acòssa , nf: acotza 1 Definizione bículu de cosa piticu o mannu (prus che àteru de linna o de ferru) fine che atza a una bandha e prus grussu a s'àtera de pònnere po fàere fortza intrandhodhu in mesu, mantènnere firmu es. sa màniga de una ferramenta), in mesu de un'afilada po isperrare linna o àteru iscudendhodhoe a pitzu; parte de un'arau chi serbit impare cun su nérbiu po arregulare s'apertura a manera de pigare prus o prus pagu terra arandho faendho calare s'arbada prus o prus pagu a fundhu Sinonimi e contrari cota 1, cótiga, incudidorju Etimo srd. Traduzioni Francese coin Inglese wedge Spagnolo cuña Italiano cúneo Tedesco Keil.

angròne , nm: ingroni, unglone Definizione tretu apartau, , mescamente tra duas alas de muru o àteru, nau de logu piticu (de domo) o fintzes mannu (de su sartu, de montes, de àteru) Sinonimi e contrari arranconi, chizone, coda 1, corroncone, crucuzone, cruju, currungioni, furringoni Frasi sa tentascione nos bulluzat sos angrones de sa mente e de su coro ◊ sos pitzinnos fint acoconaos in s'angrone de sa ziminera, afritorios ◊ chircat sos angrones iscuros pro favedhare tranchillu Etimo ltn. *ang(u)lone Traduzioni Francese coin, recoin Inglese corner Spagnolo rincón Italiano cantùccio Tedesco Winkel.

àngulu , nm Definizione su logu chi abbarrat in mesu de duas línias chi si aunint in su matessi puntu (po su prus faendho una punta si tenent una filada diferente, ma in geometria si narat fintzes candho no est deosi e si cunsiderat solu s’apertura o largària media in grados e deosi podet èssere fintzes à. giru (de 360 grados)/ a. mortu = atundhadu Sinonimi e contrari contonada, cuzone 2. custos sunt àngulos a barantaghimbe, a noranta, a chentu otanta, a treghentos sessanta grados Etimo itl. Traduzioni Francese coin Inglese corner Spagnolo ángulo Italiano àngolo Tedesco Winkel.

arrancòni , nm: arrenconi, arrinconi, rinconi Definizione tretu apartau, cuau, mescamente tra duas alas de muru o àteru, nau de logu piticu (de domo) o fintzes mannu (de su sartu)/ s'a. de s'àliga = cugigone a ue si ammuntonat s'àliga Sinonimi e contrari angrone, chizolu, chizone, coda 1, corroncone, crucuzone, cugigone, currungioni, furringoni Frasi dh'at circada in dónnia arrenconi, sa muneda pérdia! ◊ de is Sardus connoscit fintzas is úrtimus arrenconis de su coru! ◊ sa buteghedha fiat in d-un'arrenconi ◊ est iscrucullendi in is arrinconis ◊ sa miniera est un'arrenconi iscuriosu Etimo spn. rincón Traduzioni Francese coin, recoin Inglese corner Spagnolo rincón Italiano àngolo, canto, cantùccio Tedesco Ecke, Winkel.

cantonèra , nf: contonera Definizione genia de armàdiu, de pònnere in su cugigone de un'aposentu Sinonimi e contrari corrungonera Frasi in sa cantonera a guàrdias de cristallu ponit ogetus de valori ◊ in sa contonera de domu de manixu dhoi at ampudhixedhas de licori Etimo spn. cantonera Traduzioni Francese meuble de coin Inglese corner cupboard Spagnolo rinconera, cantonera Italiano angolièra Tedesco Eckmöbel.

cantòni , nm: contone, contoni Definizione cugigone, tretu, parte o bandha de unu logu, de un'orruga / girai de chirru in cantoni = innòi e innia, fatu de su logu, de unu logu a s'àteru, de una parti a s'àtera Sinonimi e contrari bandha, chírriu, parte Frasi furrissí a custu cantoni ca fadeus sa braba! (A.Garau)◊ trentzeisí a cudhu cantoni ca depu ispariciai! ◊ allughie sos sírios de sa pache in sos cúcuros de sos bàtoro contones de su mundhu!(G.Piga)◊ bríllios e sonazos chin sonos míschios de puzones fachent dónnia contone ammachiare (L.Loi)◊ sunt fuidos peri sos contones de sa bidha 2. seu duas diis girendi de chirru in cantoni tochendi portalis e portixedhas de totus cussus chi mi depint dinai! Etimo srd. Traduzioni Francese coin, côté Inglese canto Spagnolo parte (f), lado Italiano canto, parte Tedesco Ecke.

chérru , nm: chírriu 1, chirru Definizione donniuna de is partes de una cosa, de unu tretu, de unu logu, fintzes de sa bértula Sinonimi e contrari bandha, bicu, corru, leada, palte / cdh. chirrioni / arrogu, corriolu Modi di dire csn: a chirr'imbesse = a s'imbesse, a cúcuru ficadu; andai de chirru in chirru = de una bandha a s'àtera; girai de chirru in cantoni = innòi e innia, ifatu de su logu, de unu logu a s'àteru; chirru a mie = faci aundi seu dèu; a chirru mancu, drestu, a cherru de aínturu = a manu manca, dereta, a manu de intro; a sos chirros de… = faci a…, a is partis de…; portai a chirru a unu = leare a befe, fàghere a birgonza Frasi moviat sos bratzos a dogna cherru ◊ a cussu cherru dhui creschit ónnia arratza de birdura ◊ si est bortau a s'àteru chirru ◊ s'aposentu est friscau de chirru de intro 2. est muntenindhe sos chírrios de sa fardita ◊ li fit faghindhe sos pannos totu a chírrios ◊ s'últimu chírriu de luna bos imbio 3. custu est su chírriu de terra ue sunt inferchidas sas raighinas de s'identidade nostra ◊ betaiant laore in chírrios de terra tostada 4. óminis imbriagus ti ant ispudau, aciotau, portau a chirru cun d-una canna tzerriendudí "su Rei"◊ seu duas diis girendi de chirru in cantoni tochendi portalis e portixedhas de is chi mi depint dinai! Cognomi e Proverbi smb: Chirru Traduzioni Francese coin, côté Inglese side, part, border Spagnolo lado Italiano lémbo, lato, parte Tedesco Zipfel, Seite.

chizòne , nm: cugione, cunzone, curzone, cuzone Definizione tretu apartau, frantu, mescamente tra duas alas de muru o àteru, nau de logu piticu (de domo) o fintzes mannu (de sartu, de montes, de àteru) Sinonimi e contrari ancione, angrone, arranconi, chizolu, chizonada, coda 1, corroncone, crucuzone, cruju, cugigone, cungoni, currungioni, furringoni Frasi de unu cunzone a s'àteru de sa terra ◊ sos chi sunt prus in tempus avantzaos sunt postos a una bandha e arrimaos che trastos betzos in d-unu cuzone ◊ istat semper in su curzone inserrada Etimo ltn. *cilione(m) Traduzioni Francese coin Inglese corner Spagnolo rincón, esquina Italiano àngolo, canto, cantùccio Tedesco Ecke.

coèdha , nf Definizione min. de coa; sa parte de fundhu de una camisa, sa de chínghere aintru de is pantalones; in is sedhatzos, arretranga / leare a ccn. a pedra in c. = istàreli sempre ifatu chentza lu fidare nudha timindhe de lu pèrdere Sinonimi e contrari coita, coutza Frasi tres pisedhos si pessighint a coedhas mesu fora impipèndhesi de su fritu (G.Becciu) 3. cocinedhu est tocau de coedha Traduzioni Francese coin, bout, morceau Inglese margin Spagnolo borde Italiano lémbo Tedesco Zipfel.

cugigòne , nm Definizione tretu apartau, mescamente tra duos muros o àteru deasi Sinonimi e contrari arranconi, chizolu, chizone, chizonada, culungione, cungoni, currungioni, furringoni Frasi andhànt a su fainu peri is cugigones a s'arrangiare (A.Barra)◊ su marrone est imbaradu a su muru in su cugigone de su magasinu Etimo srd. Traduzioni Francese coin Inglese corner Spagnolo rincón, esquina Italiano àngolo, canto, cantùccio Tedesco Ecke.

cugullòni, cugulòni , nm Definizione su culatzu de unu sacu, de un'arretza, su tretu prus in fundhu, e fintzes cugigone, bicu de unu trastu, a logos sa punta de sa nàdiga / fai a cugulloni = pinnigare, fàghere a pínniga, torrare a pagu Sinonimi e contrari cuàciu / chizolu, chizone, cungoni Frasi nci at istichiu un'imbodhiàmini unu cugulloni de su mantalafu ◊ pigadhu a su cugulloni su lantzoru, ca dhu piegaus! 2. ant marrau, scraminau, purgau, cérriu, iscedatzau, furriau a s'imbressi e cumpudau fintzas in is cugulonis (F.Onnis) Etimo spn. cogujón Traduzioni Francese coin, bout, pan Inglese border Spagnolo borde Italiano lémbo Tedesco Zipfel.

ispuntòne 1, ispuntòni , nm: spuntoni Definizione logu o punta de pedra chi essit de totu s'àteru, mescamente atza comente si atóbiant duos muros; trempa de monte, tretu artu de terra, de orroca, chi intrat in mare (itl. promontòrio); fintzes tretu coment'e parte de unu logu Sinonimi e contrari bica, contonada, corruspidone / angrone, arranconi, chizone Frasi sos muros ti mustrant ispuntones de sas predas ◊ dae cada ispuntone de preda bi falat unu candhelabru de àstragu 2. in s'ispuntone calcàriu de Cabugatza in Salighera bi at grutas mannas ◊ nadendhe, solu un'iscogliera bidiat, cun dogni ispuntone chi a ti acurtziare ndh'essis a bisera ◊ arribbau a s'ispuntone prus artu s'est sétiu ◊ si fit acrarau a s'ispuntone a bídere proite sos canes fint apedhandhe ◊ ant ispianadu s'ispuntone e a fortza de matza e de minas sa punta est diventada una piatza 3. tocat a mundai bèni totus is ispuntonis de su forru innantis de nci ghetai su pani a coi ◊ issu depit pensai a trabballai cussus pagus ispuntonis Etimo itl. spuntone Traduzioni Francese coin Inglese corner, edge Spagnolo arista Italiano spígolo Tedesco Kante.

píssu 1 , nm: pitu, pitzu 2 Definizione sa buca de dónnia genia de pigione; css. cosa chi faet o abbarrat a punta; foedhandho de ccn., su fàere chi tenet, a poderiu, a prepoténtzia / formica pitzirúvia = una calidade de formiga, a conca orrúbia Sinonimi e contrari bicu, bículu 1, pítiche, pítuli / ispuntone 1, punta 1 Modi di dire csn: cocòi de pitzus, trabballau a pitz'e unga = piu, pane fatu totu a bicos; segai su pitzu a ccn. = irmurràrelu, smurrai s'atrevimentu; èssiri o torrai a pitzu calau = tristu, dispiàghidu, abbirgonzadu; portai su fuedhu in pitzedhu de língua = chi paret própriu de l'ammentare, ca s'ischit, e però no si resessit a lu nàrrere, no benit Frasi su sabbateri teniat unu papagallu mannu: portàt unu pissu chi Deus ndi campit! ◊ su puzonedhu aperit su pitu e che picat su bucone ◊ sa columba bodhit una chima de oliba e lia ghirat in su pitu, a Noè ◊ e comenti seu? su pitzu sanu e sa coa segada! ◊ pudhas e anates sont afainatas dae unu bicu a s'àteru acapitanne fenu chin su pitzu 2. unu pitzu de s'artari ◊ sos pitos de su monte ◊ suta de una fasche de sida e fozisina si semeschiaiat unu pitu de zancheta 3. tropu pitzu tenit, cussa fémina! Cognomi e Proverbi smb: Pitzus Etimo srd. Traduzioni Francese bec, pointe, coin Inglese beak, border, point Spagnolo pico Italiano bécco, punta, lémbo Tedesco Schnabel, Spitze, Zipfel.

«« Cerca di nuovo