aldàre , vrb: aldiare, ardiare Definizione castiare o chistire una cosa a manera chi no tèngiat dannu, chi no tèngiat male, chi nemos ndhe tochet Sinonimi e contrari aggordai*, badrare Frasi fit reséssidu a che li fichire in conca chi sa puzonina si podiat aldiare in d-una manera sola: cun sas peràulas! ◊ gira, gira, furriola, atàpadi cantu cheres: de sa binza semus meres candho l'aldas tue sola! (P.Casu) Traduzioni Francese préserver, garder Inglese to guard, to preserve Spagnolo guardar Italiano preservare, custodire Tedesco bewahren.

chistíe , vrb: achistiri, chistire, chistiri Definizione arregòllere e pònnere a parte sa cosa po dha tènnere, po si ndhe serbire àtera borta, candho tocat o serbit de prus; pigare; castiare, tènnere contu / chistire una ferramenta, dinare, sèmenes e àteru Sinonimi e contrari acoglire, acuae, aggolostire, aggordai, allogae, arremai 1, arremonire, arribbare 1, asserbare, coltoire*, golloire / contifizare / frànghere | ctr. foliare, frundhire, lassai Frasi de su tempus passau dhue at cosas chi depeus chistie ◊ chistias in su coro su segretu ◊ sa ruge mia comente est mi la chisto ◊ seu chistendi custus sèminis po fai una tuledha de pranteri ◊ custu fut un'orfonedhu chi dh'iat chistiu un'ómini ◊ e ite naras, ca aus coidau a chistie su fusile a codhu!◊ sa piciochedha chistit in manos su giornale e cumènciat a lixe ◊ sa pimpiralla ndi dha chistint is cruculeus 2. soe in fidea de li torrare sas tràvilas, chi si las chistat su pastore! ◊ un'ómini at postu unu piciochedhu a dhi chistiri is molentis ◊ chístimi duas figos! ◊ chisti su dinari! ◊ in sa domo b'istavat solu una vetza pro chistire su locu 3. chisti sa munnedha ca est tochendhe in terra! Traduzioni Francese conserver, garder Inglese to keep Spagnolo guardar, conservar Italiano conservare Tedesco bewahren.

istugiài, istugiàre , vrb: istuxare, istuzare 1, stugiai Definizione pònnere in calecunu istúgiu, nau in su sensu de chistire, pònnere a parte, badrare Sinonimi e contrari abbuare, aclisare, acucai, allogae, apaltare, coltoire, cuerrai, frànghere, impertusare, intuzare, istichire Frasi totu su dinai dh'iat istugiau in sa posta ◊ unu postu in su chelu istuxamindhe: deo pro te in terra apo a pregare! (Pirastru)◊ no istuzes custa cosa in cue ca no dh'agatant! 2. apant totu unu postu bonu istugiadu pro íscios! Etimo ctl. estojar Traduzioni Francese conserver Inglese to keep Spagnolo guardar Italiano conservare Tedesco bewahren.

mantènnere, mantènniri , vrb: ammantènnere, muntènnere Definizione pigare, aferrare cun is manos (rfl. betare sa manu a calecuna cosa a manera de no orrúere); tènnere, àere in podere, sighire a tènnere o a portare; tènnere o chistire chentza si guastare, chentza si pèrdere / pps. manténnidu, mantésiu, mantesu Sinonimi e contrari afuntènnere, agguantai, apompiai, apoderae, rèzere / badrare, ostènnere / coltoire | ctr. iscapare, lassai Modi di dire csn: Deus lu mantenzat! = Deus lu bardet, lu muntenzat sanu, chentza male (nadu in suspu: gi est pagu grassu!…); muntenneresindhe, muntènneresi de… = fàghere a mancu de carchi cosa chirchendhe de pònnere frenu a unu gustu, a sos físsios e gai; muntènnere a unu de carchi cosa = chircare de no li lassare fàghere carchi cosa; mantèniri su fuedhu = èssere de peràula, fàghere su chi si narat candho si daet sa peràula Frasi muntene custa cosa! ◊ cust'animale no bi la fato a lu muntènnere: mi ch'est fuindhe! ◊ s'ambidha andhat male a la muntènnere ◊ in sa pigada de s'iscala muntènedi no ruas! ◊ si pigas a s'àrbure muntènedi bene a sas naes! 2. si bi at erba, in montes, sa robba sighit a muntènnere su late ◊ candho presu ti ant pro ti bochire nemmancu sos cannaos ant muntesu (Sozu)◊ cussas sunt promissas fatas e mai mantésias 3. no mi ndhe muntenzo de bi l'argumentare su chi mi at fatu! ◊ no ti ndhe podes muntènnere de fumare? ◊ a fizos mios no los poto muntènnere d'essire 4. su sale muntenet bona sa cosa a tempus meda Etimo ltn. manutenere Traduzioni Francese maintenir Inglese to maintain Spagnolo mantener, sujetar, guardar Italiano mantenére, conservare Tedesco halten, sich halten (refl.), erhalten, bewahren.

vardàre , vrb: badrare*, fardiare, vardiare Definizione atentzionare calecuna cosa (pàsculu, àteru) chentza ndhe tocare o chi neune ndhe tochet, amparare po no àere dannu / pastura vardada = ínnida, chentza pàschida, chi po fàere crèschere s'erba no dhue lassant intrare bestiàmene Sinonimi e contrari acastiai, aggordai, agguardai, chistie, coltoire, cultodiare, gardiare, parpare, risparmiare / irghiare Frasi vardianedhu nanchi fipo… ma fipo geo a chèrrere vardiatu! ◊ su cherinzu vene vardat sa vida dae cada assustu ◊ su pastore est a grotza e a cambales po si vardare abba, nie e bentu ◊ sos Sardos semus che unu tazu de anzones chi lu vàrdiant sos marjanes ◊ s'àngelu custode mi vardet e s'àngelu de sa defesa mi defendhat Traduzioni Francese sauvegarder, préserver Inglese to protect, to reserve Spagnolo guardar Italiano salvaguardare, preservare, riservare Tedesco schützen, bewahren.

«« Cerca di nuovo