àbra , nf: ara,
arba 1,
arva 1,
avra Definizione
bentighedhu fridu meda, dannosu pruschetotu a su frutuàriu / min. abredha
Sinonimi e contrari
abrina,
araghe,
atza 1,
frina,
livrina,
saniete
/
cdh. spunzina
Modi di dire
csn:
pònnere a unu in s'ara = genia de frastimu; famiu che avra = famidu che ruga, meda (su bentu fridu abbruxat s'erba)
Frasi
sos duos zòvanos si secabant de linna bona e no fit una note de abra chi lis poniat pagura ◊ in tempos malos camminei che a s'avra mala ◊ un'avra punghinosa de bidhighia demozat custa terra catigada ◊ s'avra mi che at sicau s'ortu
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
ltn.
aura
Traduzioni
Francese
bise
Inglese
very cold,
wind (air)
Spagnolo
gris
Italiano
sizza,
vènto gèlido
Tedesco
eisiger Wind.
abrína , nf: alvina,
avrina Definizione
bentu fridu cun népide; fintzes una genia de ànima mala
Sinonimi e contrari
abra,
araghe,
atza 1,
disàura,
frina,
fruxone
Frasi
apo bidu sas avrinas de sas dies e sas rochellas
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bise
Inglese
very cold air
Spagnolo
viento frío
Italiano
sizza
Tedesco
eisiger Wind.
aerèdha , nf Definizione
bentighedhu lébiu
Sinonimi e contrari
aeresita,
aerita,
sisia 2
Traduzioni
Francese
brise
Inglese
gentle wind
Spagnolo
airecillo
Italiano
venticèllo
Tedesco
leichter Wind.
aragòne , nm Definizione
bentighedhu forte; fintzes fortza, coràgiu, abbrítiu / ómine de a. = porosu, corazosu, chi s'ischit difèndhere
Sinonimi e contrari
araghe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brise forte
Inglese
strong breeze
Spagnolo
brisa fuerte
Italiano
brézza fòrte
Tedesco
Wind.
àtza 1 , nf Definizione
bentighedhu fridu
Sinonimi e contrari
abra,
abrina,
araghe,
frina
Traduzioni
Francese
bise
Inglese
very cold air
Spagnolo
brisa fría
Italiano
sizza
Tedesco
eisiger Wind.
bentitzólu , nm Definizione
min. de bentu, bentu de pagu contu, lenu
Sinonimi e contrari
bentichedhu,
frina,
sisia 2
/
cdh. vinticiolu
Frasi
bellu, mih, custu bentitzolu: est faghindhe una bella friscura ◊ est bentitzolu e a brusiare no faghet ca nos podet fuire su fogu
Traduzioni
Francese
brise
Inglese
little wind
Spagnolo
brisa
Italiano
venticèllo
Tedesco
leichter Wind,
Brise.
béntu , nm: ventu Definizione
ària chi si movet po efetu de una diferéntzia de temperadura, prus o prus pagu forte, cun númenes diferentes segundhu sa bandha de ue benit; si narat fintzes de una fortza chi no si arrennescet a cumandhare, de cosa debbadas, chi no tenet sustàntzia, chi no faet a tènnere / min. bentichedhu / pro sa moida: su b. cradúschiat, frúschiat, múilat; pro sa fortza: su b. est lébiu, forte, disastau; pro sa temperadura: su b. est fritu, friscu, caente, budhidu; zenias de bentu segundhu sa bandha de ue benit: b. traessale o bentu de soli = solopu, itl. sciròcco, b. estu = ventu mastru chi benit de Nord-Ovest, travuntana = bentu fridu de su Nord, b. mesugiornali = de su Sud; b. muimui, o maimoni = itl. trómba d'ària; un'ispau de b. = itl. un àlito di vènto; èssere bentu (impersonale)= tirai, suai bentu; b. meda = bentu forti / erba de b. = ipigulosa (Parietaria officinalis)
Modi di dire
csn:
b. furriadorzu = chi est tirendhe candho goi candho gai, chena frimmesa ne de fortza e ne de filada; nuu de bentus = raganu, tragonaja mala; fuedhai a su b. = in debbadas; pascirisí de b. = ispetare cosas mannas, crere in cosas chentza fundhu; èssiri prenus de b. = crèresi tropu; cúrrere o fàghere che bentu = in lestresa meda, pònnere mente luego; no ischire cale bentu de leare = no isciri su de fai in d-una dificurtadi manna; pudésciu a b. = púdidu a tzutzu, de si leare su fragu malu de atesu; cardiare a is bentos = abbaidare a crabas, no abbaidare a sa cosa chi unu est faghindhe, dare tentu o istare pessendhe in àteru
Frasi
apretixedhu a bessí cun cussu bentu fridu!…◊ candho si tenet su bentu est pretzisu a bentulare! (F.I.Mannu)◊ si at a pesare unu bentu chi che truvat sas nues ◊ su bentu s'est asseliadu ◊ su bentu est suendi e arciendirí sa fardeta ◊ sa note fit sélia, no pesabat un'ispau de bentu ◊ bentixedhu s'est torrau a ponni!…◊ ue no faghet bàrigu bi tocat bentu ◊ oe est bentu, est andhendhe unu bentu fritu!… ◊ no istes in su bentu, ca est fritu! ◊ s'at pesadu bentu forte
2.
candho l'apo cramadu at fatu che bentu: petzi mi ndhe l'apo sapidu in dainanti! ◊ dhu timit a bentu isceti su dhu biri ◊ dego ndhe fipo peri ammaghiau, de babbu, ma lu timia a bentu! ◊ cantos annos passados sunt che bentu!…◊ no s'ischit su bentu chi che l'at picau! ◊ no s'ischit cale bentu leare
3.
a fuedhus gei ti prenis: ma ses prenu de bentu!
Cognomi e Proverbi
prb:
mellus su tentu de su bentu
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
ltn.
ventus
Traduzioni
Francese
vent
Inglese
wind
Spagnolo
viento
Italiano
vènto
Tedesco
Wind.
boriàna , nf: buriana Definizione
bentu forte a istrachia
Sinonimi e contrari
furione,
subbitana,
turbiana,
ventàriu
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
itl.
buriana
Traduzioni
Francese
bourrasque
Inglese
stormy wind
Spagnolo
viento borrascoso
Italiano
vènto temporalésco
Tedesco
gewitteriger Wind.
sisía 2 , nf Definizione
bentighedhu lébiu
Sinonimi e contrari
aeresita,
bentitzolu,
frina
Frasi
de su bentu no s'intendhet piús una sisia (N.Cucureddu)◊ sa sisia si ndhe picat sas fozas grogas e sicas, múlina múlina ◊ s'ànima nostra est sartisartis a cada móghia de sisia ◊ no si pesat ne frina e ne sisia ◊ cussa pedra de tocu no la movent sisias ne bentos!
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brise
Inglese
breeze
Spagnolo
brisa
Italiano
venticèllo
Tedesco
leichter Wind.
ventàriu , nm: bentàriu Definizione
bentu forte meda, malu
Sinonimi e contrari
boriana,
furione,
subbitana,
turbiana
Frasi
unu ventàriu aiat sichitu a turvare e a molinare sas framas ◊ pariat chi unu ventàriu si aiat pinnicatu sa canna de sas coperturas
Terminologia scientifica
tpm
Traduzioni
Francese
vent impétueux
Inglese
bad wind
Spagnolo
ventarrón
Italiano
ventàccio
Tedesco
lästiger Wind.