Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

addenticàre , vrb: addentigai, addentigare, addentigrai, addentijare, addrenticare, adentiae, adentiai Definition istrínghere cosa cun is dentes, arrennèscere a matzigare, mossigare cosa tostada Synonyms e antonyms addentai, dencicare, immorroxare, iscafitai, monsiare, mòssere / maistai 2. custa cosa tosta deo no l'addéntigo, ca mi dolent sas dentes Etymon srd. Translations French mordre English to bite Spanish hincar los dientes Italian addentare German anbeißen.

addentigàda , nf Definition incracada de dentes; su singiale de is dentes comente abbarrat in sa cosa leada a móssigu Synonyms e antonyms addencicada, addentigadura, mossa 3, scafitada Sentences a s'anzone si li bidiat su sinnale de un'addentigada, comente l'aiat aferradu su grodhe trazendhesichelu Etymon srd. Translations French dentée English bite, toothed Spanish mordisco Italian dentata German Biß.

ammossàre , vrb Definition papare a móssigos mannos, pigare a móssigos Synonyms e antonyms addentai, addenticare, iscafitai, monsiare, mòssere Sentences l'ammossat su matzone a mossu licu (P.Casu)◊ mi bidia minoredhu ammossendhe mela birde porrale Etymon srd. Translations French mordre avec avidité English to bite greedly Spanish morder con avidez Italian mòrdere con avidità German gierig beißen.

anniscài , vrb Definition pònnere s'esca in is nassas, a su pische (a. su pisci, is nassas); cúrrere a s'esca, nau de ccn., su si lassare collonare Synonyms e antonyms bromigiai, frighigiai, ingraenzare 2. iscipiaridha pigai… cun s'arti, giai chi anniscat! Etymon srd. Translations French apâter English to lure, to bite Spanish cebar, morder el anzuelo Italian adescare, abboccare all'amo German anlocken, anbeißen.

assanniàda, assannigàda , nf Definition cropu de sanna Synonyms e antonyms issannada Sentences assanniadas e mossos de sirbone ◊ lassa istare sa figu biculada, ca si bi agatas calchiunu bobboi ndhe podes àere un'assannigada… (B.Mureddu) Etymon srd. Translations French coup de défense English bite with the fangs Spanish colmillazo Italian zannata German Hieb mit den Hauern.

monsiàre , vrb: ammonsiare, mossiai, mossiare, mossicare, mossicrare, mossigare, mussiai, mussiari Definition pigare a móssigos, a dentes, aferrare a forte cun is dentes / mossigàresi sa limba (nau in cobertantza)= aguantaisí de fuedhai de ccn. Synonyms e antonyms addentai, addenticare, ammossare, iscafitai, mòssere, smussiai Sentences custu cani est tontu che sa bia: giogat cun sa genti allena e currit in s'idea de mussiari fintzas a su meri suu etotu ◊ dh'iat mossigada unu cuadhu e si ndhe fut assicada ◊ cussu cani iat mussiau genti meda e dhu portànt a nòmini 2. móssigadi sa limba innantis de faedhare male de s'àteru! Etymon ltn. morsicare Translations French mordre English to bite Spanish morder Italian mòrdere, morsicare German beißen.

mòssa 3 , nf, nm: mossu Definition istrinta de dentes chi si giaet a calecuna cosa; orrugu de cosa chi si segat a dentes papandho e fintzes cosa a papare (pentzada coment'e pagu); biculedhu de cosa chi si ndhe istacat mescamente de istrégiu de terra Synonyms e antonyms mossiada, móssicu, mossigadura, murridura, scafitada / arrogu, bucone Idioms csn: fàghere a m. infundhe = a papasciundi, isciúndiri s'arroghedhu de su pani in sa cosa de papai e papai; dare unu m. = mussiai; leare a mossos = mussiai meda po fai mali, mussiai comenti podint fai is canis; leare a mossu = pigai, aguantai cosa cun is dentis; mossos de mortu = marcos biaitos in sa carre; m. de Adamu = su nodu o figu de sa bula; leare unu m. = papai ccn. cosa, unu buconi; a m. intreu = (nau de ccn. petzu, arrogu de cosa), chi est totu a unu; chèrrere sa cosa a mossu ispuligadu = bòlliri sa cosa pronta, fintzas in donu ma pronta (pitica sa mandronia!); mossu rànchidu (in cobertantza) = disprexeri, cosa chi dispraxit; èssere de mossa = papai meda (prus che àteru nau de animali) Sentences che cane arrajoladu a sa tzega ti fúrrias a mossu ◊ su cane li at barriadu a mossu a s'animale istranzu ◊ no si podiat difèndhere de àtera manera e lu at leadu a mossos ◊ cussos sont canes de pètora, de mossa e de nasu ◊ si cussu ndhe achirrat a inoche vos si tzúrrigat a mossas a conca! 2. s'achetu est abbarradu tres dies sentza leare mossu ◊ mi apo manigadu duas fresas de pane a mossu infundhe in sa bagna ◊ in àteros tempos bastaiat una mossa de pane e casu po campare 3. a sa brúnia, a sa padedha, li mancat unu mossu 4. su fusu de su carru est de ferru fatu a mossu intreu ◊ s'ingúpulu de sa roda est unu mossu intreu de ozastru ◊ che ne apo caladu de mossos rànchidos!… Surnames and Proverbs prb: cane mudu, mossa manna! ◊ sos mossos mannos arreschent ◊ mossu partidu mossu godidu Etymon ltn. morsus-a Translations French morsure English bite Spanish mordisco Italian mòrso German Biß, Bissen.

mossàda , nf: mossiada Definition su pigare a móssigu, su istrínghere cun is dentes; fintzes orrugu de cosa chi si segat a mossu papandho, orrugu mannu de cosa Synonyms e antonyms bucone, móssicu, mossu, struncionada Sentences una mossiada de burrincu! ◊ duas mossadas e cudha sartitza che fit collida! Etymon srd. Translations French morsure, morceau, bout English bite, scrap Spanish mordisco Italian mòrso, boccóne German Biß, Bissen.

mòsse, mòssere , vrb: mússere Definition pigare a móssigos / pps. mossidu, móssiu Synonyms e antonyms addentai, addenticare, iscafitai, monsiare Sentences in cust'istadu no isco si poto istare firmu o si chirco de bos mòssere e de bos fughire pro andhare ifatu de sa tentassione ◊ s'est mossendhe sas úngias cancaradas ◊ zughiant sogas, fusiles e canes chi mossent sa zente Etymon ltn. morsus Translations French mordre English to bite Spanish morder Italian mòrdere German beißen.

móssicu , nm: móssigu, móssiu, mússiu Definition istrinta chi si faet cun is dentes; orrugu de cosa chi si ndhe segat a dentes, prus che àteru papandho, e orrugu de cosa de papare, bucone; su singiale de una calada de dentes comente abbarrat in sa cosa mossigandhodha Synonyms e antonyms mossada, mossu Idioms csn: unu mússiu de pani, de casu = cantu de pane, de casu, nadu fintzas in su sensu de totu su tantu chi si mànigat; mússiu de mortu = zenia de pistadura, de marcu biaitu apenas ladinu in sa carre; móssius a brenti = punta de dolore de mata; móssigu de cane, pilu de cane! = si curat cun pilu de cane… Sentences dh'at pigau a mússius 2. beni ca pigaus unu mussiedhu! 3. a daori de matza e a móssius a brenti siat! ◊ seu iscuncordadatzu, a mússius a brenti, balla! Surnames and Proverbs prb: a mússiu de cani iscarràfiu de gatu Etymon srd. Translations French morsure, piqûre English bite Spanish mordisco, mordedura Italian mòrso, morsicatura German Biß, Bissen, Anbiß, Biß.

móssidu , pps, agt Definition de mòssere Synonyms e antonyms mórdidu, mossigadu 2. cale columba càndhida innossente móssida dae terpe velenosu (F.Dore) Translations French mordu English bitten, bite Spanish mordido Italian mòrso German gebissen.

mossigadúra , nf: mussiadura Definition su mossigare; efetu e singiale o marcu de móssigu Synonyms e antonyms mordidura, mossidura, murridura Etymon srd. Translations French morsure English bite Spanish mordedura Italian morsicatura German Anbeißen, Anbiß.

spíciu , nm: ispítzulu, spitzu, spíssulu, spítzulu Definition istrinta chi si giaet cun sa punta de duos pódhighes a sa carre, cropu de bicu chi giaent is pigiones, genia de puntura (o fintzes de mossighedhu) chi faent is bobbois; biculedhu piticu o apenas de cosa chi si segat o si pigat cun sa punta de is pódhighes, parte pitica de calecuna cosa / min. spitzulitu Synonyms e antonyms bicada, pítiche 1, puntura / arroghedhu, pimpirina, piticada, pítzolu Idioms csn: basai a spítzulus = basare muntenindhe s'àteru a càvanos cun sos pódhighes; fai sa cosa a spitzuledhu a spitzuledhu, a spítzulus e a móssius = a pagu a pagu, a arrogus e a mússius; consumai sa cosa a spitzuledhu = a retentu, a pagu a pagu, a régula Sentences comenti si curat su spítzulu de s'àrgia? ◊ unu spitzu de carroga si minescit, e no unu spitzu de babballoti! ◊ su spítzulu de s'àrgia fait bènni iscimíngius de conca e malacaducu ◊ seu totu a alluinadura de ogus e a spitzus a brenti 2. cussu frori s'est sicau totu: no ndi at abarrau mancu unu spíciu! ◊ cussus no funt bonus a trabballai unu spitzu de bíngia! Etymon srd. Translations French pincée, coup de bec English pinch, bite Spanish pellizco, picotazo Italian pízzico, beccata German Kniff, Schnabelhieb.

spiciuài , vrb: ispiciulare*, spitzuai, spitzulai, spitzuliai Definition giare ispítzulos cun sa punta de is pódhighes, bicare, giare cropighedhos cun su bicu, segare biculedhos de cosa papandho cun pagu gana o fintzes tanti po tastare; púnghere comente faent is bobbois; in cobertantza, nàrrere cosa chi pagu praghet a s'àteru Synonyms e antonyms biculare, irbiculare, ispitudhare, ispitzicorvare, pibitzuai, piticare, púnghere, spribillonai Idioms csn: spíciua e gheta = zenia de pasta chi si faghet tesa a fine (azummai che faghindhe pane de fresa) e chi si segat a bículos a pódhighes etotu (spíciu, spiciuai) e si betat deretu a sa padedha de s'abba in su fogu: si cundhit che a totu sos macarrones; spítzula e fui = donai su spítzulu e fuiri, comenti faint is arresis: si narat de unu sentza de sétiu, chi cummentzat e no acabbat, chi fait pagu pagu e si ndi andat; spitzulaisí pari pari = istare nèndhesi cosa s'unu cun s'àteru a dirbetu, ofendhíndhesi; spitzulai che un'espi = ofèndhere Sentences ingunis no fait a dhoi abarrai ca ti spítzuat su sintzu ◊ is espis funt animaledhus chi spítzulant ◊ prus de milla pillonis ant cumentzau a si dhu spitzulai a totu spitzulai ◊ fendi a papai o fendi àturu, chi abarru in domu seu sempri spiciuendi Translations French pincer, piquer English to pinch, to bite Spanish pellizcar, picar Italian pizzicare, punzecchiare German kneifen, unaufhörlich stechen.