Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acupài , vrb: cupai* Definitzione fàere o ammesturare is cartas e ispartzire su matzu in duos o prus muntonedhos Sinònimos e contràrios ilgupare, smatzai 1 Tradutziones Frantzesu couper un jeu de cartes Ingresu to halve Ispagnolu barajar, cortar Italianu smezzare le carte Tedescu abheben (Kartenspiel).

aferritài , vrb Definitzione segare orrobba o paperi a ferros; in cobertantza, nàrrere male de s'àteru Sinònimos e contràrios afolfigare, aforticare 1, slinguai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coupailler, médire Ingresu to cut into small pieces, to speak badly Ispagnolu tijeretear, cortar, hablar mal, criticar Italianu sforbiciare, tagliuzzare, sparlare Tedescu zerschneiden, schlecht reden.

afitài , vrb: afitare 1, fitare Definitzione segare o fàere a fitas, segare a bículos piticos Sinònimos e contràrios ifitare / amminudai, irminujare Frases si afitat su civraxu, ca est pane russu ◊ dhi ant afitau su didu suisui ◊ at afitadu unu bellu giobu de sartitza ◊ est afitenne sartitzu a lepa Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu découper Ingresu to slice Ispagnolu cortar en lonchasrebanadastajadasrodajas Italianu affettare Tedescu in Scheiben schneiden.

apetzài, apetzàre , vrb Definitzione segare a orrugos, pruschetotu foedhandho de linna; foedhandho de gente, iscabbúllere ccn. cosa, arrennèscere a ndhe bogare calecuna cosa, a cumbínchere s’àteru; si narat fintzes in su sensu de ischire o de cumprèndhere Sinònimos e contràrios arrogai, chimentare, ispetzare, segai Frases seco sas cambas sicas de s'éliche, las apetzo e mi las gàrrigo ◊ si as idea de bi apetzare linna, in s'àlvure mia, cheret chi isetes! ◊ ti giamo pro mi apetzare un'àrbure a su fogu ◊ candu apetzas sa linna beni po ti abasiai 2. no lu chirches prus, a isse, tantu no ndhe apetzas nudha ◊ e bae e apetzabbei in cosas gai mannas, tue!… Tradutziones Frantzesu tronçonner Ingresu to piece together Ispagnolu cortar madera Italianu appezzare Tedescu in Stücke zerscheiden.

arrafilài , vrb: arrefilai, arrefilare, rafilai Definitzione segare a filu, fàere a paris is oros de una cosa; iscúdere una cosa a cambarinu (coment’e cambu de linna)/ segure de arrefilare = aina prus addata a iscorzolare sos puntedhos de castanza Sinònimos e contràrios apalisare / arremilai Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu rogner Ingresu to sharpen Ispagnolu igualar, cortar al hilo Italianu raffilare, rifilare Tedescu beschneiden, gleichmachen.

frullanàre , vrb Definitzione messare fenu a frullana Sinònimos e contràrios farciae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faucher le foin Ingresu to scythe Ispagnolu segar, cortar el heno Italianu falciare il fièno Tedescu heuen.

idalài, idalàri , vrb: irdalai, isdalare, sdalai Definitzione segare o ispuntare s’ala, is alas, fèrrere a s’ala; nau de gente, immarrire meda, pònnere o tènnere unu dolore chi no lassat camminare o trebballare Sinònimos e contràrios iderrigari, isalare 2. s'àbbile fit débbile e totu isdalada ◊ soi totu irdalada, soi morendumí! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rogner les ailes Ingresu to clip (wings) Ispagnolu cortar las alas Italianu tarpare le ali Tedescu beschneiden.

ifundhàre , vrb: ilfunnare, irfundhare, isfundai, isfundhare, sfundai Definitzione segare, bogare o abbasciare su fundhu de unu trastu; segare matas de fundhu (cantu prus in bàsciu, fintzes a paris de terra), bogare de arraighinas Sinònimos e contràrios issundhare, sciundorai Frases no poto pònnere passu chi no s'isfundhat su terrinu in pes ◊ si ti seis in sa cradea su pesu tou l'irfundhat ◊ si li lompet a faladas de pè l'irfundhat su paneri! 2. élighes, chercos, totu ant isfundhadu: su monte chei su campu est resultadu (B.R.Carbone)◊ sa binza betza isfundhandhela! ◊ sas arvuritas si ndhe isfundhant dai s'arzola e si che achedhant in sulcos ◊ su bentu paret chi ndhe isfundhet sos chercos ◊ custa figu si no dat frutu ifundhandhela! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu défoncer Ingresu to break the bottom of, to mow Ispagnolu desfondar, cortar a ras del suelo Italianu sfondare, tagliare raso tèrra Tedescu den Boden ausschlagen.

ilmutzàre , vrb: immutzare, irmutzare, ismutzare Definitzione fàere mutzu (nau in su sensu de sa longària), segare a paris Sinònimos e contràrios murtzinare, mutzare, secare, truncai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couper Ingresu to cut off Ispagnolu cortar Italianu mozzare Tedescu abschneiden.

isalàre , vrb Definitzione segare o ispuntare is alas, fèrrere a s'ala; foedhandho de matas o de cresuras, segare de is partes de fora Sinònimos e contràrios idalai | ctr. indalire / iscirrare 2. soe che puzone isaladu ◊ cussu puzone no leat bolu ca est isaladu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rogner les ailes Ingresu to clip Ispagnolu cortar las alas Italianu tarpare le ali Tedescu beschneiden.

ischeàre , vrb: ischejare, ischiare 1 Definitzione pigare e bogare de sa chea, o fintzes fàere su fossu coment'e a iscartadura po ndhe bogare una mata de fundhu; fàere coment'e unu fossu segandho a tundhu (de s'orrobba, de sa pasta téndhia o àteru) coment'e intrandhoche a mesu e torrandho a s'oru po dhi giare una forma, coment'e a cuidu, a curva (es. po fàere s'inghíriu de su tzugu, de su codhu, in bestimentu: is malloredhos – macarrones tundhos – s'ischeant a istrecadura cun su pódhighe mannu)/ i. un'imbreaghera = scexiai Sinònimos e contràrios incheare, ischifire, scotai Frases s'ischeat su carbone ◊ si li est alluta sa piatza belle e pronta a ischejare ◊ est andhau a ischejare sa chisina, in sa piatza brusiada 2. su tretu de su suircu e de su trugu s'ischeat, in sa robba, pro chi su traste potat rúere menzus ◊ su piu cheret ischeadu a rodilla pro lu fàghere a bicos ◊ amus fatu macarrones tundhos ischeados a manu ◊ pisedhos, deo los ischio, sos macarrones, e bois los abberides e los cumponides chi no essat s'unu dae s'àteru! ◊ sos macarrones tundhos s'ischeant cun sa mata de su pódhighe mannu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu creuser, donner une forme Ingresu to hollow out, to shape Ispagnolu ahuecar, cortar dando una forma Italianu incavare, sagomare Tedescu aushöhlen, modellieren.

istizàre , vrb Definitzione bogare, segare o fàere calecuna cosa a tirighedhas fines, istacare is silibbas de sa conca de s'àgiu; fintzes arrasigare, istidhigare Sinònimos e contràrios afitai 2. fit istizendhe su fundhu brujadu de su labiolu cun d-una moneda Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu réduire en tranches minces Ingresu to cut in slight slices Ispagnolu cortar en tajadas finas Italianu ridurre in fétte sottili Tedescu in Scheiben schneiden.

murtzinàre , vrb: mutzinare Definitzione immuciurrare, segare a mutzu, a paris, fàere prus curtza una cosa longa segandhochendhe una parte solu Sinònimos e contràrios ilmutzare, mutzare, remuzare 1, secare, spiciai, truncai Frases sa urvajola manichicurtza nche li aiat mutzinatu sa conca ◊ sa Sardigna at bisonzu de libbertade: sas tropeas a mossu mutzinade! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couper, raccourcir, découper Ingresu to cut off (again) Ispagnolu cortar, recortar Italianu mozzare, accorciare, ritagliare Tedescu abschneiden, kürzen, ausschneiden.

oridúra , nf Definitzione su orire, su segare sa pasta de su cumossu faendho su pane, cumenciare su pane Sinònimos e contràrios abbessiada | ctr. finidura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ébauchage, ébauche Ingresu sketch Ispagnolu el cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italianu abbozzatura, abbòzzo Tedescu Entwurf.

oríre , vrb Definitzione fàere is oros; segare de su cumossu is panes a tèndhere, sestare su pane, cumenciare a dhu fàere Sinònimos e contràrios orivetai, orizare, orulare 1 / abbessiare | ctr. isorulare 3. sos isterzos no cherent oridos ca che ndhe ruet a terra betendhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ébaucher du pain Ingresu to sketch the bread Ispagnolu orillar, cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italianu abbozzare il pane Tedescu mit der Brotvorbereitung beginnen.