cagazechínus , nm Definizione
si narat de ómine bàsciu e male fatu
Terminologia scientifica
zcrn
Traduzioni
Francese
trapu
Inglese
short and badly formed man
Spagnolo
achaparrado
Italiano
caramógio
Tedesco
kleiner und schlecht gewachsener Mann.
madíru , nm: mairu,
maridu,
mariru,
maritu Definizione
s'ómine chi tenet pobidha, cojuau
Sinonimi e contrari
pobidhu
Frasi
cuss'aposentu madiru miu no bolit a dh'oberri ◊ candu fúrriat su madiru dh'agatat séria ◊ cussos duos sunt maridu e muzere ◊ càstia, mairu miu, sa scifedha mi as arrogau!
Cognomi e Proverbi
prb:
su maridu contaredhu faghet ladra sa muzere ◊ maridu iscosidu, muzere istrudhada
Terminologia scientifica
ptl
Etimo
ltn.
maritus
Traduzioni
Francese
mari
Inglese
husband
Spagnolo
marido
Italiano
marito
Tedesco
Ehemann,
Mann,
Gatte,
Gemahl.
màschiu , agt, nm: màsciu,
mascru,
mascu Definizione
nau de gente e de animales, chi o chie (o cussu chi) portat sa natura chi faet su sèmene po fàere ingendrare s'óvulu de sa fémina; nau de matas, genia de linnas o erbas chi po ccn. calidade giaent un'idea de mascu, ma chentza chi custu currespondat a is distintziones de sa botànica (dhue at matas chi faent frores mascu e frores fémina – es. sa nughe, sa castàngia –, diferentes e distintos, o fintzes solu mascu o solu fémina); mascru ’e mamas, mascu de fedu, su mascu de is brebès; nau de cosas chi s'intrant apare (es. gànciu, butone otomàticu), sa parte fata po intrare in s'àtera, in sa fémina (a/c. su foedhu coment'e agt. no cuncordat cun númene fémina: sa crai mascu, una peràula mascru)
Sinonimi e contrari
màlciu,
màsculu
/
merru
/
masculinu,
omininu
| ctr.
fémina
/
femininu
/
barbeghe
Modi di dire
csn:
fizu mascru = fillu, pipiu; mascu de ghia = mascru chi serbit de ghia a su cumone, su chi andhat addainanti candho sa chedha est caminendhe, paschindhe, punnendhe a carchi logu; donai su mascu = betare su mascru a s'animale fémina; crai mascu = zenia de crae a cannita prena
Frasi
bi est su zuncu mascru e su zuncu fémina ◊ at tentu duos pisedhos mascros ◊ un'ómini chi dhi fut morta sa mulleri si fut torrau a cojai: sa mulleri noba teniat unu fillu mascu e issu una filla fémina ◊ sa nughe bogat su fiore mascru in su rampu betzu, su fiore fémina in su nou
2.
màscios e boes de intinnu lughente as a bídere a mizas ◊ is mascus funt atumbendi ◊ sos mascros che cherent betados a mesu candho sa robba benit in more
Terminologia scientifica
anall
Etimo
ltn.
masc(u)lus
Traduzioni
Francese
mâle,
bélier,
masculin
Inglese
male,
ram,
masculine
Spagnolo
macho,
carnero,
masculino
Italiano
màschio,
montóne,
maschile
Tedesco
Mann (uomo),
Männchen (animale),
Schafbock,
Widder,
männlich
ómine , nm: ómini,
ommi,
ómmine Definizione
de sa genia umana, su mascu, nau agiummai sèmpere cun s'idea de is méngius capacidades chi distinghent su cristianu (inteligéntzia, istima, bonuvàere, coràgiu, caràtere, naturale, fortza) e po cussu est fintzes pigau a paragone; cunsiderau po sa parentella cun sa pobidha, su maridu, su pobidhu / min. ominedhu = ó. minore o fintzas míseru de carena, metzanu, malu de fatas, de cumportamentos; cramendhe a unu chi no si connoschet: Bon'ómine!, Cudh'ómine! (goi, fintzas candho si narat cun s'idea de làstima, de dolu)
Sinonimi e contrari
| ctr.
fémina
Modi di dire
csn:
bi at ó., o no bi at ó. (fuedhendi de unu) = est ómine de zudu, chi s’imponet, o chi no balet a nudha, chi si lassat fàghere totu su chi cheret àtere; ó. de rejone, de mesu = su chi chircat de pònnere de acordu duos chi ant diferéssia, chi si ant fatu dannu e gai; èssere ó. de orropu = trivagliadore chi faghet trivàglios graes, triballos peleosos; fàghere una cosa a ómines, segare a ómines = pònnere ómines de rejone a detzidire de carchi cosa, perissiare unu dannu, pònnere de acordu duos; èssere ó. allegadu = bene faedhadu, chi arrexonat is cosas, chi scit fuedhai bèni; s'ómini de anadis, de nais = su serbidori postu a cumandai is àterus serbidoris; èssere, no èssere mortes de ómine = èssiri, no èssiri una chistioni gravi meda; ómini de mala tinta = arrennegosu, tirriosu; ómine pro ómine = pighendi a donniunu a solu, unu po unu
Frasi
fut un'ómini comenti pagus ndi nascit, de profetu, àbbili e giustu ◊ in crésia, sos ómines a un'ala, sas féminas a s'àtera ◊ gopai est un'ómini brullanu ◊ bi at chistiones de ómines e àteras de féminas ◊ pro èssere ómine unu depet peleare: sinono ite ómine est?! ◊ gei fuant óminis custus… ant a pensai atra cosa!…◊ s'ómine est ómine si fachet su chi devet ◊ a vint'annos unu est ómine fatu ◊ no bi ndh'at, de ómine: si lassat leare a fune! ◊ grand’ómini su dotori Ballai, connotu e bèni bófiu de totus
2.
bon'ómini miu, su caboniscu suu si dh'at papau su porcu! ◊ o cudh'ómine, ite sezis bendhindhe? ◊ cudh'ómine ite podet fàghere malàidu coment'est?!…◊ tochit, bon'ómini, non si disisperit!
3.
daghi s'ómine de rejone no resessiat a pònnere paghes, tandho si ndhe poniat duos, tres: unu de cada parte ◊ candho bi aiat carchi lite lu mutiant pro ómine de mesu a partire sas diferéssias
4.
lassa pèrdere custas cosas, no sunt mancu mortes de ómine! ◊ pro cosa si est ofesu, mancus chi siant mortes de ómine! ◊ lampu a bentu forte: che trazat s'ómine! ◊ in campu bi est su fenu artu cantu s'ómine ◊ isse, ca est zòvanu e forte, ómine pro ómine no timet a neune
Cognomi e Proverbi
prb:
ómine fatu cun dinari no balet a nudha ◊ chie est ómine, a su bisonzu si paret ◊ ómine sàbiu no chircat fatos anzenos
Etimo
ltn.
homine(m)
Traduzioni
Francese
homme
Inglese
man
Spagnolo
hombre
Italiano
uòmo
Tedesco
Mann.
tangallòi, tangallòne, tangallòni , nm: dangallone Definizione
ómine mannu mannu, artu, male fatu, pagu crabbau, pagu sàbiu puru
Sinonimi e contrari
càngaru,
dangarone,
dàngaru*,
giangalloi
Traduzioni
Francese
homme grand et drôle
Inglese
big and odd person
Spagnolo
mostrenco
Italiano
uòmo gròsso ma strambo
Tedesco
großer,
verschrobener Mann.