aferritài , vrb Definizione segare orrobba o paperi a ferros; in cobertantza, nàrrere male de s'àteru Sinonimi e contrari afolfigare, aforticare 1, slinguai Etimo srd. Traduzioni Francese coupailler, médire Inglese to cut into small pieces, to speak badly Spagnolo tijeretear, cortar, hablar mal, criticar Italiano sforbiciare, tagliuzzare, sparlare Tedesco zerschneiden, schlecht reden.

afolfigàre , vrb Definizione nàrrere male de unu Sinonimi e contrari aferritai, aforticare 1, annegiai, slinguai, terraguzare Frasi già de l'intèndhere ndhe fia istracu, afolfighèndhemi su bighinadu cun sas sabunadoras in su lacu (G.Ruggiu) Etimo srd. Traduzioni Francese médire Inglese to talk behind Spagnolo hablar mal Italiano sparlare Tedesco schlecht reden.

allecàre , vrb: allegae, allegai, allegare Definizione foedhare bastat chi siat, foedhare de calecuna chistione, fintzes nàrrere / allegai a limba pérdia = in manera chi no si ndhe cumprendhet nudha Sinonimi e contrari arragionare, chiltionare, cuntrastare, faedhare, negossare | ctr. cagliare, citire Frasi cussu piciochedhu allegat su tedescu ◊ allegat bèni, sa sinniora! ◊ de custu soe allegandudendhe solu cun tui ◊ candho nos intendhiat alleghendhe in sardu, su mastru nos daiat tres atzotadas 2. su chi amus allegau mantènelu in su coro! Cognomi e Proverbi prb: chie est sàviu meda allegat pagu Traduzioni Francese discuter Inglese to argue, to talk Spagnolo hablar, discutir Italiano discórrere, argomentare Tedesco reden, argumentieren.

chiltionàre , vrb: chistionai, chistionare, chistionari, cristionai, cristionare Definizione pigare o fàere unu chistionu, foedhare de calecunu argumentu Sinonimi e contrari allecare, arragionare, cuntrastare, faedhare, negossare Frasi atopa a domo cantu de chiltionare! ◊ innantis de leare sa detzisione si ndhe sunt chistionados ◊ gei si nd'eus a cristionai un'atra borta! ◊ is pipius teniant bregúngia a chistionari in sardu ◊ eus fatu mali a scuai de chistionai su sardu ◊ issu pudat, inferit e chistionat puru cun is matas! Etimo itl. quistionare Traduzioni Francese causer Inglese to talk Spagnolo conversar, discutir Italiano discórrere, conversare, discùtere Tedesco reden.

cuscujinàre , vrb Definizione foedhare a s'iscúsiu Sinonimi e contrari ascugiare, chideriare, iscusiare Etimo srd. Traduzioni Francese discuter à voix basse Inglese to confabulate softly Spagnolo confabuar Italiano confabulare sommessaménte, sottovóce Tedesco heimlich reden.

illeriàre , vrb: illoriare Definizione nàrrere isciolórios, istare unu pagu a giogu in cunfiantza; fintzes foedhare meda, a tropu, po cosas de pagu contu Sinonimi e contrari astrologare, cregantae, ibentiare, illeredhiare, istralobbiare Etimo srd. Traduzioni Francese dire des bêtises Inglese to talk nonsense Spagnolo decir tonterías Italiano dire sciocchézze, scemènze, dilungarsi Tedesco Dummheiten reden.

iscantarúmene, iscantarúmine , nm Definizione chistionu bambu, chentza cabu e ne coa Sinonimi e contrari ibéntiu, iscàntaru, tracaza Etimo srd. Traduzioni Francese propos inconséquent Inglese rambling speech Spagnolo discurso sin sentido Italiano discórso sconclusionato, sènza costrutto Tedesco zusammenhanglose Reden.

istralobbiàre , vrb: istrollobiare, istrolobbiare Definizione foedhare credendho a is astros, a intzertu, foedhare a s'afaiu, nàrrere istrolobbos, isciolórios Sinonimi e contrari astrolicare, illeriare, istroligare* Traduzioni Francese dire des fadeurs Inglese to talk nonsense Spagnolo tontear, decir tonterías Italiano dire scipitézze Tedesco Dummheiten reden.

nàrrede, nàrrere, nàrri , vrb Definizione s'impreat in su sensu de bogare foedhu, foedhare bastat chi siat, ma mescamente precisandho is foedhos o chistionu chi si faet (nau o iscritu) e fintzes in su sensu de torrare foedhu a una pregonta, de dimandhare o ordinare su chi bolet un'àteru: s'impreat fintzes in su sensu de inditare a numenatis gente, logu o cosa, po pregontare a unu su númene suo / a/c. custu vrb. si manígiat che unu vrb. in -are e presentat tantas formas diferentes: forma prus che àteru poética de s'inf. narre; ind. pres. 1ˆ p. sing. narzo, natzo, 2ˆ p. sing. nas, 2ˆ p. pl. naeis, nages, natzis, nazis, 2ˆ p. pl. nan, nant; nanca, nachi = nant, si narat, ant nau, funt naendho /nendhe /nendi ca/chi…; ind. imp. 1ˆ p. sing. nabo, navo, 3ˆ p. sing. nabat, 1ˆ p. pl. naraemus; 2u passau: 1ˆ p. sing. nesi, naresi, narzesi, nelzei; cong. pres. 1ˆ p. sing. nerza, nerze, netza, nia, nesa, níepo, 2ˆ p. sing. nias, netzas, 3ˆ p. sing. niat, 1ˆ p. pl. niemus, netzeus, 2ˆ p. pl. nerzedas, niedas, niezas, natzais, natzeis, 3ˆ p. sing. niant, nerent; impr. 2ˆ p. sing. nà! (fintzes po avertimentu), nadhi (naradhi), 3ˆ p. sing. netzessí!, netzedesi!, netzet!, 1ˆ p. pl. nemus, 2ˆ p. pl. nage, nàgemi!; pps. narau, nadu, natu, nau (ma, ind. pres. puru, nau = naro); ger. naendhe, naendho, naèndhoro, nandu, nanne, nanno, narenne, nendhe, nenne, nelzendhe/nerzendhe (cun valore causale, ipotéticu), nandhe, narindhe Sinonimi e contrari afirmai, faedhare, nai / giamare Modi di dire csn: narri una cosa a firmu = cun seguresa, chentza dúbbios, coment'e cosa própriu segura; pònnere a nàrrere = fàghere a faedhare sa zente; nàrreresi una cosa (unu a isse etotu) = nàrriri una cosa chi iat a èssiri mellus a cuai, cosa de ndi tènniri bregúngia; nàrrere a un'andhira, a un'alenu = totu a una borta chen'e torrai àlidu; nandhe nandhe, nendhe nendhe = intantu, sughestantu chi fit (o chi est) nendhe, in su própiu tempus chi fiat (o est) fuedhendi; si nendhe chi…(+indic.vrb), …no (+vrb. ind.), …= si a su postu de…, est a su contràriu un'àtera cosa, …; nau ca… = mi paret chi…, abbisumeu…, istimmei…; "chi naras" = est un'espressioni chi, contendi unu contu o chistioni, si ponit in mesu agiummai bolendi presentai is cosas coment'e chi dhas nerit chini est ascurtendi; nara, nara chi!…, nade, nade chi!…, sinono… = mancu mali ca…, assinuncas!; dh'ap'ai nau!… = ih, ello nono?!…, no dhu cretas! (risposta de nega a carchi dimandha maca); istare nendhe, nendhe = no tupai mai, fuedhai sentza de citiri nudha; segare su ’e nàrrere a ccn. = ponnirisí a fuedhai candu est fuedhendi un'àteru; su nara nara = su abarrai sempri fuedhendi; cherrer nàrrere = àere in gana de nàrrere carchi cosa, fintzas àere sinnificadu ("cheret nàrrere"); èssere una cosa chi no ti naro = meda, cosas mannas chi azummai no faghet a lu nàrrere, cosa ispantosa, de meraviza; inoghe ite bi nana?, in cue ite si bi narat? = ita nòmini tenit su logu?; ita ti narant?, ite ti naras?, ite si narat sa fémina de Fulanu?, comente si narat babbu tou? = cali est su nòmini?; custu sighi si niat, si narat, cheret nadu (+ nm.) = arratza de… (sempri a ispantu po nàrriri ca est tropu, ca est bellu meda, ca no si podit baliai, e aici); si fit a nàrrere!… = si faghiat a faedhare gai chentza fàghere contu de comente sunt sas cosas; nàrrere totu = (nadu de criadura), àere imparadu a faedhare, a nàrrere totu sas peràulas, su númene de totu su chi connoschet (nadu de unu mannu: èssere unu culivala, chentza cabu, iscoviai totu su ch'iscít, no s'isciri abarrai citiu); pro modu ’e nàrrere = pro ndhe nàrrere una, tantu pro fàghere un'esémpiu; a su nàrrere… = a cantu paret, a intèndhere su chi si narat…; a su nàrrere meu, tou, sou… = segundhu s'idea mia, tua, sua, pro comente naro deo, naras tue, narat isse… Frasi custa est mudulea de zente chi ischit e no narat ◊ no mi ammento cantu ti nelzei ◊ so nanno una bella poesia ◊ nàgemi ite bos depo! ◊ su nàrrere no est chei su fàghere ◊ prima, candho navo "sa zente mea" cherio nàrrere solu a sos Sardos ◊ nadhi unu foedhu bonu! ◊ "O fémina - narzeit su Signore - eco chi tenes unu fizu nou"◊ si est a su tou nàrrere, cussos no podent su die cumpàrrere! ◊ intrant a cumbidare sos soldados a pranzu, nendhe chi faghent balanzu! (G.Ruzzone)◊ in cussu pabilu ite bi narat? ◊ nara, piciochedhu, no as a bòlliri a t'incarrerai?! ◊ nara, tue, ite bi faghes in cue?! ◊ nàzendhe una de sas vostras! ◊ candho sas paràulas o sas espressiones non sunt craras dhu natzo in sas notas (G.Sanna)◊ at nau tzieta Gina si seis prontus, ca funt passendi! ◊ at nadu babbu a bènnere como, deretu!◊ mi ant pregontatu a bos narrerepo chi so (M.Boe) 2. faghes su male e ti lu naras puru: càlladi, nessi! ◊ furat e si lu narat puru, a fatza manna! ◊ ite fàcia de brunzu sa chi tenes: faedhas male e ti lu naras puru! ◊ nendhe nendhe at fatu abberu 3. as a bídere chi custu libbru ponet a nàrrere! ◊ si nendhe chi bi ndh'at, de su chi semus chirchendhe, no bi ndh'at nos agatamus furcados!◊ nendhe chi lu sanas lu guastas! 4. nau ca est sannori chi s'iscadrogat!…◊ nau ca proit!…◊ nau ca mi ant improsau!…◊ cussos, chi naras, sunt malos, mih! ◊ chi naras, tandho, a mie mi che ant leadu a campu e no so prus torrada a iscola ◊ e tandho, chi naras, totugantos ant chircadu a manigare! 5. e ite cheret nàrrere cussos bidros segados in domo?! Cue bi at intradu zente! ◊ pro zúghere sa frebba no cheret nàrrere: podet èssere cosa grave ma fintzas de pagu contu ◊ deo cussu no lu cheria nàrrere e mi l'azis fatu nàrrere a malaoza! 6. fit unu cane giutu a bantu e a ispantu chi no ti naro! 7. custu già si cheret nadu trusada de carrasegare!…◊ custu sighi si niat zogu!…◊ custu sighi si niat triballu!…◊ custu sí chi si nat litu divinu!…(P.Mura) 8. nara, nara chi l'ant leadu sa forramenta dae manos, sinono aiat istropiadu a calicunu! 9. a babbu li narant Frantziscu ◊ cue si bi narat Iscuvudè ◊ nara, piciochedhu, a tui ita ti nant? ◊ a s'isposa dhi nant Sara ◊ frade meu si narat Micheli Cognomi e Proverbi prb: chini narat su chi bolit intendit su chi no bolit Etimo ltn. *narare Traduzioni Francese dire Inglese to tell, to say Spagnolo decir Italiano dire, affermare Tedesco sagen, reden, sprechen.

negossàre , vrb: negossiare, negotziai Definizione abbarrare a chistionu, foedhandho de ccn. cosa, de importu o no Sinonimi e contrari allecare, arragionare, arralatai, chistionai, cuntrastare Frasi sedíebbos e negossiae chin socra e socru meu, ca nois semus antziandhe a monte! ◊ a isse l'at biu e negossiau paritzas bortas ◊ de cussas cosas mancu si ndhe negossiabat ◊ s'est postu a negossare chin sos bichinos 2. e ita nci negótziat a custas partis: cichendi po si fai sa braba? Etimo itl. negoziare Traduzioni Francese causer, converser Inglese to talk Spagnolo conversar Italiano conversare Tedesco sich unterhalten, reden, sprechen.

scibudhàe, scibudhài , vrb Definizione essire irbentiadu, chentza fortzas, nàrrere isciolórios, immentigare is cosas Sinonimi e contrari iltasire / sciolloriai Frasi mi nci bollu andai, de innòi, prima de mi agabbai de scibudhai ◊ ses a ferionis o scibudhendidí?! Etimo srd. Traduzioni Francese dire des bêtises, retomber en enfance Inglese to talk nonsense, to go silly Spagnolo decir tonterías, abobarse Italiano dire sciocchézze, rimbambirsi Tedesco Unsinn reden, verblöden, verdummen.

sciolloriài , vrb: isciolloriai Definizione nàrrere o fàere isciolórios Sinonimi e contrari addrollare, astrologare, ibentiare, illeredhiare, istralobbiare, istralloriare, istorodhare, scassolai Frasi ti ses imbriagau e sciollórias puru! ◊ ciai dh'agatas s'ora de sciolloriai!…◊ de candu at pigau cuss'acollara in màchina at cumentzau a sciolloriai, no est prus sentzeru de conca Etimo srd. Traduzioni Francese dire des fadaises Inglese to daze, to talk nonsense Spagnolo abobar, decir tonterías Italiano rimbambire, dire scipitézze Tedesco verblöden, Unsinn reden.

slinguài , vrb Definizione foedhare male, pònnere male de s'àteru Sinonimi e contrari aferritai, allimbare, annegiai Etimo srd. Traduzioni Francese médire Inglese to speak badly Spagnolo hablar mal Italiano sparlare Tedesco schlecht reden (über).

«« Cerca di nuovo