acossài, acossàre , vrb: acotare,
acotzae,
acotzai,
acotzare,
cotare Definizione
pònnere sa o is cotzas, assentare una cosa ponendhodhi cotzas (asuta, in mesu); imbarare una cosa a un'àtera po si aguantare apare, o acostindhodha a unu logu e, nau in cobertantza po gente, cricare o giare un'aprigu inue istare, giare unu diritu a praxere; su si arrangiare
Sinonimi e contrari
acocedhai,
arrambare,
imbarare,
incumandai,
intrare
/
acostai
| ctr.
scotzai
Modi di dire
csn:
acotzai sa terra a su fundu = afranzare, acurtziare sa terra cun su tzapu a su fundhu; acotzai su picu = pònnere cota a su picu (a sa màniga in su tretu de s'ogru)
Frasi
sa carrada boit acotzada po chi abarrit firma ◊ seu acotzendumí su marroni ◊ su muru dhu torrant a fai cun sa perda totu acotzada a ciumentu
2.
fiat caminendi mòri mòri e a s'acotza acotza ◊ acotzadí a s'enna, lessast intrai a nisciunus! ◊ sa càscia est acotzada a su muru ◊ si fiat firmada e acossada a unu murixedhu ◊ in sa picada ti tocabo de puntorju ca tue ti acotzabas! ◊ po abarrai istrantaxu mi acotzu a unu baculedhu
3.
si sunt cojados e acotados in d-una domita ◊ si est acotada in su letu ◊ chie istat male si acotet! ◊ tia Larenta e su maridu si sunt acotados in coghina (B.Mazzone)◊ acotant sa provista de sa linna in sa chentina ◊ ant acotadu su mortu in su baule
4.
truncat is nais acotzendisidhas a unu genugu ◊ at acotadu s'ebba a su giannile pro si che sètzere
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
étayer
Inglese
to buttress
Spagnolo
apuntalar
Italiano
puntellare,
sprangare
Tedesco
stützen,
verriegeln.
amparài , vrb: amparare Definizione
giare amparu, fàere a manera chi unu no tèngiat dannu, no tèngiat male perunu e antzis tèngiat agiudu
Sinonimi e contrari
afianzare,
apogiai,
apojai,
guardai
/
agiadai
| ctr.
disamparai
Frasi
cussus prus abbandonaus amparadhus tui! ◊ sant'Antoni meu, bos bato una candhela e mi amparades! ◊ ampàrannos che piedosa, coment'e mama amorosa! ◊ a sorres tuas e frades, totu ti los ampares! ◊ beneíghennos e ampara, Segnore!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
protéger
Inglese
to protect
Spagnolo
amparar
Italiano
protèggere,
patrocinare
Tedesco
schützen,
stützen.
cartàda , nf Definizione
su cartare; fintzes su pònnere cosa acostia a un'àtera a usu de cartzamenta po fortilesa o àteru, acónciu
Sinonimi e contrari
caltadura
Traduzioni
Francese
cale
Inglese
earthing up
Spagnolo
recalce
Italiano
rincalzatura,
rincalzo
Tedesco
Stützen.
cratzài , vrb Definizione
acostire terra a is fundhos de sa cosa prantada, coment'e carragiandho su truncu
Sinonimi e contrari
acarragiai,
assacarrare
| ctr.
scraciai
Terminologia scientifica
msg
Traduzioni
Francese
butter
Inglese
to earth up
Spagnolo
recalzar,
aporcar
Italiano
rincalzare
Tedesco
stützen.
impuntedhài, impuntedhàre , vrb Definizione
pònnere su puntedhu, puntedhos po agguantare cosa
Sinonimi e contrari
afrucaxai,
apalincionai,
apontedhae,
apuntalai,
inforchidhare,
trumpai
Etimo
itl.
appuntellare
Traduzioni
Francese
étayer
Inglese
to buttress
Spagnolo
apuntalar
Italiano
puntellare
Tedesco
stützen.
iscabissàre, iscabitàre , vrb: iscabitzare,
iscapitare,
scabitzai Definizione
bogare o fàere s'ispiga (ma fintzes su essire de àtera cosa chi creschet: es. pilu, erba, fintzes su sole); segare in grughes is cambos de una mata, segare a isconcadura
Sinonimi e contrari
iscabidhai,
ispicare,
ispighire
/
essire
/
aggruxai,
ilmulgare,
isconcare,
istrugare
2.
at tripiadu su tzuellu pro ndhe fàghere essire sa mamaja, ca su pilu allorighitadu no resessiat a ndh'iscabitare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
étêter
Inglese
to pollard
Spagnolo
desmochar,
mochar
Italiano
scapezzare
Tedesco
stutzen.
pudài , vrb: pudare,
putare Definizione
segare is cambos de su matedu a manera de dhu fàere crèschere comente si bolet, e mescamente a manera de dhi fàere bogare prus frutu, de dhi fàere bogare linna noa; nau in cobertantza, segare / a./c. Su ger. pudendhe est oguale a su ger. de pudire (in cantu custu, a prus de pudindhe, tenet pudendhe comente benit de ltn. putere)
Sinonimi e contrari
pullai
Modi di dire
csn:
pudai in béciu = in sa linna russa, in sas cambas begras; pudai a longu su sermentu = lassare puda longa, a frutu
Frasi
puda a fitzionu, chi sas piantas produant unu frutu saboridu ◊ custa mata bollit pudada in béciu ◊ si putates vene vinnennates!
Etimo
ltn.
putare
Traduzioni
Francese
émonder
Inglese
to prune
Spagnolo
podar
Italiano
potare
Tedesco
beschneiden,
stutzen.
scirràda , nf Definizione
su scirrai
Sinonimi e contrari
ispampinadura,
scirradura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épamprage,
écimage,
étêtage
Inglese
stripping
Spagnolo
desmoche
Italiano
spampanata,
cimata
Tedesco
Abblatten,
Stutzen.
scirrài , vrb: iscirrare Definizione
segare is puntas de sa bide, de sa cosa chi creschet in is cresuras, e àteru: nau de sa bide in ierru, bogare in croba, segàreche is pértigas chi no si lassant po bogare frutu o fàere linna
Sinonimi e contrari
isbitare,
ischirrare,
iscoromedhai,
ispampinare,
ispatare,
scimai
Modi di dire
csn:
scirrai s'ollu = sceberai o chirriare s'ozu dae s'abbagrasta; s. sa porta = iscancarare sa zanna
Frasi
in austu si scirrat sa bíngia ◊ tocat a scirrai sa cresuri ca est pighendi tropu logu
2.
portat su bistiri scirrau, po fai biri ca est créscia
3.
mi dh'aberis, cussa genna, o bolis a ndi dha scirrai?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épamprer,
écimer,
éclaircir
Inglese
to strip of its leaves (a vine),
to prune
Spagnolo
despampanar
Italiano
spampanare,
cimare,
sfoltire
Tedesco
abblatten,
stutzen,
lichten.
sdalài , vrb: idalai* Definizione
segare o ispuntare s'ala, is alas, fèrrere a s'ala o, foedhandho de matas, segare naes de partes de fora, atesu de su truncu; nau de gente, immarrire meda, pònnere o tènnere calecunu dolore chi no lassat camminare o trebballare, istrupiare male
Sinonimi e contrari
iderrigari
Frasi
apu sdalau sa mata e fortzis dhi at fatu mali
2.
seu sdalau: no nci dha fatzu prus a mi movi de s'istanchesa!
Traduzioni
Francese
couper,
rogner les ailes
Inglese
to clip
Spagnolo
alicortar
Italiano
tarpare
Tedesco
stutzen,
beschneiden.