt, Treffpunkt.

«« Cerca di nuovo