allacanài 1 , vrb: allacanare 1,
allacanari,
lacanare Definition
tènnere is làcanas acanta de pare, nau de logu e proprietàrios; betare apare cosas foedhandho
Synonyms e antonyms
alindare,
aorare,
atremenai,
stremenai
Sentences
is terras suas allàcanant a sartu de un'àtera bidha
2.
isse est imbreacu e sos cumpantzos rident a totu su chi est allacananne ◊ unu chi iscriet, si no istat atentu, nche potet essire in contos torratos a contare o istare allacananne nudha
Etymon
srd.
Translations
French
confiner
English
to border (on)
Spanish
lindar,
confinar
Italian
confinare (èssere confinanti)
German
grenzen.
chérru , nm: chírriu 1,
chirru Definition
donniuna de is partes de una cosa, de unu tretu, de unu logu, fintzes de sa bértula
Synonyms e antonyms
bandha,
bicu,
corru,
leada,
palte
/
cdh. chirrioni
/
arrogu,
corriolu
Idioms
csn:
a chirr'imbesse = a s'imbesse, a cúcuru ficadu; andai de chirru in chirru = de una bandha a s'àtera; girai de chirru in cantoni = innòi e innia, ifatu de su logu, de unu logu a s'àteru; chirru a mie = faci aundi seu dèu; a chirru mancu, drestu, a cherru de aínturu = a manu manca, dereta, a manu de intro; a sos chirros de… = faci a…, a is partis de…; portai a chirru a unu = leare a befe, fàghere a birgonza
Sentences
moviat sos bratzos a dogna cherru ◊ a cussu cherru dhui creschit ónnia arratza de birdura ◊ si est bortau a s'àteru chirru ◊ s'aposentu est friscau de chirru de intro
2.
est muntenindhe sos chírrios de sa fardita ◊ li fit faghindhe sos pannos totu a chírrios ◊ s'últimu chírriu de luna bos imbio
3.
custu est su chírriu de terra ue sunt inferchidas sas raighinas de s'identidade nostra ◊ betaiant laore in chírrios de terra tostada
4.
óminis imbriagus ti ant ispudau, aciotau, portau a chirru cun d-una canna tzerriendudí "su Rei"◊ seu duas diis girendi de chirru in cantoni tochendi portalis e portixedhas de is chi mi depint dinai!
Surnames and Proverbs
smb:
Chirru
Translations
French
coin,
côté
English
side,
part,
border
Spanish
lado
Italian
lémbo,
lato,
parte
German
Zipfel,
Seite.
cugullòni, cugulòni , nm Definition
su culatzu de unu sacu, de un'arretza, su tretu prus in fundhu, e fintzes cugigone, bicu de unu trastu, a logos sa punta de sa nàdiga / fai a cugulloni = pinnigare, fàghere a pínniga, torrare a pagu
Synonyms e antonyms
cuàciu
/
chizolu,
chizone,
cungoni
Sentences
nci at istichiu un'imbodhiàmini unu cugulloni de su mantalafu ◊ pigadhu a su cugulloni su lantzoru, ca dhu piegaus!
2.
ant marrau, scraminau, purgau, cérriu, iscedatzau, furriau a s'imbressi e cumpudau fintzas in is cugulonis (F.Onnis)
Etymon
spn.
cogujón
Translations
French
coin,
bout,
pan
English
border
Spanish
borde
Italian
lémbo
German
Zipfel.
frontièra , nf Definition
sa làcana de un'istadu
Synonyms e antonyms
làcana,
trèmena
Translations
French
frontière
English
border
Spanish
frontera
Italian
frontièra
German
Grenze.
làcana , nf: làcara,
làcuna 1,
làgana Definition
tretu ue totu ororu si benint apare possessos, terrenos de meres diferentes, sartos, territórios de bidhas o istados diferentes; totu su chi si ponet a singiale de comente acabbat una propiedade e ndhe cumènciat un'àtera (cresura, surcu, trèmene, muru o àteru): in ccn. logu, làgana podet èssere fintzes una genia de buidu o forada inue apaulat abba in is orrocas
Synonyms e antonyms
afrontadura,
afrontatzione,
aprontu,
giurecongru,
lacanera,
líbide,
sinnas,
trèmena
Idioms
csn:
èssere a làcanas apare = lacanantes, acanta; pedra de làcana = mulloni; làcana a… = acurtzu, acanta a… (nadu fintzas de tempus); pònnere sa làcana = sinnalare ue colat sa làcana tra unu logu e un'àteru; sartai sa làcana (in cobertantza) = isazerare
Sentences
su carru mi portat fintzas a intru de làcana de cussa bidha ◊ si ant divisu sa terra e che fint ponindhe sa làcana ◊ is maladias parint tristesa sentza de làcunas ◊ in sa làgana de sa vida iscurtant su murrunzu de sa morte (G.Brocca)◊ is terras fiant in sa làcara da Samassi e Sadhori
2.
che fit a làcana a s'atonzu ◊ e tanti gei seus làcaras apari!…
3.
una làgana de prantu a s'ànima istudat su sídiu
Surnames and Proverbs
smb:
Lacana
Etymon
srdn.
Translations
French
limite
English
border
Spanish
confín,
límite
Italian
confine
German
Grenze.
lacanàre , vrb: allacanai* 1 Definition
tènnere is làcanas acanta de pare; pònnere làcanas, serrare una terra, unu possessu; betare apare cosas foedhandho
Synonyms e antonyms
alindare,
aorare,
atremenai,
serrai,
stremenai
Sentences
ue su sole làcanat s'arrivu de su lugore sou lenu lenu
2.
bideit in sos terrinos de Malosu un'iscuadra de ómines lacanendhe cun muredhos de pedra
3.
ma it'est chi so narendhe, it'est chi so lacanandhe?! ◊ sos pitzinnos ant dassau su mannedhu lacananne
Etymon
srd.
Translations
French
confiner,
toucher
English
to border
Spanish
confinar,
lindar,
acotar
Italian
confinare
German
grenzen,
abgrenzen.
orulàre 1 , vrb Definition
fàere o cosire s'oru de unu trastu, orrolare, fàere s'oru de css. cosa
Synonyms e antonyms
apojai 1,
avoretai,
impovai,
orire,
orivetai,
orizare,
orrollare
| ctr.
isorulare
Sentences
est orulendhe sa munnedha in coas ◊ totu sas bestimentas cherent oruladas pro no s'irburzare ◊ sunt orulandhe sas casadina
Etymon
ltn.
*orulare
Translations
French
ourler
English
to border
Spanish
orillar,
dobladillar
Italian
orlare
German
säumen.
píssu 1 , nm: pitu,
pitzu 2 Definition
sa buca de dónnia genia de pigione; css. cosa chi faet o abbarrat a punta; foedhandho de ccn., su fàere chi tenet, a poderiu, a prepoténtzia / formica pitzirúvia = una calidade de formiga, a conca orrúbia
Synonyms e antonyms
bicu,
bículu 1,
pítiche,
pítuli
/
ispuntone 1,
punta 1
Idioms
csn:
cocòi de pitzus, trabballau a pitz'e unga = piu, pane fatu totu a bicos; segai su pitzu a ccn. = irmurràrelu, smurrai s'atrevimentu; èssiri o torrai a pitzu calau = tristu, dispiàghidu, abbirgonzadu; portai su fuedhu in pitzedhu de língua = chi paret própriu de l'ammentare, ca s'ischit, e però no si resessit a lu nàrrere, no benit
Sentences
su sabbateri teniat unu papagallu mannu: portàt unu pissu chi Deus ndi campit! ◊ su puzonedhu aperit su pitu e che picat su bucone ◊ sa columba bodhit una chima de oliba e lia ghirat in su pitu, a Noè ◊ e comenti seu? su pitzu sanu e sa coa segada! ◊ pudhas e anates sont afainatas dae unu bicu a s'àteru acapitanne fenu chin su pitzu
2.
unu pitzu de s'artari ◊ sos pitos de su monte ◊ suta de una fasche de sida e fozisina si semeschiaiat unu pitu de zancheta
3.
tropu pitzu tenit, cussa fémina!
Surnames and Proverbs
smb:
Pitzus
Etymon
srd.
Translations
French
bec,
pointe,
coin
English
beak,
border,
point
Spanish
pico
Italian
bécco,
punta,
lémbo
German
Schnabel,
Spitze,
Zipfel.
raína , nf Definition
tretu artu meda de orroca, oru de orrocas artas
Synonyms e antonyms
conchile,
ibba,
ispéntimu,
ispérruma,
scabiossu,
trabentu
Sentences
dae punta de sa raina bio su mare de Bosa ◊ s'abbilastru bolat sempre in sas alturas, si pasat in sas rainas ◊ si ch'est betadu dae una raina ◊ ch'est toruladu in sas rainas finas a sa banchina de s'istradone
Scientific Terminology
slg
Etymon
srdn.
Translations
French
bord,
crête,
précipice
English
border,
precipice,
crest
Spanish
borde,
cresta
Italian
ciglióne,
precipìzio,
crésta
German
Abgrund,
Schlucht.
trèmena , nf, nm: trèmene,
trèmmene,
trèmini 1,
trèmmini Definition
su tretu o línia ue totu si benint apare duos possessos de diferente mere e fintzes solu oru de fora de unu logu; tretu inue su terrenu si che abbàsciat totinduna, faet coment'e riartzu, cosa chi in logos de monte bortas meda est fintzes sa làcana inter duos possessos de diferente mere, làcana calada / sartai is trèminis = essire dae trèmenes, dae sos límites suos, fàghere o nàrrere prus de su chi est deghile a fàghere chentza ofèndhere o pitigare s'àteru; èssi trèmini a… = a làcana a…
Synonyms e antonyms
afrontadura,
afrontatzione,
aprontu,
bancu 1,
làcana,
líbide
/
iscrapa,
riartzu,
tele,
tèrema,
trempa
Sentences
liera che su bentu, passendu dogna trèmini, de sa terra mia bai, o bella paxi! (Danese)◊ s'universu sentza de trèmini mi lassat afrigiu ◊ vois sezis acante de che colare sos trèmenes de frades vostros ◊ non depes iscostiare sos trèmenes de su vichinu tuo! (Bb)◊ Giuliedhu tenet sa tanca a trèmene cun is Sèlegas
2.
una trèmena chena fundhu in su mare ◊ su cabadhu che at ghetau sos isposos a su trèmene ◊ cun s'ira de s'abba chi at fatu che at faladu trèmenes ◊ in s'istradone bi at unu muraglione subra de una trèmena de unos sete metres
3.
no cumenceus a sartai is trèminis, ita tiàulu!
Scientific Terminology
slg
Etymon
ltn.
termen
Translations
French
limite
English
border
Spanish
límite
Italian
confine
German
Grenze.