Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acòssa , nf: acotza 1 Definition bículu de cosa piticu o mannu (prus che àteru de linna o de ferru) fine che atza a una bandha e prus grussu a s'àtera de pònnere po fàere fortza intrandhodhu in mesu, mantènnere firmu es. sa màniga de una ferramenta), in mesu de un'afilada po isperrare linna o àteru iscudendhodhoe a pitzu; parte de un'arau chi serbit impare cun su nérbiu po arregulare s'apertura a manera de pigare prus o prus pagu terra arandho faendho calare s'arbada prus o prus pagu a fundhu Synonyms e antonyms cota 1, cótiga, incudidorju Etymon srd. Translations French coin English wedge Spanish cuña Italian cúneo German Keil.

angròne , nm: ingroni, unglone Definition tretu apartau, , mescamente tra duas alas de muru o àteru, nau de logu piticu (de domo) o fintzes mannu (de su sartu, de montes, de àteru) Synonyms e antonyms arranconi, chizone, coda 1, corroncone, crucuzone, cruju, currungioni, furringoni Sentences sa tentascione nos bulluzat sos angrones de sa mente e de su coro ◊ sos pitzinnos fint acoconaos in s'angrone de sa ziminera, afritorios ◊ chircat sos angrones iscuros pro favedhare tranchillu Etymon ltn. *ang(u)lone Translations French coin, recoin English corner Spanish rincón Italian cantùccio German Winkel.

àngulu , nm Definition su logu chi abbarrat in mesu de duas línias chi si aunint in su matessi puntu (po su prus faendho una punta si tenent una filada diferente, ma in geometria si narat fintzes candho no est deosi e si cunsiderat solu s’apertura o largària media in grados e deosi podet èssere fintzes à. giru (de 360 grados)/ a. mortu = atundhadu Synonyms e antonyms contonada, cuzone 2. custos sunt àngulos a barantaghimbe, a noranta, a chentu otanta, a treghentos sessanta grados Etymon itl. Translations French coin English corner Spanish ángulo Italian àngolo German Winkel.

arrancòni , nm: arrenconi, arrinconi, rinconi Definition tretu apartau, cuau, mescamente tra duas alas de muru o àteru, nau de logu piticu (de domo) o fintzes mannu (de su sartu)/ s'a. de s'àliga = cugigone a ue si ammuntonat s'àliga Synonyms e antonyms angrone, chizolu, chizone, coda 1, corroncone, crucuzone, cugigone, currungioni, furringoni Sentences dh'at circada in dónnia arrenconi, sa muneda pérdia! ◊ de is Sardus connoscit fintzas is úrtimus arrenconis de su coru! ◊ sa buteghedha fiat in d-un'arrenconi ◊ est iscrucullendi in is arrinconis ◊ sa miniera est un'arrenconi iscuriosu Etymon spn. rincón Translations French coin, recoin English corner Spanish rincón Italian àngolo, canto, cantùccio German Ecke, Winkel.

cantonèra , nf: contonera Definition genia de armàdiu, de pònnere in su cugigone de un'aposentu Synonyms e antonyms corrungonera Sentences in sa cantonera a guàrdias de cristallu ponit ogetus de valori ◊ in sa contonera de domu de manixu dhoi at ampudhixedhas de licori Etymon spn. cantonera Translations French meuble de coin English corner cupboard Spanish rinconera, cantonera Italian angolièra German Eckmöbel.

cantòni , nm: contone, contoni Definition cugigone, tretu, parte o bandha de unu logu, de un'orruga / girai de chirru in cantoni = innòi e innia, fatu de su logu, de unu logu a s'àteru, de una parti a s'àtera Synonyms e antonyms bandha, chírriu, parte Sentences furrissí a custu cantoni ca fadeus sa braba! (A.Garau)◊ trentzeisí a cudhu cantoni ca depu ispariciai! ◊ allughie sos sírios de sa pache in sos cúcuros de sos bàtoro contones de su mundhu!(G.Piga)◊ bríllios e sonazos chin sonos míschios de puzones fachent dónnia contone ammachiare (L.Loi)◊ sunt fuidos peri sos contones de sa bidha 2. seu duas diis girendi de chirru in cantoni tochendi portalis e portixedhas de totus cussus chi mi depint dinai! Etymon srd. Translations French coin, côté English canto Spanish parte (f), lado Italian canto, parte German Ecke.

chérru , nm: chírriu 1, chirru Definition donniuna de is partes de una cosa, de unu tretu, de unu logu, fintzes de sa bértula Synonyms e antonyms bandha, bicu, corru, leada, palte / cdh. chirrioni / arrogu, corriolu Idioms csn: a chirr'imbesse = a s'imbesse, a cúcuru ficadu; andai de chirru in chirru = de una bandha a s'àtera; girai de chirru in cantoni = innòi e innia, ifatu de su logu, de unu logu a s'àteru; chirru a mie = faci aundi seu dèu; a chirru mancu, drestu, a cherru de aínturu = a manu manca, dereta, a manu de intro; a sos chirros de… = faci a…, a is partis de…; portai a chirru a unu = leare a befe, fàghere a birgonza Sentences moviat sos bratzos a dogna cherru ◊ a cussu cherru dhui creschit ónnia arratza de birdura ◊ si est bortau a s'àteru chirru ◊ s'aposentu est friscau de chirru de intro 2. est muntenindhe sos chírrios de sa fardita ◊ li fit faghindhe sos pannos totu a chírrios ◊ s'últimu chírriu de luna bos imbio 3. custu est su chírriu de terra ue sunt inferchidas sas raighinas de s'identidade nostra ◊ betaiant laore in chírrios de terra tostada 4. óminis imbriagus ti ant ispudau, aciotau, portau a chirru cun d-una canna tzerriendudí "su Rei"◊ seu duas diis girendi de chirru in cantoni tochendi portalis e portixedhas de is chi mi depint dinai! Surnames and Proverbs smb: Chirru Translations French coin, côté English side, part, border Spanish lado Italian lémbo, lato, parte German Zipfel, Seite.

chizòne , nm: cugione, cunzone, curzone, cuzone Definition tretu apartau, frantu, mescamente tra duas alas de muru o àteru, nau de logu piticu (de domo) o fintzes mannu (de sartu, de montes, de àteru) Synonyms e antonyms ancione, angrone, arranconi, chizolu, chizonada, coda 1, corroncone, crucuzone, cruju, cugigone, cungoni, currungioni, furringoni Sentences de unu cunzone a s'àteru de sa terra ◊ sos chi sunt prus in tempus avantzaos sunt postos a una bandha e arrimaos che trastos betzos in d-unu cuzone ◊ istat semper in su curzone inserrada Etymon ltn. *cilione(m) Translations French coin English corner Spanish rincón, esquina Italian àngolo, canto, cantùccio German Ecke.

coèdha , nf Definition min. de coa; sa parte de fundhu de una camisa, sa de chínghere aintru de is pantalones; in is sedhatzos, arretranga / leare a ccn. a pedra in c. = istàreli sempre ifatu chentza lu fidare nudha timindhe de lu pèrdere Synonyms e antonyms coita, coutza Sentences tres pisedhos si pessighint a coedhas mesu fora impipèndhesi de su fritu (G.Becciu) 3. cocinedhu est tocau de coedha Translations French coin, bout, morceau English margin Spanish borde Italian lémbo German Zipfel.

cugigòne , nm Definition tretu apartau, mescamente tra duos muros o àteru deasi Synonyms e antonyms arranconi, chizolu, chizone, chizonada, culungione, cungoni, currungioni, furringoni Sentences andhànt a su fainu peri is cugigones a s'arrangiare (A.Barra)◊ su marrone est imbaradu a su muru in su cugigone de su magasinu Etymon srd. Translations French coin English corner Spanish rincón, esquina Italian àngolo, canto, cantùccio German Ecke.

cugullòni, cugulòni , nm Definition su culatzu de unu sacu, de un'arretza, su tretu prus in fundhu, e fintzes cugigone, bicu de unu trastu, a logos sa punta de sa nàdiga / fai a cugulloni = pinnigare, fàghere a pínniga, torrare a pagu Synonyms e antonyms cuàciu / chizolu, chizone, cungoni Sentences nci at istichiu un'imbodhiàmini unu cugulloni de su mantalafu ◊ pigadhu a su cugulloni su lantzoru, ca dhu piegaus! 2. ant marrau, scraminau, purgau, cérriu, iscedatzau, furriau a s'imbressi e cumpudau fintzas in is cugulonis (F.Onnis) Etymon spn. cogujón Translations French coin, bout, pan English border Spanish borde Italian lémbo German Zipfel.

ispuntòne 1, ispuntòni , nm: spuntoni Definition logu o punta de pedra chi essit de totu s'àteru, mescamente atza comente si atóbiant duos muros; trempa de monte, tretu artu de terra, de orroca, chi intrat in mare (itl. promontòrio); fintzes tretu coment'e parte de unu logu Synonyms e antonyms bica, contonada, corruspidone / angrone, arranconi, chizone Sentences sos muros ti mustrant ispuntones de sas predas ◊ dae cada ispuntone de preda bi falat unu candhelabru de àstragu 2. in s'ispuntone calcàriu de Cabugatza in Salighera bi at grutas mannas ◊ nadendhe, solu un'iscogliera bidiat, cun dogni ispuntone chi a ti acurtziare ndh'essis a bisera ◊ arribbau a s'ispuntone prus artu s'est sétiu ◊ si fit acrarau a s'ispuntone a bídere proite sos canes fint apedhandhe ◊ ant ispianadu s'ispuntone e a fortza de matza e de minas sa punta est diventada una piatza 3. tocat a mundai bèni totus is ispuntonis de su forru innantis de nci ghetai su pani a coi ◊ issu depit pensai a trabballai cussus pagus ispuntonis Etymon itl. spuntone Translations French coin English corner, edge Spanish arista Italian spígolo German Kante.

píssu 1 , nm: pitu, pitzu 2 Definition sa buca de dónnia genia de pigione; css. cosa chi faet o abbarrat a punta; foedhandho de ccn., su fàere chi tenet, a poderiu, a prepoténtzia / formica pitzirúvia = una calidade de formiga, a conca orrúbia Synonyms e antonyms bicu, bículu 1, pítiche, pítuli / ispuntone 1, punta 1 Idioms csn: cocòi de pitzus, trabballau a pitz'e unga = piu, pane fatu totu a bicos; segai su pitzu a ccn. = irmurràrelu, smurrai s'atrevimentu; èssiri o torrai a pitzu calau = tristu, dispiàghidu, abbirgonzadu; portai su fuedhu in pitzedhu de língua = chi paret própriu de l'ammentare, ca s'ischit, e però no si resessit a lu nàrrere, no benit Sentences su sabbateri teniat unu papagallu mannu: portàt unu pissu chi Deus ndi campit! ◊ su puzonedhu aperit su pitu e che picat su bucone ◊ sa columba bodhit una chima de oliba e lia ghirat in su pitu, a Noè ◊ e comenti seu? su pitzu sanu e sa coa segada! ◊ pudhas e anates sont afainatas dae unu bicu a s'àteru acapitanne fenu chin su pitzu 2. unu pitzu de s'artari ◊ sos pitos de su monte ◊ suta de una fasche de sida e fozisina si semeschiaiat unu pitu de zancheta 3. tropu pitzu tenit, cussa fémina! Surnames and Proverbs smb: Pitzus Etymon srd. Translations French bec, pointe, coin English beak, border, point Spanish pico Italian bécco, punta, lémbo German Schnabel, Spitze, Zipfel.