acapulài , vrb: acopulai,
capulai Definizione
segare a piticu, fintzes pistare, iscúdere / a. a unu che petza de burricu = pistare chei s'azu
Sinonimi e contrari
amminudai,
irminujare
/
atripai,
pistae
Frasi
portu is ogus arrúbius ca apu acapulau una conca de cibudha ◊ dh'ant acapulau che petza de burricu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couper en petits morceaux
Inglese
to mince
Spagnolo
desmenuzar
Italiano
sminuzzare
Tedesco
zerkleinern.
acupài , vrb: cupai* Definizione
fàere o ammesturare is cartas e ispartzire su matzu in duos o prus muntonedhos
Sinonimi e contrari
ilgupare,
smatzai 1
Traduzioni
Francese
couper un jeu de cartes
Inglese
to halve
Spagnolo
barajar,
cortar
Italiano
smezzare le carte
Tedesco
abheben (Kartenspiel).
féstu , nm Definizione
su sestare, su segare a misura s’orrobba po dha cosire a bestimentu
Sinonimi e contrari
sestu
Traduzioni
Francese
action de couper,
de tailler
Inglese
cut
Spagnolo
corte
Italiano
tàglio
Tedesco
Schnitt.
filchinàre , vrb: firchinare,
frichinare Definizione
fàere a farinos, a orrughedhos; nau in cobertantza, su fai e fateriai, su si mòvere a meda e istare sèmpere faendho
Sinonimi e contrari
apimpirinai,
chimentare,
ifriare,
irfarfaruzare,
irfrichinare,
scirfinai,
spimpirallai,
spimpiridai
/
cadredhai
Frasi
no ti lasses frichinare dae s'achéssida de pensare a su tragu chi as tentu! ◊ a su late mi bi apo firchinadu pane ◊ amus sichiu a fàchere su chi ischiabamus fàchere, frichinandhe tàulas e taulones (B.Murgia)
2.
a sa patedha bi ghetaiat paja de rucros de lardu e canno fit mesu cotu nche impodhaiat aintro sas ervas mannicantinas frichinatas
3.
fatendhe e firchinendhe fint un'annu e mesu ordendhe tramas a note e a die ◊ a ndhe tenet de fírchina fírchina cuss'àinu!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émietter,
couper en petits morceaux
Inglese
to hash
Spagnolo
desmenuzar
Italiano
sminuzzare
Tedesco
zerbröckeln.
ilmutzàre , vrb: immutzare,
irmutzare,
ismutzare Definizione
fàere mutzu (nau in su sensu de sa longària), segare a paris
Sinonimi e contrari
murtzinare,
mutzare,
secare,
truncai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couper
Inglese
to cut off
Spagnolo
cortar
Italiano
mozzare
Tedesco
abschneiden.
ingruxàe, ingruxài , vrb Definizione
passare a istúturu una cosa cun àtera, pònnere o passare a grughe (fintzes a intessidura); arare a traessu, a istúturu de is surcos fatos in su brabatu; pònnere in sa grughe
Sinonimi e contrari
ruciare
/
inclavai
Frasi
si est sétziu e at ingruxau is bratzus ◊ ingruxai is cambas ◊ is cuadhus si funt firmaus abundi s'ingruxant is andaredhas ◊ is cranistajos ingruxant sa sarpa faendho cadinos
3.
mortu a perda o ingruxau totu est su própriu: bociu dh'ant!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
croiser,
couper
Inglese
to intersect
Spagnolo
cruzar
Italiano
incrociare,
intersecare
Tedesco
kreuzen,
sich kreuzen.
irdarcilàe , vrb: isarchilare,
isaschilare,
isaschilai Definizione
iscadranchilare is animales, segare su cadranchile (po fàere dannu); fintzes atzopiare, segare a iscambadura
Sinonimi e contrari
iscarronare,
scadracilai,
scardanchinare,
scarracillai,
scarrengibai
/
assopiai
Frasi
pro dispetu, tziu Matiu aiat isarchiladu duas bacas a tziu Batista
2.
Zubanne su craparju est totu bida topu, isarchilau, a baculedhu ◊ pacubene meu, fipo tzopu, isarchilatu!
3.
sas cambas de sos funnos istrempaiant a terra chin d-unu tzocu búitu, isarchilatas dae sa urvajola
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couper le jarret
Inglese
to cut the hocks
Spagnolo
desjarretar
Italiano
sgarrettare
Tedesco
die Hachsen durchschneiden.
irtazolàre , vrb: istazolare Definizione
segare a fitas fines segandho in paris, segare a pígios, fàere a tazolas, bogare (linna) a ascras o àstulas
Sinonimi e contrari
irfinicare,
laurai,
tazolare
Frasi
ndhe segheit unu piantone e s'interesseit a l'istazolare finas chi l'at indebbilidu tropu (B.Truddaju)◊ mannedha istazolait su casu pro lu frauzare chin sas ghinzias acogliadas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couper en tranches horizontales
Inglese
to cut into slices
Spagnolo
retazar
Italiano
tagliare a fétte o sfòglie orizzontali
Tedesco
aufschneiden.
ischigliàre 2 , vrb Definizione
segare a ischígliu, unu pagu a istúturu, parangau a una parte
Etimo
ctl.
esquitllar
Traduzioni
Francese
couper de travers
Inglese
to cut awry
Spagnolo
sesgar
Italiano
tagliare,
rómpere a sghimbèscio
Tedesco
schräg schneiden.
ismugràre , vrb Definizione
truncare, segare
Sinonimi e contrari
immutzurrare,
istuturai,
secare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couper
Inglese
to cut (off)
Spagnolo
cercenar
Italiano
recìdere
Tedesco
abschneiden.
isperrài , vrb: isperrare,
sperrai Definizione
segare, fàere a perras (o fintzes a fitas), in duas o in medas partes si donniuna si sighit a isperrare
Sinonimi e contrari
sperraciae
/
ispartzire,
paltire
Frasi
sonos de fàghere trèmere chelu e terra ch'isperraiant su coro in mesu in mesu ◊ s'isperrat sa linna tropu russa ◊ su cifraxu, a bortas, s’isperrat po fai pistocu o po si dhu papai cun ollu o cun ladru
2.
sa pilladra si faet de pira matzi niedha isperrada e sicada in su sole
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fendre,
couper,
scinder
Inglese
to cleave,
to divide
Spagnolo
hender
Italiano
spaccare,
scìndere
Tedesco
spalten.
ispitàre , vrb: spiciai Definizione
ispuntare, segare is puntas, su pitzu; bogare in croba o fai de pruàcia sa bide; segare unu bículu de su corgiolu a sa castàngia po dha pònnere a còere
Sinonimi e contrari
ispitighedhare,
ispuntai,
pitare,
trapare
Frasi
ca devet sas perdijas ispilire no s'ispitet sas úngias de sa manu! ◊ sa limba, si la zughes longa, ispitadila!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épointer,
couper le bout,
inciser
Inglese
to blunt,
to slit
Spagnolo
despuntar,
incidir
Italiano
spuntare,
incìdere
Tedesco
die Spitze abbrechen,
einschneiden.
murtzinàre , vrb: mutzinare Definizione
immuciurrare, segare a mutzu, a paris, fàere prus curtza una cosa longa segandhochendhe una parte solu
Sinonimi e contrari
ilmutzare,
mutzare,
remuzare 1,
secare,
spiciai,
truncai
Frasi
sa urvajola manichicurtza nche li aiat mutzinatu sa conca ◊ sa Sardigna at bisonzu de libbertade: sas tropeas a mossu mutzinade!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couper,
raccourcir,
découper
Inglese
to cut off (again)
Spagnolo
cortar,
recortar
Italiano
mozzare,
accorciare,
ritagliare
Tedesco
abschneiden,
kürzen,
ausschneiden.
scadracilài , vrb: iscadranchilare*,
scardacilai,
scardacillai,
scardancilai Definizione
segare is cardanchiles a un'animale (po fàere dannu a su mere)
Sinonimi e contrari
irdarcilae,
scardanchinare,
scarracillai,
scarrengibai
Frasi
si ndi arregordais su corrinu de is bacas scardacilladas? ◊ no ant a cantai prus su prantu po is tírrias ne is revesas chi scardancillant is bacas
Traduzioni
Francese
couper le jarret
Inglese
to cut the hocks
Spagnolo
desjarretar
Italiano
sgarrettare
Tedesco
die Hachsen durchschneiden.
sdalài , vrb: idalai* Definizione
segare o ispuntare s'ala, is alas, fèrrere a s'ala o, foedhandho de matas, segare naes de partes de fora, atesu de su truncu; nau de gente, immarrire meda, pònnere o tènnere calecunu dolore chi no lassat camminare o trebballare, istrupiare male
Sinonimi e contrari
iderrigari
Frasi
apu sdalau sa mata e fortzis dhi at fatu mali
2.
seu sdalau: no nci dha fatzu prus a mi movi de s'istanchesa!
Traduzioni
Francese
couper,
rogner les ailes
Inglese
to clip
Spagnolo
alicortar
Italiano
tarpare
Tedesco
stutzen,
beschneiden.
secàre , vrb: segae,
segai,
segare Definizione
fàere a orrugos (de css. manera e cun css. aina, ma fintzes solu fàere tachedha), ispartzire in partes, pigare una parte de ccn. cosa istacandhodha cun ccn. aina o fintzes a tiradura; tènnere sa capacidade de segare, de si segare; isconciare un'acórdiu, bènnere mancu a un'acórdiu, a una manera de fàere
Sinonimi e contrari
arrogai,
chimentare,
filchinare,
istruncai,
ruciare,
stronciai,
trincare 1
Modi di dire
csn:
segare a minudu, a maduru, a dortu, dritu, ororu, in frimmu, in bóidu, a istratzadura, a pistadura, a tostadura, segai a sbiàsciu, a unga, a corrupetza; segare una cosa morimori = andhendhe e miminendhe, semper prus istrintu, prus fine fintzas a torrare zustu a s'oru; segai a cíncinu, a límpiu (o in truncu) = a ororu, cun segada pertzisa a paris; segare fenu = fartzare; segare laore = messare; segàresi unu mermu de sa carena = fai una segada, arrogai ccn. ossu; segàreche unu mermu = istacaindedhu; segare su crèschere a unu = fai mali a unu de no sighiri a crèsciri; segare su rispetu a unu = pigaidhu sentza de arrespetu, fuedhai mali; secare sa passéntzia = donai tanti istrobbu de fai pèrdiri sa passiéntzia; segai a curtzu, segai in mesu de… (andhendhe)= andhare a rugadura, fora de caminu pro fàghere innantis, colare in mesu de…; segai sa diferénsia = pònnere de acordu duos, chircare de fàghere torrare paris duas ideas o àteru in disacórdiu; segai su giaunu = faghindhe zeunu, manigare carchi cosa; segai su sonnu = ischidare a unu chentza chi apet drommidu su tantu chi li cheret; segai is casidhus = bogare su mele; segai sa conca (in suspu) = dare ifadu mannu; segai su coru = àere o dare dispiaghere mannu; segai in ccn. logu = andhare, essíreche in…; segare sa currente, segare s'abba a unu (a una domo)= pigaindedhu o istacai sa currenti, serrai s'àcua a manera chi no ndi tengat, chi no ndi potzat pigai; segaisí de (un'arereu, de una famíglia) = bènnere de…, èssere de un'arereu, de una famíglia
Frasi
segai nuxi, méndula, nuxedha ◊ so andhadu a mi che segare sos pilos ◊ beneico sas pretas chi at secatu babbu meu (P.Dui)◊ s'ampudhita ndi est arruta e si est segada ◊ si at segadu unu pódhighe tochendhe bidru a cantos ◊ in montes che sunt seghendhe sas àrbures ◊ su maistu de pannu segat s'arrobba po fai sa bestimenta ◊ est rutu e si at segadu s'anca
2.
custa est lepa chi no segat ◊ custus ferrus no segant: donamí is nous! ◊ sa pedra ferrina est mala a segare
3.
unu sero at isetau a babbu e li at secau a tundhu s'errore meu e de sa fiza ◊ fiat faendusí una barchitedha po ci segai in s'ocèanu ◊ iat acabussau e in s'àcua ci segàt coment'e unu pisci ◊ dego no bos apo mai secau su rispetu! ◊ si no pagas sa currente, ti che la segant ◊ custu leputzedhu no segat mancu s'abba ◊ labai de no arrui in sa trampa de nc'iscavuai sa língua nosta po su progressu: est una trampa chi si at segau su cresci! (A.Satta)◊ sa lepa mia segat chei su pensamentu ◊ naramí de innui si segat cussu piciocu e ti potzu donai informatzionis giustas!
Etimo
ltn.
secare
Traduzioni
Francese
couper,
casser,
rompre,
amputer
Inglese
to cut (off),
to amputate
Spagnolo
cortar,
romper
Italiano
tagliare,
recìdere,
amputare,
rómpere,
spezzare
Tedesco
schneiden,
abschneiden,
amputieren,
brechen,
durchbrechen.
sestài, sestàre , vrb Definizione
dissignare, marcare e segare cosa segundhu una misura, una forma, nau mescamente de su chi faent is maistos de pannu a s'orrobba faendho bestimentu; pentzare e precisare un'idea, calecuna cosa de fàere, calecuna cosa a manera de arresurtare cunforma a una bisura
Sinonimi e contrari
festare,
tallai
/
secare
Modi di dire
csn:
sestare su pane: segare a cantos dae su cumassu su tantu zustu pro bi essire unu pane; sestare sa tula = sinnalare su tantu (in largúria) de arare in sa die; rúghere che sestatu = (nadu de carchi cosa chi si addatat bene a un'àtera), andai bèni meda; sestare in mannu = pentzai a cosas mannas, fai contus mannus, fai cosas mannas; sestare sos àbbidos a dossu a unu = critigare
Frasi
su sartu sestat sa robba pro la cosire ◊ semenaio su trigu a punzos intro de sas tulas chi aio sestadu (L.Brotzu)◊ soniat su ballu cun d-unu frusciedhu de canna chi aiat sestadu a punta de resorza ◊ truncat e sestat de dogni manera: zughet sa limba che fóscighe de trapera! ◊ mama preparat s'impastu, suighet e sestat su pane
2.
cussu est unu chi sestat ingannos ◊ l'at sestada zusta a fàghere gai! ◊ su póveru candho sestat cosas in mannu est in su sonnu!
3.
sa mama li at sestadu duas isculivitas, a su pitzinnu, ca at fatu dannu ◊ e che pigant a chéjia a coa fata, bichiritendhe che catedhu in fossu: sos chi sunt in piata lis sestant sos àbbidos a dossu (A.Dettori)◊ sestaiant tulas de sete passos
Cognomi e Proverbi
prb:
chie bene sestat mezus cosit ◊ Deus sestat e Deus cosit
Etimo
itl.
sestare
Traduzioni
Francese
ébaucher,
couper,
recouper,
projeter
Inglese
to sketch,
to cut (out),
to plan
Spagnolo
esbozar,
recortar,
proyectar,
configurar
Italiano
abbozzare,
tagliare,
ritagliare,
progettare,
configurare
Tedesco
entwerfen,
schneiden,
ausschneiden,
planen.
truncài , vrb: truncare Definizione
segare a límpiu, segare a manera de ndhe istacare s'orrugu (nau meda po cosa tostada, longa), fintzes traessare, passare de una parte a s'àtera de ccn. cosa o logu; nau de sentidos, de unu fàere, de is fortzas, fàere bènnere mancu / fàchere (una faina) a sa trunca e passa = bessiresindhe a sa russa, dare un'aggurgada, una passada lestra
Sinonimi e contrari
arrogai,
immutzurrare,
istuturai,
ruciare,
secare
Frasi
mi assimizo a su chercu de su monte chi sos ramos su tronu li at truncadu (A.Casula)◊ o truncat o aggànciat, o truncat o faghet gantzu ◊ cherias truncare funes e cadenas ◊ est rutu e si at truncadu s'anca ◊ una biga si est truncada ◊ iat tirau a unu cerbu e dh'iat truncau una pala
2.
sa bidha est atraessata dae s'istradone printzipale chi la truncat in duos ◊ at truncau a arrogadura in is ortus po fai debressi
3.
mi truncat donzi àschidu su lassare sa Sardinna ◊ seu preghendi pro chi sa vida mia no bengat truncada ◊ no podiat lassai a issu a si truncai s'ischina po is àterus
Etimo
ltn.
truncare
Traduzioni
Francese
couper,
casser,
fracturer
Inglese
to cut off,
to break,
to split
Spagnolo
truncar,
partir
Italiano
troncare,
spezzare,
fratturare
Tedesco
abschlagen,
abbrechen.