Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

àbra , nf: ara, arba 1, arva 1, avra Definitzione bentighedhu fridu meda, dannosu pruschetotu a su frutuàriu / min. abredha Sinònimos e contràrios abrina, araghe, atza 1, frina, livrina, saniete / cdh. spunzina Maneras de nàrrere csn: pònnere a unu in s'ara = genia de frastimu; famiu che avra = famidu che ruga, meda (su bentu fridu abbruxat s'erba) Frases sos duos zòvanos si secabant de linna bona e no fit una note de abra chi lis poniat pagura ◊ in tempos malos camminei che a s'avra mala ◊ un'avra punghinosa de bidhighia demozat custa terra catigada ◊ s'avra mi che at sicau s'ortu Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ltn. aura Tradutziones Frantzesu bise Ingresu very cold, wind (air) Ispagnolu gris Italianu sizza, vènto gèlido Tedescu eisiger Wind.

abrína , nf: alvina, avrina Definitzione bentu fridu cun népide; fintzes una genia de ànima mala Sinònimos e contràrios abra, araghe, atza 1, disàura, frina, fruxone Frases apo bidu sas avrinas de sas dies e sas rochellas Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bise Ingresu very cold air Ispagnolu viento frío Italianu sizza Tedescu eisiger Wind.

aerèdha , nf Definitzione bentighedhu lébiu Sinònimos e contràrios aeresita, aerita, sisia 2 Tradutziones Frantzesu brise Ingresu gentle wind Ispagnolu airecillo Italianu venticèllo Tedescu leichter Wind.

aragòne , nm Definitzione bentighedhu forte; fintzes fortza, coràgiu, abbrítiu / ómine de a. = porosu, corazosu, chi s'ischit difèndhere Sinònimos e contràrios araghe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brise forte Ingresu strong breeze Ispagnolu brisa fuerte Italianu brézza fòrte Tedescu Wind.

àtza 1 , nf Definitzione bentighedhu fridu Sinònimos e contràrios abra, abrina, araghe, frina Tradutziones Frantzesu bise Ingresu very cold air Ispagnolu brisa fría Italianu sizza Tedescu eisiger Wind.

bentitzólu , nm Definitzione min. de bentu, bentu de pagu contu, lenu Sinònimos e contràrios bentichedhu, frina, sisia 2 / cdh. vinticiolu Frases bellu, mih, custu bentitzolu: est faghindhe una bella friscura ◊ est bentitzolu e a brusiare no faghet ca nos podet fuire su fogu Tradutziones Frantzesu brise Ingresu little wind Ispagnolu brisa Italianu venticèllo Tedescu leichter Wind, Brise.

béntu , nm: ventu Definitzione ària chi si movet po efetu de una diferéntzia de temperadura, prus o prus pagu forte, cun númenes diferentes segundhu sa bandha de ue benit; si narat fintzes de una fortza chi no si arrennescet a cumandhare, de cosa debbadas, chi no tenet sustàntzia, chi no faet a tènnere / min. bentichedhu / pro sa moida: su b. cradúschiat, frúschiat, múilat; pro sa fortza: su b. est lébiu, forte, disastau; pro sa temperadura: su b. est fritu, friscu, caente, budhidu; zenias de bentu segundhu sa bandha de ue benit: b. traessale o bentu de soli = solopu, itl. sciròcco, b. estu = ventu mastru chi benit de Nord-Ovest, travuntana = bentu fridu de su Nord, b. mesugiornali = de su Sud; b. muimui, o maimoni = itl. trómba d'ària; un'ispau de b. = itl. un àlito di vènto; èssere bentu (impersonale)= tirai, suai bentu; b. meda = bentu forti / erba de b. = ipigulosa (Parietaria officinalis) Maneras de nàrrere csn: b. furriadorzu = chi est tirendhe candho goi candho gai, chena frimmesa ne de fortza e ne de filada; nuu de bentus = raganu, tragonaja mala; fuedhai a su b. = in debbadas; pascirisí de b. = ispetare cosas mannas, crere in cosas chentza fundhu; èssiri prenus de b. = crèresi tropu; cúrrere o fàghere che bentu = in lestresa meda, pònnere mente luego; no ischire cale bentu de leare = no isciri su de fai in d-una dificurtadi manna; pudésciu a b. = púdidu a tzutzu, de si leare su fragu malu de atesu; cardiare a is bentos = abbaidare a crabas, no abbaidare a sa cosa chi unu est faghindhe, dare tentu o istare pessendhe in àteru Frases apretixedhu a bessí cun cussu bentu fridu!…◊ candho si tenet su bentu est pretzisu a bentulare! (F.I.Mannu)◊ si at a pesare unu bentu chi che truvat sas nues ◊ su bentu s'est asseliadu ◊ su bentu est suendi e arciendirí sa fardeta ◊ sa note fit sélia, no pesabat un'ispau de bentu ◊ bentixedhu s'est torrau a ponni!…◊ ue no faghet bàrigu bi tocat bentu ◊ oe est bentu, est andhendhe unu bentu fritu!… ◊ no istes in su bentu, ca est fritu! ◊ s'at pesadu bentu forte 2. candho l'apo cramadu at fatu che bentu: petzi mi ndhe l'apo sapidu in dainanti! ◊ dhu timit a bentu isceti su dhu biri ◊ dego ndhe fipo peri ammaghiau, de babbu, ma lu timia a bentu! ◊ cantos annos passados sunt che bentu!…◊ no s'ischit su bentu chi che l'at picau! ◊ no s'ischit cale bentu leare 3. a fuedhus gei ti prenis: ma ses prenu de bentu! Sambenados e Provèrbios prb: mellus su tentu de su bentu Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ltn. ventus Tradutziones Frantzesu vent Ingresu wind Ispagnolu viento Italianu vènto Tedescu Wind.

boriàna , nf: buriana Definitzione bentu forte a istrachia Sinònimos e contràrios furione, subbitana, turbiana, ventàriu Terminologia iscientìfica tpm Ètimu itl. buriana Tradutziones Frantzesu bourrasque Ingresu stormy wind Ispagnolu viento borrascoso Italianu vènto temporalésco Tedescu gewitteriger Wind.

sisía 2 , nf Definitzione bentighedhu lébiu Sinònimos e contràrios aeresita, bentitzolu, frina Frases de su bentu no s'intendhet piús una sisia (N.Cucureddu)◊ sa sisia si ndhe picat sas fozas grogas e sicas, múlina múlina ◊ s'ànima nostra est sartisartis a cada móghia de sisia ◊ no si pesat ne frina e ne sisia ◊ cussa pedra de tocu no la movent sisias ne bentos! Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brise Ingresu breeze Ispagnolu brisa Italianu venticèllo Tedescu leichter Wind.

ventàriu , nm: bentàriu Definitzione bentu forte meda, malu Sinònimos e contràrios boriana, furione, subbitana, turbiana Frases unu ventàriu aiat sichitu a turvare e a molinare sas framas ◊ pariat chi unu ventàriu si aiat pinnicatu sa canna de sas coperturas Terminologia iscientìfica tpm Tradutziones Frantzesu vent impétueux Ingresu bad wind Ispagnolu ventarrón Italianu ventàccio Tedescu lästiger Wind.