bísidu , agt Definizione
chi est deasi craru de si pàrrere própriu bene, de pàrrere beru
Frasi
sas fotografias sunt essidas bísidas ◊ mi est bénnidu unu sonnu bísidu bísidu ◊ eo s'iscena, bísida e cumprida, tale e cale sighida a passu passu dae comintzu finas a s'acabbu, est comente l'aere in ojos bida (A.Dettori)
Traduzioni
Francese
propre,
limpide,
net
Inglese
clean and tidy
Spagnolo
nítido
Italiano
nìtido
Tedesco
klar,
rein.
cantecànte, cantecàntu , cng: catecantu Definizione
si biet ca…, est ladinu chi… : nau coment'e una cosa chi si lassat andhare, chi si cuncedit
Sinonimi e contrari
aposici,
goregante,
tantecantu
Frasi
cantecante, grista de carabbineri no ndhe zuches ◊ cantencante crediant chi a che picare sa bida a unu cristianu est a zocare: ma za lu sunt pacandhe! ◊ no timas a dare carchi cosa, si ndhe as: cantecantu lassamus totu inoghe! ◊ no ti fatas cosa: catecantu isco chie ses! ◊ mancari perriches, catecantu no lu bogas dai su surcu sou
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
il est évident
Inglese
it is plain that…
Spagnolo
es evidente que
Italiano
è evidènte che…,
tanto…
Tedesco
es ist klar,
daß.
dislindàdu , pps, agt Definizione
de dislindare; chi si podet bíere bene
Sinonimi e contrari
ciaru,
ladinu
Traduzioni
Francese
clair,
net
Inglese
distinct
Spagnolo
claro,
deslindado
Italiano
distinto,
chiaro
Tedesco
klar.
ladínu, làdinu , agt: làtinu Definizione
chi si paret bene meda, chi est craru, si cumprendhet chentza mancu bisóngiu de dh'ispiegare; nau de fémina allatandho, chi su late dhi essit bene meda
Sinonimi e contrari
ciaru,
francu,
nódinu,
pàdriu
/
sbucaciau,
lendharzu
Modi di dire
csn:
a sa ladina = in manera crara; préssiu l. = isperraghe, chi sa purpa ispítzigat bene de s'ossu; oghi làtinu = chi zughet sos ogros de colore craru
Frasi
como est làtina a totus sa veritate ◊ fit ladinu dae deris chi teniat de frocare ◊ los bidimos in giaru e in ladinu chi tantu ndhe restamos persuasos (G.Masala)◊ sient sas peràulas ladinas chentza pònnere in mesu un'imperò! ◊ sunt ladinos a cara chi ant bufadu ◊ cust'istifinzu est ladinu ◊ est ladinu chi est comente ses nendhe
2.
cantamus a boghe ladina pro rebudhire in fizos nostros sa limba sarda
3.
concruo nendhe a sa ladina: leges, cumandhamentos no sunt piús in usu!
Cognomi e Proverbi
prb:
s'àinu est ladinu a s'órriu, su macu a su faedhu
Etimo
ltn.
ladinus
Traduzioni
Francese
clair,
évident,
logique
Inglese
clear,
obvious,
logical
Spagnolo
claro,
evidente,
lógico
Italiano
chiaro,
evidènte,
lògico
Tedesco
klar,
sichtlich,
logisch.
ladíre , vrb: latire Definizione
èssere ladinu, bíere o pàrrere in manera crara, ladina
Sinonimi e contrari
bídere,
làdere*,
pàrrere
Frasi
de cantu fit brusiada in cara no si li ladiant sos ojos ◊ fint incuntzanne de prus e si lis latiat dae su portafógliu! ◊ su versu de Tucone si ladiat! ◊ sont sos prus ricos e si lis latit! ◊ ti lu ladis puru chi no ses nàschiu in domo!
Traduzioni
Francese
être évident
Inglese
to be plain
Spagnolo
ser evidente
Italiano
èsser evidènte
Tedesco
klar sein.
lúchidu , agt: lúdigu,
lúghidu,
lúxidu Definizione
chi lughet, chi est craru, límpiu; nau de animale, chi est bellu grassu, e de pastura chi dhue at erba meda
Sinonimi e contrari
lamposu,
luchente,
lútzidu
/
ciaru
| ctr.
tróbulu
Modi di dire
csn:
binu l. = chentza fundhana nudha, bene pasadu; ua (crua) lúghida = sana, chi no est anneulada
Frasi
bellu lúghidu, mih, cust'ozuermanu! ◊ cudhas lughes a bortas grogas sunt lúdigas che oro ◊ addescàndhela, aviat fatu sa crapita a manna e lúchida che ispíciu ◊ candu Zuanni chistionat, is ogus de Arega si faint lúchidus che isprigu de su presu ◊ is erricos furint lúghidos e grassos ◊ est a ogus birdis e pilus longus e lúchidus lúchidus
2.
su logu est finamentas lughidedhu e sa robba bi istat bene
Etimo
ltn.
lucidus
Traduzioni
Francese
luisant,
brillant
Inglese
shiny
Spagnolo
luciente,
lucido (anim)
Italiano
lùcido
Tedesco
blank,
glänzend,
klar.
lústra , nf, nm, agt: allustra,
lustru Definizione
genia de pasta o crema chi si frigat po fàere lughente calecuna cosa (mescamente pedhe); coment'e agt., chi est craru, lughente
Sinonimi e contrari
illustru
Frasi
calchi iscàtula de lustru consumada, de crema o de puntinas: custu agatant, e fintzas calchi tapu de arantzada ◊ donai sa lustra a is pannus de lana
2.
est una note lustra
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
cirage
Inglese
glossy
Spagnolo
betún,
brillante
Italiano
lùcido,
lustro
Tedesco
Putzmittel,
Schuhcreme,
blank,
klar.
nídidu , agt: nítidu Definizione
chi si biet bene meda, craru craru, límpiu
Sinonimi e contrari
nidu* 1,
nódidu
/
ciaru
Traduzioni
Francese
propre
Inglese
clean and tidy
Spagnolo
nítido
Italiano
nìtido
Tedesco
klar,
rein.
sardusàrdu , avb Definizione
cun craresa, de si cumprèndhere
Traduzioni
Francese
clairement
Inglese
clearly
Spagnolo
claramente
Italiano
chiaraménte
Tedesco
klar.