chíbu , nm: chiu,
chivu,
ciu 3,
criu 1,
giu Definizione
sa parte de mesu, su meudhu de is linnas; su sèmene de frutos chi portant s'ossu (o fintzes chentza ossu), ispartziu in duos perrales (chiu = ctr. corza); parte de sa farra, su chi abbarrat bogau su pódhine, su chivarzu e s'iscete: est grussitu, bonu meda, si faet a frégula (sucu) e si ndhe ammesturat a s'iscete po fàere a pane; fintzes cosa sólida bista coment'e contràriu de cosa lícuida (chiu ≠ brodu: manigare cosa a brou a chiu = cosa a granu cota in su brodu)/ chiu de méndhula, de nughe, de péssighe, de pruna e àteru
Sinonimi e contrari
papu 1,
pisu,
sèmene
/
símbua
/
cdh. chia
Frasi
méndhula a duos chios ◊ su chivu est ingranindhe ◊ custu est cudhu chivu de néspula chi aias prantatu ◊ no contat sa corja: contat su chivu!
2.
su chiu de sa farina lu faghimus a sucu
3.
si che at manigadu totu: brou e chiu
Cognomi e Proverbi
smb:
Chiu
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
ltn.
cibus
Traduzioni
Francese
cotylédon,
cerneau
Inglese
cotyledon,
kernel
Spagnolo
duramen,
sémola
Italiano
cotilèdone,
gherìglio,
sémola
Tedesco
Keimblatt,
Nußkern,
Kleie.
chilinzòne , nm: ghilingioni* Definizione
pódhini mannu: de sa farra, pruschetotu de su trigu, sa parte prus grussa, de fora, de su granu
Sinonimi e contrari
bilinzone,
elinzone,
frúfere,
gràngia,
linzone,
mussu,
podhi,
russarza,
talau
/
cdh. brinnu
Traduzioni
Francese
son,
mouture
Inglese
bran
Spagnolo
salvado
Italiano
crusca
Tedesco
Kleie.
irgranzàre , vrb: isgrangiare,
isgranzare,
sgrangiai Definizione
seberare, bogare su pódhine grussu de sa farra cun su sedatzu largu: est sa primu manu de sa sedatzadura / sedatu de i. = fatu de pilu largu pro sa sedatadura de sa prima manu
Sinonimi e contrari
grangiai,
ingrangiai,
irghilinzonare
Frasi
cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
séparer le son du froment
Inglese
to pull bran apart
Spagnolo
cerner
Italiano
separare la crusca
Tedesco
die Kleie trennen.
talàu, tàlau , nm: telau Definizione
de sa farra, pruschetotu de su trigu, sa parte prus grussa, sa parte de fora de su granu
Sinonimi e contrari
bilinzone,
chilinzone,
elinzone,
frúfere,
gràngia,
linzone,
mussu,
podhi,
russarza
/
cdh. brinnu
Frasi
farina de tiàulu, narat su díciu, si boltat in telau ◊ pro s'àinu teniat provistas de telau ◊ su telau s'impitaiat pro addescu de pudhas e mannales ◊ su pudhu fit abbetuau a su telau impastau
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
son,
mouture
Inglese
bran
Spagnolo
salvado
Italiano
crusca
Tedesco
Kleie.