cabòne 1 , nm: caboni Definitzione su mascu de is pudhas, fintzes candho est crastau / cabone de abba, caboni de canna = corvu ambidhastru (botaurus stellaris); caboni de murdegu = pudha de mudeju, itl. beccàccia (scolopax rusticola); caboni de Índias = dindu, piocu (meleagris gallopavo) Sinònimos e contràrios pudhu Maneras de nàrrere csn: caboni barbau = chi zughet una zenia de nàcara pendhindhe in bula; gei cantas, chi ses caboni! = za si at a bídere si est abberu chi…; iscudit a pudha pro fèrriri a caboni = naro a tie fiza pro intèndhere nura Frases tengu unu caboni de sa vera casta: bista sa pudhasta si ndi fait meri! (E.Pintor Sírigu)◊ o pudhas isfacias chi andais per is bias su caboni circhendi! ◊ lah ca su caboni si fúrriat a ispitzulai! Sambenados e Provèrbios smb: Cabboi, Caboni, Caboi Terminologia iscientìfica pzn, anall, gallus gallus Ètimu ltn. capone(m) Tradutziones Frantzesu coq Ingresu cock Ispagnolu gallo Italianu gallo, cappóne Tedescu Hahn, Kapphahn.

caboníscu , nm Definitzione pudhu piticu, su pudhighinu candho tenet pagos meses / c. de primu cantu = pudhitu; c. de àcua = zenia de puzone (gallinula chloropus); c. de murdegu = Cytinus hypocistus o rosa de murdegu (itl. ipocisto) Sinònimos e contràrios cogoti, coiscu Frases is caboniscus funt bellus a fai arrustu ◊ bessiminci, innantis chi ti trotoxi su tzugu comenti a unu caboniscu! ◊ gei est unu caboniscu chi si pigat su friscu dógnia dí a mengianu cantendi! ◊ caboniscu béciu… bicu nou! Terminologia iscientìfica pzn Tradutziones Frantzesu jeune coq, poulet Ingresu cockerel, chicken Ispagnolu pollo Italianu gallétto, póllo Tedescu Hähnchen.

chichirísta , nf: chighirista, chirighista, cigirista, cogorista, cracarista, cragarista, crighirista, crogorista, cruguista, crugurista, cucurista, cugurista, gigirista Definitzione una genia de pígiu de carre diferente, de atza e totu a bicos, chi creschet in pitzu de sa conca, de longu, a pudhas e mescamente a pudhos; in sa pudatza, atza segante chi essit de su tolu, unu tretu; nau in cobertantza, atza de unu chi foedhat o si cumportat artziandhosiche, unu pagu arrennegandhosi / cragarista de caboni, genias de erba (e frore): Celosia argentea, Amaranthus caudatus / abbacare sa cugurista = menguai o lassai is pretesas Sinònimos e contràrios cocorosta, crilta, ogroista, pibirita, proborista / atza, barra Frases lah, su caboni est a cracarista arrúbia! 3. a s'impiegau ajaja dhi fiat abarrada in faci a chighirista fata ◊ gei est malu a coi, ma ammarolla indugit sa cigirista! ◊ issu no àmpuat mai sa cragarista, tenit una castiada úmili ◊ si dha fatzo passare zeo sa crugurista! Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu crête du coq Ingresu crest Ispagnolu cresta Italianu crésta del gallo Tedescu Hahnenkamm.

cocoròsta , nf: cogorosta, corogosta, cucurusta, gorgolostra Definitzione coment'e unu pígiu de carre diferente e giai sèmpere orrúbia, totu a bicos e chentza pinnias, chi creschet in pitzu de sa conca, de longu, a pudhas e mescamente a pudhos Sinònimos e contràrios chichirista, crilta, ogroista, pibirita, proborista / cragarastas Maneras de nàrrere csn: bocare cocorosta = pàrreresi mannu, leare betu de mannos in su cumportamentu; pònnere sa cogorosta (nadu de unu)= crèresi prus de su chi est, fàghere su pazosu; pònnere sa cogorosta a carchi cosa = crèscherela, isazeràrela; cogorostas de pische = is gragastas, itl. brànchie Frases no si moet de ae corogosta: pro paura s'isméntigat de bolare ◊ sunt a cucurusta arta coment'e pudhos inganios 2. fitza mea fit comintzanne a bocare cocorosta ◊ ndhe at postu de cogorosta dai candho l'ant artziadu in gradu!…(G.Ruju)◊ tue a su ch'intendhes li pones sa cogorosta candho lu torras a nàrrere Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu crête du coq Ingresu crest Ispagnolu cresta del gallo Italianu crésta del gallo Tedescu Hahnenkamm.

púdhu , nm Definitzione su mascu de is pudhas: su pl. in calecunu logu dhu narant própriu a is pudhas / min. pudhitu Sinònimos e contràrios cabone 1, caboniscu Maneras de nàrrere csn: p. de casta = de parare ratza; zogàresi a su p. de casta (nau cun feli de chini no fait su doveri)= ispassiaisidha, abarrai sentza de fai su doveri; altzàresi che p. = arteràresi, arrennegaisí; Missa de p. = sa Missa de su nascimentu, de su note de Pasca de nadale; fior'e pudhu = zenia de erba chi faghet fiores rujos; su pudhu de carrasegare = su chi apicant a unu puntellu pro l'isparare currindhe a cadhu, a carrasegare; su p. de sa síndria = sa parte de mesu, chentza sèmene e prus durche, su 'santu' Frases in cussa bidha solent giamare pudhos sas pudhas ◊ addaghi cantat su pudhu su manzanu fato a brincu e a terra ◊ su pudhu cantat "Cucurudhú!" Sambenados e Provèrbios smb: Puddu Ètimu ltn. pullus Tradutziones Frantzesu coq Ingresu cock Ispagnolu gallo Italianu gallo Tedescu Hahn.

«« Torra a chircare