acaponài , vrb: cabonare 1 Definitzione
crastare is pudhos
Sinònimos e contràrios
crastai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
chaponner
Ingresu
to caponize
Ispagnolu
capar un gallo
Italianu
capponare
Tedescu
kapaunen.
cabòne 1 , nm: caboni Definitzione
su mascu de is pudhas, fintzes candho est crastau / cabone de abba, caboni de canna = corvu ambidhastru (botaurus stellaris); caboni de murdegu = pudha de mudeju, itl. beccàccia (scolopax rusticola); caboni de Índias = dindu, piocu (meleagris gallopavo)
Sinònimos e contràrios
pudhu
Maneras de nàrrere
csn:
caboni barbau = chi zughet una zenia de nàcara pendhindhe in bula; gei cantas, chi ses caboni! = za si at a bídere si est abberu chi…; iscudit a pudha pro fèrriri a caboni = naro a tie fiza pro intèndhere nura
Frases
tengu unu caboni de sa vera casta: bista sa pudhasta si ndi fait meri! (E.Pintor Sírigu)◊ o pudhas isfacias chi andais per is bias su caboni circhendi! ◊ lah ca su caboni si fúrriat a ispitzulai!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Cabboi, Caboni, Caboi
Terminologia iscientìfica
pzn, anall, gallus gallus
Ètimu
ltn.
capone(m)
Tradutziones
Frantzesu
coq
Ingresu
cock
Ispagnolu
gallo
Italianu
gallo,
cappóne
Tedescu
Hahn,
Kapphahn.
cocoròsta , nf: cogorosta,
corogosta,
cucurusta,
gorgolostra Definitzione
coment'e unu pígiu de carre diferente e giai sèmpere orrúbia, totu a bicos e chentza pinnias, chi creschet in pitzu de sa conca, de longu, a pudhas e mescamente a pudhos
Sinònimos e contràrios
chichirista,
crilta,
ogroista,
pibirita,
proborista
/
cragarastas
Maneras de nàrrere
csn:
bocare cocorosta = pàrreresi mannu, leare betu de mannos in su cumportamentu; pònnere sa cogorosta (nadu de unu)= crèresi prus de su chi est, fàghere su pazosu; pònnere sa cogorosta a carchi cosa = crèscherela, isazeràrela; cogorostas de pische = is gragastas, itl. brànchie
Frases
no si moet de ae corogosta: pro paura s'isméntigat de bolare ◊ sunt a cucurusta arta coment'e pudhos inganios
2.
fitza mea fit comintzanne a bocare cocorosta ◊ ndhe at postu de cogorosta dai candho l'ant artziadu in gradu!…(G.Ruju)◊ tue a su ch'intendhes li pones sa cogorosta candho lu torras a nàrrere
Terminologia iscientìfica
crn
Tradutziones
Frantzesu
crête du coq
Ingresu
crest
Ispagnolu
cresta del gallo
Italianu
crésta del gallo
Tedescu
Hahnenkamm.
inchighiristài, inchighiristàre , vrb: incixiristari,
incragaristai,
increghestare Definitzione
coment'e fàere o artzare sa crogorista, arrennegare, su si crèdere meda, bogare sa conca de su sacu foedhandho cun atza
Sinònimos e contràrios
achibberare,
achighiristai,
altivai,
inchibberare,
inchighiridhare
/
abbetiae,
afutare,
airai,
aorcare,
arrabbiai,
arrannegai,
collobbiare,
inchestare,
inchietae,
inchimerai,
incrabudhire,
infelai,
infuterare,
insutzuligai,
intziminire,
renignai
Frases
at rispostu increghestèndhesi ca sos disisvios fint totu solu pro sos zòvanos ◊ mi furia incragaristada ancora de prus e ia crétiu de passai is dis prus orrorosas de sa vida
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se fâcher à mort,
remplir d'orgueil,
lever la crête
Ingresu
to fret and fume,
to make proud,
to get cocky
Ispagnolu
alzar el gallo
Italianu
adirarsi forteménte,
insuperbire,
alzar la crésta
Tedescu
sich erzürnen,
stolz werden,
den Kamm schwellen lassen.
púdhu , nm Definitzione
su mascu de is pudhas: su pl. in calecunu logu dhu narant própriu a is pudhas / min. pudhitu
Sinònimos e contràrios
cabone 1,
caboniscu
Maneras de nàrrere
csn:
p. de casta = de parare ratza; zogàresi a su p. de casta (nau cun feli de chini no fait su doveri)= ispassiaisidha, abarrai sentza de fai su doveri; altzàresi che p. = arteràresi, arrennegaisí; Missa de p. = sa Missa de su nascimentu, de su note de Pasca de nadale; fior'e pudhu = zenia de erba chi faghet fiores rujos; su pudhu de carrasegare = su chi apicant a unu puntellu pro l'isparare currindhe a cadhu, a carrasegare; su p. de sa síndria = sa parte de mesu, chentza sèmene e prus durche, su 'santu'
Frases
in cussa bidha solent giamare pudhos sas pudhas ◊ addaghi cantat su pudhu su manzanu fato a brincu e a terra ◊ su pudhu cantat "Cucurudhú!"
Sambenados e Provèrbios
smb:
Puddu
Ètimu
ltn.
pullus
Tradutziones
Frantzesu
coq
Ingresu
cock
Ispagnolu
gallo
Italianu
gallo
Tedescu
Hahn.