Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbétia , nf, nm: abbétiu, bétia Definition su istare abbetiandho, repicandho, sighindho a nàrrere una cosa mancari s'àteru niat chi nono o un'àtera cosa; su naturale de s'abbetiosu Synonyms e antonyms aputa, arraghèscia, arrepedhu, bicàcara, condierra, contumàcia, ghirta, profídia, reota, repitida, rochella, tostorrímine, tricata / abbogu / certu Sentences fiat nàscia un'abbétia tra issus po sciri chini fut su prus importanti ◊ sciat arrespundi a is abbétias de is Giudeus ◊ Pàulu iat fatu nasci un'abbétia manna tra is Fariseus e is Sadduceus (Atus)◊ totus, a s'abbétiu, allutànt is origas ◊ no fiat cumbintu de su chi dhi at nau e at sighiu s'abbétiu 2. sa libbertadi permitit a Pinóchiu de fai is contus cun is isbàglius, cun sa disubbidiéntzia, cun s'abbétia ◊ iat pigau s'abbétiu de narri ca fiat de aici Etymon srd. Translations French obstination, prise de bec English obstinacy, squabble Spanish testarudez, terquedad Italian caparbietà, ostinazióne, battibécco German Starrköpfigkeit, Wortstreit.

arrebbechinàre , vrb: rebbechinare* Definition istare a perrica, fàere s'abbetiosu, arrespòndhere po abbétia Synonyms e antonyms abbetiae, reotare, tricatare Translations French avoir une prise de bec English to squabble Spanish altercar Italian battibeccare German zanken.

bicàda , nf Definition corpu giau cun su bicu, ispítzulu cun su bicu Synonyms e antonyms abbíchidu, bicu 2, isbicada, ispitzulata, pitulada / cdh. sbiticata Sentences s'àbbile desulesu ti at dadu calchi bicada, o canarinu ◊ m'abbàida custu pudhu lendhe a bicadas a chie li colat acurtzu! ◊ sa pudha che ingullit intreu su chi no segat a bicadas Etymon srd. Translations French coup de bec English peck Spanish picotazo Italian beccata German Schnabelhieb.

bicài , vrb: abbicai, bicare Definition pigare su papare cun su bicu, iscúdere, fèrrere cun su bicu; istare a su tasta tasta cosas de papare / bicai su casu = triballare su casu cun sa punta de sos pódhighes pro ndhe li fàghere essire su soru e pro l’allisiare Synonyms e antonyms bichitare, isbicare, ispiticulare, pissulai / spribillonai Sentences mighi ti bicat, cussu pudhu! 2. seis bichendu dogna cosa che guntruxus malus a satzai ◊ chini bicat fatuvatu no giaunat ◊ a mignanu est sèmpere bicanno e a ora de prànnere no dhi pigat fàmene! (P.La Croce) Surnames and Proverbs prb: pilloni chi no bicat at bicau Etymon srd. Translations French prendre avec le bec, becqueter English to peck a Spanish picotear, picar Italian beccare, spilluzzicare German picken.

bichitàre , vrb Definition papare, arregòllere sa cosa cun su bicu Synonyms e antonyms abbicai, biculitare, ispidhuncare, ispirtzulare, pibitzuai Sentences calchi poforinu andhaiat onzi tantu a bichitare su trigu Etymon srd. Translations French prendre avec le bec, becqueter, picorer English to peck Spanish picar, picotear Italian beccare German aufpicken.

bícu , nm Definition sa buca de dónnia genia de pigione, fata a punta, longa e tostada; ispuntone o punta de cosa (pedra, muru, trastu e àteru) e fintzes orruga, bighinau, aggrugadura, tretu de domo ue si atóbiant duas orrugas / min. bichitu, bichighedhu Synonyms e antonyms bículu 1, pissu 1 / cdh. pitículu / biculeri, pissigorru / bica, contonada, ispuntone 1 Idioms csn: b. de nare = sa punta de su nasu; su b. de is frutas = su tenaghe; b. de palatu, de domo = contonada; b. de cafetera, de ampullita = zenia de cundhutu o canaledhu pro andhare menzus a betare; istare, èssere a bicu apare = faci apari; portai s'ala segada e su bicu sanu (sa maladia de tziu Pitanu)= sa maladia… de sos mandrones Sentences no t'incantet sa figu a su colore, ca si che intras su bicu fin'a fundhu mischinu a tie! (B.Mureddu)◊ sa mérula zughet cosa in su bicu pro sos puzonedhos 2. su piu pro sas criaduras lu faghent a bicos ◊ sas piciocas ballendhe las faghiat andhare in àndhias de unu bicu a s'àteru de sa piata ◊ tota sa vida sua est istada una currina in bicos de bidha ◊ abberindhe cudha gianna, su ladru in su bicu at postu a unu de guàrdia 3. sos bicos de su mucaloru, de sa camisa ◊ est una làmpana a tres bicos 4. fit andhendhe a s'apàlpidu abbrunchendhe a bicos e chizolos ◊ cussos istant abboghiendhe e currulendhe de unu bicu a s'àteru! ◊ in bidha bi at bicos chentza essida, tancados a un'ala ◊ sos pisedhos current in totu sos bicos de sa bidha Surnames and Proverbs smb: Biccu, Bicu Scientific Terminology crn Etymon ltn. beccus + pitu Translations French bec English beak Spanish pico Italian bécco, beccùccio, spìgolo German Schnabel, Tülle, Kante.

isbicàre , vrb Definition pigare a cropos de bicu, a bicadas Synonyms e antonyms abbicai, pitulicare / isbichillitare Sentences sas pudhas si fint isbicadas tra issas finas a crebare ◊ lu sunt isbichendhe sos corvos ◊ sas pudhas fint isbichendhe calchi ranighedhu de cosa o calchi babbautzu Etymon srd. Translations French donner des coups de bec English to peck Spanish picar Italian beccare German aufpicken.

píssu 1 , nm: pitu, pitzu 2 Definition sa buca de dónnia genia de pigione; css. cosa chi faet o abbarrat a punta; foedhandho de ccn., su fàere chi tenet, a poderiu, a prepoténtzia / formica pitzirúvia = una calidade de formiga, a conca orrúbia Synonyms e antonyms bicu, bículu 1, pítiche, pítuli / ispuntone 1, punta 1 Idioms csn: cocòi de pitzus, trabballau a pitz'e unga = piu, pane fatu totu a bicos; segai su pitzu a ccn. = irmurràrelu, smurrai s'atrevimentu; èssiri o torrai a pitzu calau = tristu, dispiàghidu, abbirgonzadu; portai su fuedhu in pitzedhu de língua = chi paret própriu de l'ammentare, ca s'ischit, e però no si resessit a lu nàrrere, no benit Sentences su sabbateri teniat unu papagallu mannu: portàt unu pissu chi Deus ndi campit! ◊ su puzonedhu aperit su pitu e che picat su bucone ◊ sa columba bodhit una chima de oliba e lia ghirat in su pitu, a Noè ◊ e comenti seu? su pitzu sanu e sa coa segada! ◊ pudhas e anates sont afainatas dae unu bicu a s'àteru acapitanne fenu chin su pitzu 2. unu pitzu de s'artari ◊ sos pitos de su monte ◊ suta de una fasche de sida e fozisina si semeschiaiat unu pitu de zancheta 3. tropu pitzu tenit, cussa fémina! Surnames and Proverbs smb: Pitzus Etymon srd. Translations French bec, pointe, coin English beak, border, point Spanish pico Italian bécco, punta, lémbo German Schnabel, Spitze, Zipfel.

repitída , nf: ripitia, ripitida Definition foedhare, arrespòndhere coment'e po no dha giare binta a s'àteru, fintzes coment'e chistionu; foedhandho de sonu de campana, su segundhu tocu po sa matessi cosa (ora, o àteru); manígiu de sa limba a manera de torrare a nàrrere cosa nada po dhi giare prus fortza / leàresi, tènnere repitida = abbetiai Synonyms e antonyms abbétia / ttrs. ribidia / repitu Sentences nos amus leadu repitida: deo nendhe goi e issa chi nono! ◊ chin issa no bi at àpiu mai una ripitia o un'irbúfida in tantu tempus chi biviat in dommo ◊ biendhe chi babbu e fizu si fint caentandhe meda, si est posta in mesu pro abbrandhare sa ripitia 2. sos tocos de s'orolozu ant sonadu sa ripitia de mesunote 3. ndhe li mutzo sa conca, ndhe li mutzo! ◊ màniga casu, màniga! ◊ inchi ti fatzant iscritu, ti fatzant! ◊ baxi in sa fruca chi andeis! ◊ bae in bonora, bae! ◊ ancu lu sulent sas píberas, chi lu sulent! ◊ ma cale bucu?!… ancu ti che falet su mucu, ti che falet! ◊ si no fumis tribagliadores bonos bi fumis istados una chida, bi fumis istados, in cussa faina! ◊ e gopai sartat, sartat? ◊ Prontos semus, prontos! Etymon srd. Translations French insistance, prise de bec English little vendetta, insistence, squabbles Spanish insistencia, discusión Italian ripicca, insistènza, battibécco German Einwand, Widerrede.

spíciu , nm: ispítzulu, spitzu, spíssulu, spítzulu Definition istrinta chi si giaet cun sa punta de duos pódhighes a sa carre, cropu de bicu chi giaent is pigiones, genia de puntura (o fintzes de mossighedhu) chi faent is bobbois; biculedhu piticu o apenas de cosa chi si segat o si pigat cun sa punta de is pódhighes, parte pitica de calecuna cosa / min. spitzulitu Synonyms e antonyms bicada, pítiche 1, puntura / arroghedhu, pimpirina, piticada, pítzolu Idioms csn: basai a spítzulus = basare muntenindhe s'àteru a càvanos cun sos pódhighes; fai sa cosa a spitzuledhu a spitzuledhu, a spítzulus e a móssius = a pagu a pagu, a arrogus e a mússius; consumai sa cosa a spitzuledhu = a retentu, a pagu a pagu, a régula Sentences comenti si curat su spítzulu de s'àrgia? ◊ unu spitzu de carroga si minescit, e no unu spitzu de babballoti! ◊ su spítzulu de s'àrgia fait bènni iscimíngius de conca e malacaducu ◊ seu totu a alluinadura de ogus e a spitzus a brenti 2. cussu frori s'est sicau totu: no ndi at abarrau mancu unu spíciu! ◊ cussus no funt bonus a trabballai unu spitzu de bíngia! Etymon srd. Translations French pincée, coup de bec English pinch, bite Spanish pellizco, picotazo Italian pízzico, beccata German Kniff, Schnabelhieb.

tiristràtza , nm Definition tira e istratza, tira e tosta, nau prus che àteru in su sensu de murrúngiu, briga, su istare tirandho donniunu sa cosa a sa parte sua, s'arrexone sua Synonyms e antonyms atupetada, gherrabiga, repitida Sentences sa zente fit a su currente de su tiristratza de su marissallu chin sa sorre de su bandhiu Etymon srd. Translations French prise de bec English bickering Spanish discusión Italian battibécco German Wortstreit.