abbeltúra , nf: abbertura, abertura, apertura, obertura Definizione su apèrrere; tretu in is muros lassau apostadamente apertu e fatu de dhue pòdere pònnere tancadura, serru (genna, fentana); genia de serru (ghenna, fentana) de pònnere a serrare is aperturas; genia de isperradura chi si faet a sola in muros e linnas Sinonimi e contrari abberta, afiladura Frasi in donzi aposentu bi cheret s'abbertura sua pro intrare ària e lughe, a sa domo 2. sas abberturas pro sa domo mi las est faghindhe su mastru de linna 3. sas abberturas de sa linna cherent tupadas pro si parrer prus pagu Etimo srd. Traduzioni Francese ouverture Inglese opening Spagnolo apertura, abertura Italiano serraménto Tedesco Türen und Fenster, Öffnung.

abbíssi , avb Definizione a bídere si…, àteru e che brulla!, deo creo! = própiu aici est! Sinonimi e contrari apichi Frasi est andhadu abbissi li torraiant su chi li deviant ◊ andha a sa mandra abbissi Giuanne est murghendhe! ◊ so andhau abbissi la podio mediare ◊ li domandho pàrrere abbissi mi apo a sarvare 2. abbissi at próidu, est!…◊ abbissi li at nau!… Etimo srd. Traduzioni Francese et comment Inglese yes indeed Spagnolo pues síclaro, por supuesto Italiano eccóme! Tedesco und ob!

acabbónu! , iscl: acabonu, acobbonu, cabbonu Definizione e de a bonu!: foedhu chi si narat coment'e dispràxios e disigiandho una cosa chi no est comente si iat a bòllere, o disigiandho una cosa chi iat a pòdere èssere comente si bolet / acabbonu mannu miu, tou, nostru! Sinonimi e contrari aggàlia, deabbonu, tambene Frasi acabbonu mannu, dh'apu a isciri meda aundi est sa sorti mia!…◊ acabbonu mannu, mi est tocau a mandai atra genti! ◊ acabbonu mannu: chi dha podemu preni de amigus sintzillus custa domu pitica! 2. acabbonu mannu si aiat istudiadu! ◊ acabbonu de las torrare a bídere! Etimo srd. Traduzioni Francese si seulement! Inglese and how! Spagnolo ¡ojalá! Italiano magari! Tedesco und ob, und wie!

andhaéni , nm, agt: andhalibeni, andhalieni, andhalueni, andharieni, annalebbeni Definizione andha e beni, su istare andhandho e torrandho; genia de braxeredhu po abbruxare timanza in is funtziones de crésia; chi faet unu movimentu a s’andha e torra, chi po comente est postu tenet pagu firmesa, in tàntaris, est a su tzàntziga tzàntziga, fintzes de unu logu a s'àteru Sinonimi e contrari andhalidorra, andhetorra / turredha / bandhuleri, zirellu Frasi est faendo s'andhaeni ◊ in totu custu annalebbeni de sa tzente carchiunu si nche príschiat carchi cosa ◊ in istiu comintzat s’andharieni de sos furisteris 3. sos carabbineris sunt andhalienis Etimo srd. Traduzioni Francese va-et-vient Inglese coming and going Spagnolo ir y venir, vaivén Italiano andirivièni Tedesco Hin- und Hergelaufe.

andhalidòrra , nf: andhalitorra, annalitorra Definizione su abbarrare andhandho e torrandho, su andhare e torrare fatuvatu, nau fintzes de su movimentu de una cosa Sinonimi e contrari andhaeni, andhetorra, atràvigu Frasi chin totu s'andhalitorra dae bidha a cubile mi sentio additzau pro su travallu ◊ tota die istat a s'andhalitorra che a s'abe ◊ in bidha fit totu un'andhalitorra de zente a su mortu Etimo srd. Traduzioni Francese va-et-vient Inglese coming and going Spagnolo ir y venir, vaivén Italiano viavai Tedesco Hin und Her.

arramputzàre , vrb Definizione campare a sa bona, comente male si podet, cun pagu cosa Sinonimi e contrari agentziare, campitzare, ingeniai Traduzioni Francese vivoter Inglese to scrape a living Spagnolo ir tirando Italiano vivacchiare Tedesco sich schlecht und recht durchschlagen.

avrígnu , nm: avrinzu Definizione disígiu, bisóngiu apretosu de calecuna cosa, ispédhiu Sinonimi e contrari assúgliu Frasi si so ninnadu dae sos avrinzos, tue l'ischis, Segnore! ◊ li est bénnidu s'avrinzu de sa chiriasa e si che ndhe at mandhigadu una pischezone! ◊ li piaghiant sas féminas e calchi avrinzu l'intendhiat daora Etimo srd. Traduzioni Francese désir ardent Inglese craving Spagnolo deseo insaciable Italiano desidèrio improvviso ed incontenìbile Tedesco plötzlicher und unbändiger Wunsch.

binagrèra , nf: vinagrera Definizione istregighedhu po pònnere s'aghedu e s'ógiu in mesa Terminologia scientifica stz Etimo spn. vinagrera Traduzioni Francese huilier Inglese oil cruet Spagnolo vinagrera Italiano acetolièra, ampollièra Tedesco Essig- und Ölflasche.

brainubbràinu , avb Definizione andhandho abbellu meda de no si fàere a bíere e ne a intèndhere Sinonimi e contrari fratinavràtina, iscudiscudi, piotibioti, pitoubitou Frasi una note mariane fit bénnitu abberu: brainubbràinu, fit colatu serente a su muru ◊ l'aiat sichitu brainubbràinu e si fit impostatu in palas de unu crastu pro l'uchídere Etimo srd. Traduzioni Francese en tapinois, en catimini, sournoisement Inglese very quietly Spagnolo agazapado Italiano quatton quattóni Tedesco leise und langsam.

cadredhài , vrb: cadredhare, cardedhai, cardidhari, cradedhare Definizione fàghere de ancas, mòvere is cambas iscudendho is peis a terra, prus che àteru po tostorrudéntzia o protesta o dolore; istare a su brínchida brínchida Sinonimi e contrari catrichidhare, ispeinchinare, istrumpidare, matanare, scadronai / iscradedhiare Frasi si ndhe pesat calchidendhe e andhat cadredha cadredha ◊ chi dhi ponit sabi, a sa ferida, su sannori gei cadredhat! ◊ dh'at aferrau a sa braba e dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ su porcu fit male trobeidu e cadredhendhe s'est isortu ◊ is animalis arestis cadridhant si dhus aferras ◊ axiu tenit sa croxueta cardedhendi candu est cassara a soga a conca!… 2. candu su craboni est malu a tenni tocat a cardedhai cun su sulavogu ◊ chi is predis si podiant cojai, cussu no iat a cardedhai meda po agatai fémina Traduzioni Francese se démener Inglese to fidget Spagnolo agitar Italiano agitarsi, dimenarsi con i pièdi per insofferènza di qlcs Tedesco sich hin und her bewegen.

cagazechínus , nm Definizione si narat de ómine bàsciu e male fatu Terminologia scientifica zcrn Traduzioni Francese trapu Inglese short and badly formed man Spagnolo achaparrado Italiano caramógio Tedesco kleiner und schlecht gewachsener Mann.

campurigiài , vrb Definizione campare, tirare chentza grandhe fortza Sinonimi e contrari arramputzare, balivigare, campitzare, campugiai Frasi est bècia e maladiòngia, ma gei si dha campurígiat Etimo srd. Traduzioni Francese vivoter Inglese to scrape a living Spagnolo ir tirando Italiano vivacchiare Tedesco recht und schlecht leben.

camúrru , agt, nm: gamurru Definizione ignorante, unu chi tenet unu fàere chi dirgustat Sinonimi e contrari grosseri Frasi fit un'ómine camurru, ma atrividu Terminologia scientifica ntl Traduzioni Francese fruste, rude Inglese rough and unpleasant person Spagnolo grosero Italiano persóna rózza e antipàtica Tedesco ungehobelter und unsympathischer Mensch.

cannaínza, cannaínzu , nf, nm, agt Definizione cosa a usu de fune, su cambu longu longu e fine de unas cantu erbas (es.: pisu, intretzu, mimira, fintzes pigionàciu), ma podet èssere fintzes una fune fine; nau de ccn., artu meda e iscarritzinu, istrígili (e dhu narant de animales puru) Sinonimi e contrari cannàile, sirba / giangalloi, iscalandrone Frasi cannainzu meda at fatu su basolu, ma basolu pagu! ◊ apo intritzatu cannainzas fatas de zuncu 2. za ndhe at fatu de cannainzu, cussu zòvanu: no colat in za zanna de cantu est artu! 3. bi aiat unu fiotu de fiados cannainzos Traduzioni Francese tige mince et très longue Inglese very long and thin stalk Spagnolo tallo sutil y largo Italiano stèlo o fusto lianóso, sottile e mólto lungo Tedesco langer und schmaler Stiel.

cenadórgiu, cenadróxu , nm, nf: chenadolzu, chenadorju, chenadorza, chenadorzu, chenadroxu, chenatòglia, chenatógliu, chenatòrgia Definizione s'ora candho e su logu inue si chenat; paschimentu chi su bestiàmene faet addenote Modi di dire csn: istedhu de chenadorzu o istedhu chenatógliu (ma fintzas "sa chenadorza")= su primu istedhu chi si podet bídere su sero irmurinendhe (ma est su pianeta Vènere); noti de chenadroxu = note de tempus malu addata pro piscare ambidha in su stàinu Frasi sos pastores inie cun sas bamas a chenadorzu sòlene passare (P.Mossa)◊ sas bamas a chenadorzu essint a pàschere ◊ sa robba a chenadorza s'isprabinaiat in sas palas umbrinas 2. dae donzi cussòglia no si pesant sas robbas pro sa chenatòglia Terminologia scientifica sdi Etimo srd. Traduzioni Francese heure du dîner, lieu du dîner Inglese time and place of the supper Spagnolo la hora y el lugar donde se cena Italiano l'óra e il luògo della céna Tedesco Uhrzeit und Ort des Abendessens.

chídrinu , agt: chírdinu, cídrinu, círdinu, crídinu, crítinu Definizione nau de materiale, chi est sugetu meda a si fàere a farinos, a si segare; chi est tostau, o si est intostau e abbarrat téteru; nau de gente, chi essit deretu, lestru, a s'immurrada o iscontróriu, o chi est téteru in sa persona, chi no faet contu de is àteros Sinonimi e contrari àrridu, bídrinu, fracadinu, gríghine, stocatzinu, trajadu, tzacaditu / càdriu, crispu / téteru | ctr. lentu Modi di dire csn: andhare a passu crídinu = andhare a passu cràdiu, lestru; círdinu che fusti, che tzinníbiri, che bacagliari = téteru che fuste; nàrrere una cosa a chírdinu = nàrrere, dare órdine cun frimmesa e severidade Frasi sa cosa crídina comente la tocas si faghet a cantos ◊ su zuncu est chírdinu candho est sicadu meda ◊ est círdinu che incibixiau 2. fiat círdinu, pariat mortu ◊ dhu portat a su costau cídrinu che unu fusti! ◊ fiat unu sennori langinu, círdinu che furconi, incilliu e umbrosu ◊ tèngiu is manus círdinas de su frius ◊ su cuadhu fut sèmpere cun sa coa in artu e chídrina, currendho 3. s'incapat chi est essidu crídinu: no at nadu mancu "Bah"! ◊ che esseit chídrinu chena saludare a nesciunu Etimo ltn. citrinus Traduzioni Francese rigide et fragile Inglese rigid Spagnolo duro y frágil Italiano rìgido e fràgile Tedesco starr und zerbrechlich.

chinchinnàre , vrb Definizione aprontare, cuncordare bene meda, pònnere is chinchinnos Sinonimi e contrari allaputzai, cumpòniri, cuncodrai, mudai Frasi chinchinnare s'aradu pro arare Etimo ltn. concinnare Traduzioni Francese préparer soigneusement Inglese to prepare with ability and care Spagnolo preparar con cuidado Italiano preparare con abilità e con cura Tedesco geschickt und sorgfältig vorbereiten.

chizíre , vrb Definizione mòvere is chígios, is prabaristas, nau prus che àteru cun s'avérbiu no po nàrrere chi istat firmu deunudotu Sinonimi e contrari chinnire Frasi mancu chizit de cantu est atentu Etimo srd. Traduzioni Francese cligner des yeux, clignoter Inglese to move eye brows (lash) Spagnolo fruncir las cejas Italiano muòvere le cìglia, le sopraccìglia Tedesco die Wimpern und die Augenbrauen bewegen.

comentesisíat , avb: cumentisisiat Definizione de una manera chi no faet a dhu nàrrere, male meda de salude o de poberesa, in poberesa meda; in cale sisiat manera (fintzes cng. cun chi) Sinonimi e contrari comentecasiat Frasi est ca semus comentesisiat, sinono za bi fimus andhados nois puru a sa festa! 2. bi cheret chi sonent sos cannones sas allegrias de sa libbertade? Ma comentesisiat su pópulu oprimidu ndhe ischidade! Etimo srd. Traduzioni Francese d'une très mauvaise manière Inglese no matter (how) Spagnolo de forma mala Italiano in pèssimo mòdo, in una condizióne purchè sia Tedesco recht und schlecht.

corjàtu , agt Definizione chi est che corgiu, lentu e forte Sinonimi e contrari corriatu, lentu, pertiassu Etimo ltn. coriaceus Traduzioni Francese flexible et tenace Inglese leathery Spagnolo coriáceo Italiano flessìbile e tenace Tedesco biegsam und fest.

«« Cerca di nuovo