acapulài , vrb: acopulai,
capulai Definitzione
segare a piticu, fintzes pistare, iscúdere / a. a unu che petza de burricu = pistare chei s'azu
Sinònimos e contràrios
amminudai,
irminujare
/
atripai,
pistae
Frases
portu is ogus arrúbius ca apu acapulau una conca de cibudha ◊ dh'ant acapulau che petza de burricu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couper en petits morceaux
Ingresu
to mince
Ispagnolu
desmenuzar
Italianu
sminuzzare
Tedescu
zerkleinern.
acupài , vrb: cupai* Definitzione
fàere o ammesturare is cartas e ispartzire su matzu in duos o prus muntonedhos
Sinònimos e contràrios
ilgupare,
smatzai 1
Tradutziones
Frantzesu
couper un jeu de cartes
Ingresu
to halve
Ispagnolu
barajar,
cortar
Italianu
smezzare le carte
Tedescu
abheben (Kartenspiel).
féstu , nm Definitzione
su sestare, su segare a misura s’orrobba po dha cosire a bestimentu
Sinònimos e contràrios
sestu
Tradutziones
Frantzesu
action de couper,
de tailler
Ingresu
cut
Ispagnolu
corte
Italianu
tàglio
Tedescu
Schnitt.
filchinàre , vrb: firchinare,
frichinare Definitzione
fàere a farinos, a orrughedhos; nau in cobertantza, su fai e fateriai, su si mòvere a meda e istare sèmpere faendho
Sinònimos e contràrios
apimpirinai,
chimentare,
ifriare,
irfarfaruzare,
irfrichinare,
scirfinai,
spimpirallai,
spimpiridai
/
cadredhai
Frases
no ti lasses frichinare dae s'achéssida de pensare a su tragu chi as tentu! ◊ a su late mi bi apo firchinadu pane ◊ amus sichiu a fàchere su chi ischiabamus fàchere, frichinandhe tàulas e taulones (B.Murgia)
2.
a sa patedha bi ghetaiat paja de rucros de lardu e canno fit mesu cotu nche impodhaiat aintro sas ervas mannicantinas frichinatas
3.
fatendhe e firchinendhe fint un'annu e mesu ordendhe tramas a note e a die ◊ a ndhe tenet de fírchina fírchina cuss'àinu!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
émietter,
couper en petits morceaux
Ingresu
to hash
Ispagnolu
desmenuzar
Italianu
sminuzzare
Tedescu
zerbröckeln.
ilmutzàre , vrb: immutzare,
irmutzare,
ismutzare Definitzione
fàere mutzu (nau in su sensu de sa longària), segare a paris
Sinònimos e contràrios
murtzinare,
mutzare,
secare,
truncai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couper
Ingresu
to cut off
Ispagnolu
cortar
Italianu
mozzare
Tedescu
abschneiden.
ingruxàe, ingruxài , vrb Definitzione
passare a istúturu una cosa cun àtera, pònnere o passare a grughe (fintzes a intessidura); arare a traessu, a istúturu de is surcos fatos in su brabatu; pònnere in sa grughe
Sinònimos e contràrios
ruciare
/
inclavai
Frases
si est sétziu e at ingruxau is bratzus ◊ ingruxai is cambas ◊ is cuadhus si funt firmaus abundi s'ingruxant is andaredhas ◊ is cranistajos ingruxant sa sarpa faendho cadinos
3.
mortu a perda o ingruxau totu est su própriu: bociu dh'ant!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
croiser,
couper
Ingresu
to intersect
Ispagnolu
cruzar
Italianu
incrociare,
intersecare
Tedescu
kreuzen,
sich kreuzen.
irdarcilàe , vrb: isarchilare,
isaschilare,
isaschilai Definitzione
iscadranchilare is animales, segare su cadranchile (po fàere dannu); fintzes atzopiare, segare a iscambadura
Sinònimos e contràrios
iscarronare,
scadracilai,
scardanchinare,
scarracillai,
scarrengibai
/
assopiai
Frases
pro dispetu, tziu Matiu aiat isarchiladu duas bacas a tziu Batista
2.
Zubanne su craparju est totu bida topu, isarchilau, a baculedhu ◊ pacubene meu, fipo tzopu, isarchilatu!
3.
sas cambas de sos funnos istrempaiant a terra chin d-unu tzocu búitu, isarchilatas dae sa urvajola
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couper le jarret
Ingresu
to cut the hocks
Ispagnolu
desjarretar
Italianu
sgarrettare
Tedescu
die Hachsen durchschneiden.
irtazolàre , vrb: istazolare Definitzione
segare a fitas fines segandho in paris, segare a pígios, fàere a tazolas, bogare (linna) a ascras o àstulas
Sinònimos e contràrios
irfinicare,
laurai,
tazolare
Frases
ndhe segheit unu piantone e s'interesseit a l'istazolare finas chi l'at indebbilidu tropu (B.Truddaju)◊ mannedha istazolait su casu pro lu frauzare chin sas ghinzias acogliadas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couper en tranches horizontales
Ingresu
to cut into slices
Ispagnolu
retazar
Italianu
tagliare a fétte o sfòglie orizzontali
Tedescu
aufschneiden.
ischigliàre 2 , vrb Definitzione
segare a ischígliu, unu pagu a istúturu, parangau a una parte
Ètimu
ctl.
esquitllar
Tradutziones
Frantzesu
couper de travers
Ingresu
to cut awry
Ispagnolu
sesgar
Italianu
tagliare,
rómpere a sghimbèscio
Tedescu
schräg schneiden.
ismugràre , vrb Definitzione
truncare, segare
Sinònimos e contràrios
immutzurrare,
istuturai,
secare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couper
Ingresu
to cut (off)
Ispagnolu
cercenar
Italianu
recìdere
Tedescu
abschneiden.
isperrài , vrb: isperrare,
sperrai Definitzione
segare, fàere a perras (o fintzes a fitas), in duas o in medas partes si donniuna si sighit a isperrare
Sinònimos e contràrios
sperraciae
/
ispartzire,
paltire
Frases
sonos de fàghere trèmere chelu e terra ch'isperraiant su coro in mesu in mesu ◊ s'isperrat sa linna tropu russa ◊ su cifraxu, a bortas, s’isperrat po fai pistocu o po si dhu papai cun ollu o cun ladru
2.
sa pilladra si faet de pira matzi niedha isperrada e sicada in su sole
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fendre,
couper,
scinder
Ingresu
to cleave,
to divide
Ispagnolu
hender
Italianu
spaccare,
scìndere
Tedescu
spalten.
ispitàre , vrb: spiciai Definitzione
ispuntare, segare is puntas, su pitzu; bogare in croba o fai de pruàcia sa bide; segare unu bículu de su corgiolu a sa castàngia po dha pònnere a còere
Sinònimos e contràrios
ispitighedhare,
ispuntai,
pitare,
trapare
Frases
ca devet sas perdijas ispilire no s'ispitet sas úngias de sa manu! ◊ sa limba, si la zughes longa, ispitadila!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
épointer,
couper le bout,
inciser
Ingresu
to blunt,
to slit
Ispagnolu
despuntar,
incidir
Italianu
spuntare,
incìdere
Tedescu
die Spitze abbrechen,
einschneiden.
murtzinàre , vrb: mutzinare Definitzione
immuciurrare, segare a mutzu, a paris, fàere prus curtza una cosa longa segandhochendhe una parte solu
Sinònimos e contràrios
ilmutzare,
mutzare,
remuzare 1,
secare,
spiciai,
truncai
Frases
sa urvajola manichicurtza nche li aiat mutzinatu sa conca ◊ sa Sardigna at bisonzu de libbertade: sas tropeas a mossu mutzinade!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couper,
raccourcir,
découper
Ingresu
to cut off (again)
Ispagnolu
cortar,
recortar
Italianu
mozzare,
accorciare,
ritagliare
Tedescu
abschneiden,
kürzen,
ausschneiden.
scadracilài , vrb: iscadranchilare*,
scardacilai,
scardacillai,
scardancilai Definitzione
segare is cardanchiles a un'animale (po fàere dannu a su mere)
Sinònimos e contràrios
irdarcilae,
scardanchinare,
scarracillai,
scarrengibai
Frases
si ndi arregordais su corrinu de is bacas scardacilladas? ◊ no ant a cantai prus su prantu po is tírrias ne is revesas chi scardancillant is bacas
Tradutziones
Frantzesu
couper le jarret
Ingresu
to cut the hocks
Ispagnolu
desjarretar
Italianu
sgarrettare
Tedescu
die Hachsen durchschneiden.
sdalài , vrb: idalai* Definitzione
segare o ispuntare s'ala, is alas, fèrrere a s'ala o, foedhandho de matas, segare naes de partes de fora, atesu de su truncu; nau de gente, immarrire meda, pònnere o tènnere calecunu dolore chi no lassat camminare o trebballare, istrupiare male
Sinònimos e contràrios
iderrigari
Frases
apu sdalau sa mata e fortzis dhi at fatu mali
2.
seu sdalau: no nci dha fatzu prus a mi movi de s'istanchesa!
Tradutziones
Frantzesu
couper,
rogner les ailes
Ingresu
to clip
Ispagnolu
alicortar
Italianu
tarpare
Tedescu
stutzen,
beschneiden.
secàre , vrb: segae,
segai,
segare Definitzione
fàere a orrugos (de css. manera e cun css. aina, ma fintzes solu fàere tachedha), ispartzire in partes, pigare una parte de ccn. cosa istacandhodha cun ccn. aina o fintzes a tiradura; tènnere sa capacidade de segare, de si segare; isconciare un'acórdiu, bènnere mancu a un'acórdiu, a una manera de fàere
Sinònimos e contràrios
arrogai,
chimentare,
filchinare,
istruncai,
ruciare,
stronciai,
trincare 1
Maneras de nàrrere
csn:
segare a minudu, a maduru, a dortu, dritu, ororu, in frimmu, in bóidu, a istratzadura, a pistadura, a tostadura, segai a sbiàsciu, a unga, a corrupetza; segare una cosa morimori = andhendhe e miminendhe, semper prus istrintu, prus fine fintzas a torrare zustu a s'oru; segai a cíncinu, a límpiu (o in truncu) = a ororu, cun segada pertzisa a paris; segare fenu = fartzare; segare laore = messare; segàresi unu mermu de sa carena = fai una segada, arrogai ccn. ossu; segàreche unu mermu = istacaindedhu; segare su crèschere a unu = fai mali a unu de no sighiri a crèsciri; segare su rispetu a unu = pigaidhu sentza de arrespetu, fuedhai mali; secare sa passéntzia = donai tanti istrobbu de fai pèrdiri sa passiéntzia; segai a curtzu, segai in mesu de… (andhendhe)= andhare a rugadura, fora de caminu pro fàghere innantis, colare in mesu de…; segai sa diferénsia = pònnere de acordu duos, chircare de fàghere torrare paris duas ideas o àteru in disacórdiu; segai su giaunu = faghindhe zeunu, manigare carchi cosa; segai su sonnu = ischidare a unu chentza chi apet drommidu su tantu chi li cheret; segai is casidhus = bogare su mele; segai sa conca (in suspu) = dare ifadu mannu; segai su coru = àere o dare dispiaghere mannu; segai in ccn. logu = andhare, essíreche in…; segare sa currente, segare s'abba a unu (a una domo)= pigaindedhu o istacai sa currenti, serrai s'àcua a manera chi no ndi tengat, chi no ndi potzat pigai; segaisí de (un'arereu, de una famíglia) = bènnere de…, èssere de un'arereu, de una famíglia
Frases
segai nuxi, méndula, nuxedha ◊ so andhadu a mi che segare sos pilos ◊ beneico sas pretas chi at secatu babbu meu (P.Dui)◊ s'ampudhita ndi est arruta e si est segada ◊ si at segadu unu pódhighe tochendhe bidru a cantos ◊ in montes che sunt seghendhe sas àrbures ◊ su maistu de pannu segat s'arrobba po fai sa bestimenta ◊ est rutu e si at segadu s'anca
2.
custa est lepa chi no segat ◊ custus ferrus no segant: donamí is nous! ◊ sa pedra ferrina est mala a segare
3.
unu sero at isetau a babbu e li at secau a tundhu s'errore meu e de sa fiza ◊ fiat faendusí una barchitedha po ci segai in s'ocèanu ◊ iat acabussau e in s'àcua ci segàt coment'e unu pisci ◊ dego no bos apo mai secau su rispetu! ◊ si no pagas sa currente, ti che la segant ◊ custu leputzedhu no segat mancu s'abba ◊ labai de no arrui in sa trampa de nc'iscavuai sa língua nosta po su progressu: est una trampa chi si at segau su cresci! (A.Satta)◊ sa lepa mia segat chei su pensamentu ◊ naramí de innui si segat cussu piciocu e ti potzu donai informatzionis giustas!
Ètimu
ltn.
secare
Tradutziones
Frantzesu
couper,
casser,
rompre,
amputer
Ingresu
to cut (off),
to amputate
Ispagnolu
cortar,
romper
Italianu
tagliare,
recìdere,
amputare,
rómpere,
spezzare
Tedescu
schneiden,
abschneiden,
amputieren,
brechen,
durchbrechen.
sestài, sestàre , vrb Definitzione
dissignare, marcare e segare cosa segundhu una misura, una forma, nau mescamente de su chi faent is maistos de pannu a s'orrobba faendho bestimentu; pentzare e precisare un'idea, calecuna cosa de fàere, calecuna cosa a manera de arresurtare cunforma a una bisura
Sinònimos e contràrios
festare,
tallai
/
secare
Maneras de nàrrere
csn:
sestare su pane: segare a cantos dae su cumassu su tantu zustu pro bi essire unu pane; sestare sa tula = sinnalare su tantu (in largúria) de arare in sa die; rúghere che sestatu = (nadu de carchi cosa chi si addatat bene a un'àtera), andai bèni meda; sestare in mannu = pentzai a cosas mannas, fai contus mannus, fai cosas mannas; sestare sos àbbidos a dossu a unu = critigare
Frases
su sartu sestat sa robba pro la cosire ◊ semenaio su trigu a punzos intro de sas tulas chi aio sestadu (L.Brotzu)◊ soniat su ballu cun d-unu frusciedhu de canna chi aiat sestadu a punta de resorza ◊ truncat e sestat de dogni manera: zughet sa limba che fóscighe de trapera! ◊ mama preparat s'impastu, suighet e sestat su pane
2.
cussu est unu chi sestat ingannos ◊ l'at sestada zusta a fàghere gai! ◊ su póveru candho sestat cosas in mannu est in su sonnu!
3.
sa mama li at sestadu duas isculivitas, a su pitzinnu, ca at fatu dannu ◊ e che pigant a chéjia a coa fata, bichiritendhe che catedhu in fossu: sos chi sunt in piata lis sestant sos àbbidos a dossu (A.Dettori)◊ sestaiant tulas de sete passos
Sambenados e Provèrbios
prb:
chie bene sestat mezus cosit ◊ Deus sestat e Deus cosit
Ètimu
itl.
sestare
Tradutziones
Frantzesu
ébaucher,
couper,
recouper,
projeter
Ingresu
to sketch,
to cut (out),
to plan
Ispagnolu
esbozar,
recortar,
proyectar,
configurar
Italianu
abbozzare,
tagliare,
ritagliare,
progettare,
configurare
Tedescu
entwerfen,
schneiden,
ausschneiden,
planen.
truncài , vrb: truncare Definitzione
segare a límpiu, segare a manera de ndhe istacare s'orrugu (nau meda po cosa tostada, longa), fintzes traessare, passare de una parte a s'àtera de ccn. cosa o logu; nau de sentidos, de unu fàere, de is fortzas, fàere bènnere mancu / fàchere (una faina) a sa trunca e passa = bessiresindhe a sa russa, dare un'aggurgada, una passada lestra
Sinònimos e contràrios
arrogai,
immutzurrare,
istuturai,
ruciare,
secare
Frases
mi assimizo a su chercu de su monte chi sos ramos su tronu li at truncadu (A.Casula)◊ o truncat o aggànciat, o truncat o faghet gantzu ◊ cherias truncare funes e cadenas ◊ est rutu e si at truncadu s'anca ◊ una biga si est truncada ◊ iat tirau a unu cerbu e dh'iat truncau una pala
2.
sa bidha est atraessata dae s'istradone printzipale chi la truncat in duos ◊ at truncau a arrogadura in is ortus po fai debressi
3.
mi truncat donzi àschidu su lassare sa Sardinna ◊ seu preghendi pro chi sa vida mia no bengat truncada ◊ no podiat lassai a issu a si truncai s'ischina po is àterus
Ètimu
ltn.
truncare
Tradutziones
Frantzesu
couper,
casser,
fracturer
Ingresu
to cut off,
to break,
to split
Ispagnolu
truncar,
partir
Italianu
troncare,
spezzare,
fratturare
Tedescu
abschlagen,
abbrechen.