addenticàre , vrb: addentigai,
addentigare,
addentigrai,
addentijare,
addrenticare,
adentiae,
adentiai Definizione
istrínghere cosa cun is dentes, arrennèscere a matzigare, mossigare cosa tostada
Sinonimi e contrari
addentai,
dencicare,
immorroxare,
iscafitai,
monsiare,
mòssere
/
maistai
2.
custa cosa tosta deo no l'addéntigo, ca mi dolent sas dentes
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mordre
Inglese
to bite
Spagnolo
hincar los dientes
Italiano
addentare
Tedesco
anbeißen.
addentigàda , nf Definizione
incracada de dentes; su singiale de is dentes comente abbarrat in sa cosa leada a móssigu
Sinonimi e contrari
addencicada,
addentigadura,
mossa 3,
scafitada
Frasi
a s'anzone si li bidiat su sinnale de un'addentigada, comente l'aiat aferradu su grodhe trazendhesichelu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dentée
Inglese
bite,
toothed
Spagnolo
mordisco
Italiano
dentata
Tedesco
Biß.
ammossàre , vrb Definizione
papare a móssigos mannos, pigare a móssigos
Sinonimi e contrari
addentai,
addenticare,
iscafitai,
monsiare,
mòssere
Frasi
l'ammossat su matzone a mossu licu (P.Casu)◊ mi bidia minoredhu ammossendhe mela birde porrale
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mordre avec avidité
Inglese
to bite greedly
Spagnolo
morder con avidez
Italiano
mòrdere con avidità
Tedesco
gierig beißen.
anniscài , vrb Definizione
pònnere s'esca in is nassas, a su pische (a. su pisci, is nassas); cúrrere a s'esca, nau de ccn., su si lassare collonare
Sinonimi e contrari
bromigiai,
frighigiai,
ingraenzare
2.
iscipiaridha pigai… cun s'arti, giai chi anniscat!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
apâter
Inglese
to lure,
to bite
Spagnolo
cebar,
morder el anzuelo
Italiano
adescare,
abboccare all'amo
Tedesco
anlocken,
anbeißen.
assanniàda, assannigàda , nf Definizione
cropu de sanna
Sinonimi e contrari
issannada
Frasi
assanniadas e mossos de sirbone ◊ lassa istare sa figu biculada, ca si bi agatas calchiunu bobboi ndhe podes àere un'assannigada… (B.Mureddu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de défense
Inglese
bite with the fangs
Spagnolo
colmillazo
Italiano
zannata
Tedesco
Hieb mit den Hauern.
monsiàre , vrb: ammonsiare,
mossiai,
mossiare,
mossicare,
mossicrare,
mossigare,
mussiai,
mussiari Definizione
pigare a móssigos, a dentes, aferrare a forte cun is dentes / mossigàresi sa limba (nau in cobertantza)= aguantaisí de fuedhai de ccn.
Sinonimi e contrari
addentai,
addenticare,
ammossare,
iscafitai,
mòssere,
smussiai
Frasi
custu cani est tontu che sa bia: giogat cun sa genti allena e currit in s'idea de mussiari fintzas a su meri suu etotu ◊ dh'iat mossigada unu cuadhu e si ndhe fut assicada ◊ cussu cani iat mussiau genti meda e dhu portànt a nòmini
2.
móssigadi sa limba innantis de faedhare male de s'àteru!
Etimo
ltn.
morsicare
Traduzioni
Francese
mordre
Inglese
to bite
Spagnolo
morder
Italiano
mòrdere,
morsicare
Tedesco
beißen.
mòssa 3 , nf, nm: mossu Definizione
istrinta de dentes chi si giaet a calecuna cosa; orrugu de cosa chi si segat a dentes papandho e fintzes cosa a papare (pentzada coment'e pagu); biculedhu de cosa chi si ndhe istacat mescamente de istrégiu de terra
Sinonimi e contrari
mossiada,
móssicu,
mossigadura,
murridura,
scafitada
/
arrogu,
bucone
Modi di dire
csn:
fàghere a m. infundhe = a papasciundi, isciúndiri s'arroghedhu de su pani in sa cosa de papai e papai; dare unu m. = mussiai; leare a mossos = mussiai meda po fai mali, mussiai comenti podint fai is canis; leare a mossu = pigai, aguantai cosa cun is dentis; mossos de mortu = marcos biaitos in sa carre; m. de Adamu = su nodu o figu de sa bula; leare unu m. = papai ccn. cosa, unu buconi; a m. intreu = (nau de ccn. petzu, arrogu de cosa), chi est totu a unu; chèrrere sa cosa a mossu ispuligadu = bòlliri sa cosa pronta, fintzas in donu ma pronta (pitica sa mandronia!); mossu rànchidu (in cobertantza) = disprexeri, cosa chi dispraxit; èssere de mossa = papai meda (prus che àteru nau de animali)
Frasi
che cane arrajoladu a sa tzega ti fúrrias a mossu ◊ su cane li at barriadu a mossu a s'animale istranzu ◊ no si podiat difèndhere de àtera manera e lu at leadu a mossos ◊ cussos sont canes de pètora, de mossa e de nasu ◊ si cussu ndhe achirrat a inoche vos si tzúrrigat a mossas a conca!
2.
s'achetu est abbarradu tres dies sentza leare mossu ◊ mi apo manigadu duas fresas de pane a mossu infundhe in sa bagna ◊ in àteros tempos bastaiat una mossa de pane e casu po campare
3.
a sa brúnia, a sa padedha, li mancat unu mossu
4.
su fusu de su carru est de ferru fatu a mossu intreu ◊ s'ingúpulu de sa roda est unu mossu intreu de ozastru ◊ che ne apo caladu de mossos rànchidos!…
Cognomi e Proverbi
prb:
cane mudu, mossa manna! ◊ sos mossos mannos arreschent ◊ mossu partidu mossu godidu
Etimo
ltn.
morsus-a
Traduzioni
Francese
morsure
Inglese
bite
Spagnolo
mordisco
Italiano
mòrso
Tedesco
Biß,
Bissen.
mossàda , nf: mossiada Definizione
su pigare a móssigu, su istrínghere cun is dentes; fintzes orrugu de cosa chi si segat a mossu papandho, orrugu mannu de cosa
Sinonimi e contrari
bucone,
móssicu,
mossu,
struncionada
Frasi
una mossiada de burrincu! ◊ duas mossadas e cudha sartitza che fit collida!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
morsure,
morceau,
bout
Inglese
bite,
scrap
Spagnolo
mordisco
Italiano
mòrso,
boccóne
Tedesco
Biß,
Bissen.
mòsse, mòssere , vrb: mússere Definizione
pigare a móssigos / pps. mossidu, móssiu
Sinonimi e contrari
addentai,
addenticare,
iscafitai,
monsiare
Frasi
in cust'istadu no isco si poto istare firmu o si chirco de bos mòssere e de bos fughire pro andhare ifatu de sa tentassione ◊ s'est mossendhe sas úngias cancaradas ◊ zughiant sogas, fusiles e canes chi mossent sa zente
Etimo
ltn.
morsus
Traduzioni
Francese
mordre
Inglese
to bite
Spagnolo
morder
Italiano
mòrdere
Tedesco
beißen.
móssicu , nm: móssigu,
móssiu,
mússiu Definizione
istrinta chi si faet cun is dentes; orrugu de cosa chi si ndhe segat a dentes, prus che àteru papandho, e orrugu de cosa de papare, bucone; su singiale de una calada de dentes comente abbarrat in sa cosa mossigandhodha
Sinonimi e contrari
mossada,
mossu
Modi di dire
csn:
unu mússiu de pani, de casu = cantu de pane, de casu, nadu fintzas in su sensu de totu su tantu chi si mànigat; mússiu de mortu = zenia de pistadura, de marcu biaitu apenas ladinu in sa carre; móssius a brenti = punta de dolore de mata; móssigu de cane, pilu de cane! = si curat cun pilu de cane…
Frasi
dh'at pigau a mússius
2.
beni ca pigaus unu mussiedhu!
3.
a daori de matza e a móssius a brenti siat! ◊ seu iscuncordadatzu, a mússius a brenti, balla!
Cognomi e Proverbi
prb:
a mússiu de cani iscarràfiu de gatu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
morsure,
piqûre
Inglese
bite
Spagnolo
mordisco,
mordedura
Italiano
mòrso,
morsicatura
Tedesco
Biß,
Bissen,
Anbiß,
Biß.
móssidu , pps, agt Definizione
de mòssere
Sinonimi e contrari
mórdidu,
mossigadu
2.
cale columba càndhida innossente móssida dae terpe velenosu (F.Dore)
Traduzioni
Francese
mordu
Inglese
bitten,
bite
Spagnolo
mordido
Italiano
mòrso
Tedesco
gebissen.
mossigadúra , nf: mussiadura Definizione
su mossigare; efetu e singiale o marcu de móssigu
Sinonimi e contrari
mordidura,
mossidura,
murridura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
morsure
Inglese
bite
Spagnolo
mordedura
Italiano
morsicatura
Tedesco
Anbeißen,
Anbiß.
spíciu , nm: ispítzulu,
spitzu,
spíssulu,
spítzulu Definizione
istrinta chi si giaet cun sa punta de duos pódhighes a sa carre, cropu de bicu chi giaent is pigiones, genia de puntura (o fintzes de mossighedhu) chi faent is bobbois; biculedhu piticu o apenas de cosa chi si segat o si pigat cun sa punta de is pódhighes, parte pitica de calecuna cosa / min. spitzulitu
Sinonimi e contrari
bicada,
pítiche 1,
puntura
/
arroghedhu,
pimpirina,
piticada,
pítzolu
Modi di dire
csn:
basai a spítzulus = basare muntenindhe s'àteru a càvanos cun sos pódhighes; fai sa cosa a spitzuledhu a spitzuledhu, a spítzulus e a móssius = a pagu a pagu, a arrogus e a mússius; consumai sa cosa a spitzuledhu = a retentu, a pagu a pagu, a régula
Frasi
comenti si curat su spítzulu de s'àrgia? ◊ unu spitzu de carroga si minescit, e no unu spitzu de babballoti! ◊ su spítzulu de s'àrgia fait bènni iscimíngius de conca e malacaducu ◊ seu totu a alluinadura de ogus e a spitzus a brenti
2.
cussu frori s'est sicau totu: no ndi at abarrau mancu unu spíciu! ◊ cussus no funt bonus a trabballai unu spitzu de bíngia!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pincée,
coup de bec
Inglese
pinch,
bite
Spagnolo
pellizco,
picotazo
Italiano
pízzico,
beccata
Tedesco
Kniff,
Schnabelhieb.
spiciuài , vrb: ispiciulare*,
spitzuai,
spitzulai,
spitzuliai Definizione
giare ispítzulos cun sa punta de is pódhighes, bicare, giare cropighedhos cun su bicu, segare biculedhos de cosa papandho cun pagu gana o fintzes tanti po tastare; púnghere comente faent is bobbois; in cobertantza, nàrrere cosa chi pagu praghet a s'àteru
Sinonimi e contrari
biculare,
irbiculare,
ispitudhare,
ispitzicorvare,
pibitzuai,
piticare,
púnghere,
spribillonai
Modi di dire
csn:
spíciua e gheta = zenia de pasta chi si faghet tesa a fine (azummai che faghindhe pane de fresa) e chi si segat a bículos a pódhighes etotu (spíciu, spiciuai) e si betat deretu a sa padedha de s'abba in su fogu: si cundhit che a totu sos macarrones; spítzula e fui = donai su spítzulu e fuiri, comenti faint is arresis: si narat de unu sentza de sétiu, chi cummentzat e no acabbat, chi fait pagu pagu e si ndi andat; spitzulaisí pari pari = istare nèndhesi cosa s'unu cun s'àteru a dirbetu, ofendhíndhesi; spitzulai che un'espi = ofèndhere
Frasi
ingunis no fait a dhoi abarrai ca ti spítzuat su sintzu ◊ is espis funt animaledhus chi spítzulant ◊ prus de milla pillonis ant cumentzau a si dhu spitzulai a totu spitzulai ◊ fendi a papai o fendi àturu, chi abarru in domu seu sempri spiciuendi
Traduzioni
Francese
pincer,
piquer
Inglese
to pinch,
to bite
Spagnolo
pellizcar,
picar
Italiano
pizzicare,
punzecchiare
Tedesco
kneifen,
unaufhörlich stechen.