abbétia , nf, nm: abbétiu,
bétia Definizione
su istare abbetiandho, repicandho, sighindho a nàrrere una cosa mancari s'àteru niat chi nono o un'àtera cosa; su naturale de s'abbetiosu
Sinonimi e contrari
aputa,
arraghèscia,
arrepedhu,
bicàcara,
condierra,
contumàcia,
ghirta,
profídia,
reota,
repitida,
rochella,
tostorrímine,
tricata
/
abbogu
/
certu
Frasi
fiat nàscia un'abbétia tra issus po sciri chini fut su prus importanti ◊ sciat arrespundi a is abbétias de is Giudeus ◊ Pàulu iat fatu nasci un'abbétia manna tra is Fariseus e is Sadduceus (Atus)◊ totus, a s'abbétiu, allutànt is origas ◊ no fiat cumbintu de su chi dhi at nau e at sighiu s'abbétiu
2.
sa libbertadi permitit a Pinóchiu de fai is contus cun is isbàglius, cun sa disubbidiéntzia, cun s'abbétia ◊ iat pigau s'abbétiu de narri ca fiat de aici
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
obstination,
prise de bec
Inglese
obstinacy,
squabble
Spagnolo
testarudez,
terquedad
Italiano
caparbietà,
ostinazióne,
battibécco
Tedesco
Starrköpfigkeit,
Wortstreit.
arrebbechinàre , vrb: rebbechinare* Definizione
istare a perrica, fàere s'abbetiosu, arrespòndhere po abbétia
Sinonimi e contrari
abbetiae,
reotare,
tricatare
Traduzioni
Francese
avoir une prise de bec
Inglese
to squabble
Spagnolo
altercar
Italiano
battibeccare
Tedesco
zanken.
bicàda , nf Definizione
corpu giau cun su bicu, ispítzulu cun su bicu
Sinonimi e contrari
abbíchidu,
bicu 2,
isbicada,
ispitzulata,
pitulada
/
cdh. sbiticata
Frasi
s'àbbile desulesu ti at dadu calchi bicada, o canarinu ◊ m'abbàida custu pudhu lendhe a bicadas a chie li colat acurtzu! ◊ sa pudha che ingullit intreu su chi no segat a bicadas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de bec
Inglese
peck
Spagnolo
picotazo
Italiano
beccata
Tedesco
Schnabelhieb.
bicài , vrb: abbicai,
bicare Definizione
pigare su papare cun su bicu, iscúdere, fèrrere cun su bicu; istare a su tasta tasta cosas de papare / bicai su casu = triballare su casu cun sa punta de sos pódhighes pro ndhe li fàghere essire su soru e pro l’allisiare
Sinonimi e contrari
bichitare,
isbicare,
ispiticulare,
pissulai
/
spribillonai
Frasi
mighi ti bicat, cussu pudhu!
2.
seis bichendu dogna cosa che guntruxus malus a satzai ◊ chini bicat fatuvatu no giaunat ◊ a mignanu est sèmpere bicanno e a ora de prànnere no dhi pigat fàmene! (P.La Croce)
Cognomi e Proverbi
prb:
pilloni chi no bicat at bicau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prendre avec le bec,
becqueter
Inglese
to peck a
Spagnolo
picotear,
picar
Italiano
beccare,
spilluzzicare
Tedesco
picken.
bichitàre , vrb Definizione
papare, arregòllere sa cosa cun su bicu
Sinonimi e contrari
abbicai,
biculitare,
ispidhuncare,
ispirtzulare,
pibitzuai
Frasi
calchi poforinu andhaiat onzi tantu a bichitare su trigu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prendre avec le bec,
becqueter,
picorer
Inglese
to peck
Spagnolo
picar,
picotear
Italiano
beccare
Tedesco
aufpicken.
bícu , nm Definizione
sa buca de dónnia genia de pigione, fata a punta, longa e tostada; ispuntone o punta de cosa (pedra, muru, trastu e àteru) e fintzes orruga, bighinau, aggrugadura, tretu de domo ue si atóbiant duas orrugas / min. bichitu, bichighedhu
Sinonimi e contrari
bículu 1,
pissu 1
/
cdh. pitículu
/
biculeri,
pissigorru
/
bica,
contonada,
ispuntone 1
Modi di dire
csn:
b. de nare = sa punta de su nasu; su b. de is frutas = su tenaghe; b. de palatu, de domo = contonada; b. de cafetera, de ampullita = zenia de cundhutu o canaledhu pro andhare menzus a betare; istare, èssere a bicu apare = faci apari; portai s'ala segada e su bicu sanu (sa maladia de tziu Pitanu)= sa maladia… de sos mandrones
Frasi
no t'incantet sa figu a su colore, ca si che intras su bicu fin'a fundhu mischinu a tie! (B.Mureddu)◊ sa mérula zughet cosa in su bicu pro sos puzonedhos
2.
su piu pro sas criaduras lu faghent a bicos ◊ sas piciocas ballendhe las faghiat andhare in àndhias de unu bicu a s'àteru de sa piata ◊ tota sa vida sua est istada una currina in bicos de bidha ◊ abberindhe cudha gianna, su ladru in su bicu at postu a unu de guàrdia
3.
sos bicos de su mucaloru, de sa camisa ◊ est una làmpana a tres bicos
4.
fit andhendhe a s'apàlpidu abbrunchendhe a bicos e chizolos ◊ cussos istant abboghiendhe e currulendhe de unu bicu a s'àteru! ◊ in bidha bi at bicos chentza essida, tancados a un'ala ◊ sos pisedhos current in totu sos bicos de sa bidha
Cognomi e Proverbi
smb:
Biccu, Bicu
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
beccus + pitu
Traduzioni
Francese
bec
Inglese
beak
Spagnolo
pico
Italiano
bécco,
beccùccio,
spìgolo
Tedesco
Schnabel,
Tülle,
Kante.
isbicàre , vrb Definizione
pigare a cropos de bicu, a bicadas
Sinonimi e contrari
abbicai,
pitulicare
/
isbichillitare
Frasi
sas pudhas si fint isbicadas tra issas finas a crebare ◊ lu sunt isbichendhe sos corvos ◊ sas pudhas fint isbichendhe calchi ranighedhu de cosa o calchi babbautzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
donner des coups de bec
Inglese
to peck
Spagnolo
picar
Italiano
beccare
Tedesco
aufpicken.
píssu 1 , nm: pitu,
pitzu 2 Definizione
sa buca de dónnia genia de pigione; css. cosa chi faet o abbarrat a punta; foedhandho de ccn., su fàere chi tenet, a poderiu, a prepoténtzia / formica pitzirúvia = una calidade de formiga, a conca orrúbia
Sinonimi e contrari
bicu,
bículu 1,
pítiche,
pítuli
/
ispuntone 1,
punta 1
Modi di dire
csn:
cocòi de pitzus, trabballau a pitz'e unga = piu, pane fatu totu a bicos; segai su pitzu a ccn. = irmurràrelu, smurrai s'atrevimentu; èssiri o torrai a pitzu calau = tristu, dispiàghidu, abbirgonzadu; portai su fuedhu in pitzedhu de língua = chi paret própriu de l'ammentare, ca s'ischit, e però no si resessit a lu nàrrere, no benit
Frasi
su sabbateri teniat unu papagallu mannu: portàt unu pissu chi Deus ndi campit! ◊ su puzonedhu aperit su pitu e che picat su bucone ◊ sa columba bodhit una chima de oliba e lia ghirat in su pitu, a Noè ◊ e comenti seu? su pitzu sanu e sa coa segada! ◊ pudhas e anates sont afainatas dae unu bicu a s'àteru acapitanne fenu chin su pitzu
2.
unu pitzu de s'artari ◊ sos pitos de su monte ◊ suta de una fasche de sida e fozisina si semeschiaiat unu pitu de zancheta
3.
tropu pitzu tenit, cussa fémina!
Cognomi e Proverbi
smb:
Pitzus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bec,
pointe,
coin
Inglese
beak,
border,
point
Spagnolo
pico
Italiano
bécco,
punta,
lémbo
Tedesco
Schnabel,
Spitze,
Zipfel.
repitída , nf: ripitia,
ripitida Definizione
foedhare, arrespòndhere coment'e po no dha giare binta a s'àteru, fintzes coment'e chistionu; foedhandho de sonu de campana, su segundhu tocu po sa matessi cosa (ora, o àteru); manígiu de sa limba a manera de torrare a nàrrere cosa nada po dhi giare prus fortza / leàresi, tènnere repitida = abbetiai
Sinonimi e contrari
abbétia
/
ttrs. ribidia
/
repitu
Frasi
nos amus leadu repitida: deo nendhe goi e issa chi nono! ◊ chin issa no bi at àpiu mai una ripitia o un'irbúfida in tantu tempus chi biviat in dommo ◊ biendhe chi babbu e fizu si fint caentandhe meda, si est posta in mesu pro abbrandhare sa ripitia
2.
sos tocos de s'orolozu ant sonadu sa ripitia de mesunote
3.
ndhe li mutzo sa conca, ndhe li mutzo! ◊ màniga casu, màniga! ◊ inchi ti fatzant iscritu, ti fatzant! ◊ baxi in sa fruca chi andeis! ◊ bae in bonora, bae! ◊ ancu lu sulent sas píberas, chi lu sulent! ◊ ma cale bucu?!… ancu ti che falet su mucu, ti che falet! ◊ si no fumis tribagliadores bonos bi fumis istados una chida, bi fumis istados, in cussa faina! ◊ e gopai sartat, sartat? ◊ Prontos semus, prontos!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
insistance,
prise de bec
Inglese
little vendetta,
insistence,
squabbles
Spagnolo
insistencia,
discusión
Italiano
ripicca,
insistènza,
battibécco
Tedesco
Einwand,
Widerrede.
spíciu , nm: ispítzulu,
spitzu,
spíssulu,
spítzulu Definizione
istrinta chi si giaet cun sa punta de duos pódhighes a sa carre, cropu de bicu chi giaent is pigiones, genia de puntura (o fintzes de mossighedhu) chi faent is bobbois; biculedhu piticu o apenas de cosa chi si segat o si pigat cun sa punta de is pódhighes, parte pitica de calecuna cosa / min. spitzulitu
Sinonimi e contrari
bicada,
pítiche 1,
puntura
/
arroghedhu,
pimpirina,
piticada,
pítzolu
Modi di dire
csn:
basai a spítzulus = basare muntenindhe s'àteru a càvanos cun sos pódhighes; fai sa cosa a spitzuledhu a spitzuledhu, a spítzulus e a móssius = a pagu a pagu, a arrogus e a mússius; consumai sa cosa a spitzuledhu = a retentu, a pagu a pagu, a régula
Frasi
comenti si curat su spítzulu de s'àrgia? ◊ unu spitzu de carroga si minescit, e no unu spitzu de babballoti! ◊ su spítzulu de s'àrgia fait bènni iscimíngius de conca e malacaducu ◊ seu totu a alluinadura de ogus e a spitzus a brenti
2.
cussu frori s'est sicau totu: no ndi at abarrau mancu unu spíciu! ◊ cussus no funt bonus a trabballai unu spitzu de bíngia!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pincée,
coup de bec
Inglese
pinch,
bite
Spagnolo
pellizco,
picotazo
Italiano
pízzico,
beccata
Tedesco
Kniff,
Schnabelhieb.
tiristràtza , nm Definizione
tira e istratza, tira e tosta, nau prus che àteru in su sensu de murrúngiu, briga, su istare tirandho donniunu sa cosa a sa parte sua, s'arrexone sua
Sinonimi e contrari
atupetada,
gherrabiga,
repitida
Frasi
sa zente fit a su currente de su tiristratza de su marissallu chin sa sorre de su bandhiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prise de bec
Inglese
bickering
Spagnolo
discusión
Italiano
battibécco
Tedesco
Wortstreit.