canotièra , nf Definitzione
pinzos a bestire, pigighedhu fine de cotone a pònnere asuta
Terminologia iscientìfica
bst
Tradutziones
Frantzesu
maillot de corps
Ingresu
singlet
Ispagnolu
camiseta
Italianu
canottièra
Tedescu
Unterhemd.
carèna , nf: cherena Definitzione
totu su corpus de sa persona o fintzes de un'animale; si narat fintzes de is ossos solu, a sa parte chi aguantat totu, de una cosa, e, segundhu su frutu, a su tenaghe chi mantenet su frutu (mescamente de is gurdones de s'àghina); de una nave, sa parte chi abbarrat a modhe in s'abba
Sinònimos e contràrios
pelsone
/
carenale,
carenalzu,
coscovatzu,
dossu
/
tanache
Maneras de nàrrere
csn:
pònnere o fàghere c. = crèsciri; èssere de mala cherena = in cara mala; sa carena de sos bruncos = itl. àlbero bronchiale
Frases
li at essidu in totu sa carena magras rujas che bràsia ◊ sento in sa carena su pesu de sos annos ◊ est un'ómine mannu de carena ◊ cuss'ómine zughet sa carena a unchinu ◊ nachi fia sana, deo puru… nointamas apo sa carena che una màrture
2.
in binza petzi bi est abbarrada sa carena, de sos budrones: sos puzones si che ant collidu totu! ◊ su binu essit prus bonu si de su mústiu incubonadu si ndhe chírriat sa carena a fora
3.
oe ses de mala cherena
4.
Sardigna, si ti miro mi das pena: si ti miro e ite ses? una carena!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Carena
Terminologia iscientìfica
rbr
Ètimu
ctl.
carena
Tradutziones
Frantzesu
corps
Ingresu
body,
physique
Ispagnolu
cuerpo,
complexión
Italianu
còrpo,
corporatura,
raspo,
struttura
Tedescu
Körper.
carenàle , nm Definitzione
totu su corpus de sa persona o fintzes de un'animale
Sinònimos e contràrios
cantellu,
carena,
tamagnu
Frases
fit iscassu de carenale, ma malintragnadu ◊ fit unu piciocu graziosu de cara, emmo, ma cun su carenale meda meda iscassu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
corps,
physique
Ingresu
build
Ispagnolu
complexión
Italianu
corporatura,
fìsico,
statura
Tedescu
Körperbau.
carregàrre , avb Definitzione
atacau, própriu tocandhosi carre cun carre
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
au contact du corps
Ingresu
on contact with the skin
Ispagnolu
piel contra piel
Italianu
a contatto con la pèlle
Tedescu
dicht an der Haut.
cólpus , nm: corpus,
cropus Definitzione
organísimu animale, mescamente sa carena de su cristianu; genia de organísimu formau de medas funtzionàrios, impiegaos, autoridades chi punnant a unu matessi impreu o iscopu (es. finantza, pulitzia)/ su corpus umanu est formau de tres partes principales: sa conca, su bustu o truncu e is arremos
Sinònimos e contràrios
carena
Maneras de nàrrere
csn:
a corpus presente = cun su mortu in dainanti (nadu de àteru: cun sa cosa imbia, chentza bisonzu e a istrobbu); betare a c. = papai, ingúrtiri; andhare de su c. = fàghere de bisonzu; èssere isserradu de su c. = tupadu, chi no podet fàghere de bisonzu; èssiri a c. gentili = bestidu in mànigas de camisa; fàghere c. bonu (nau de cosas de papai) = fai bèni, fai istai bèni; Su Corpus de Cristos = sa festa de su Corpus Domini
Frases
fit una fémina istrízile, bene fata de colpus ◊ li ant fatu sa missa a corpus presente ◊ a Deus incumandho colpus, coro e ànima mia ◊ seu dèu su pani biu e chini papat de su corpus miu no at a morri prus ◊ custu binu mi piaghet: faghet corpus bonu!
2.
cropus de in ca fíasta nàscia! ◊ apu nau a fuedhai a sa moda de is cristianus, corpus de chi s'at fatu cun língua e cun totu! ◊ anchi daboris a brenti dhi pighit, corpus de chi dh'at dipéndiu!
Ètimu
ltn.
corpus
Tradutziones
Frantzesu
corps
Ingresu
body
Ispagnolu
cuerpo
Italianu
còrpo
Tedescu
Körper.
móltu , pps, agt, nm: mortu Definitzione
de mòrrere; chi o chie at ispaciau de bívere: postu impare cun àteru agt. afórtigat custu a manera de dhi fàere nàrrere sa calidade de su gradu prus artu (sèmpere in sa forma mortu e…); nau de una parte de su corpus (o fintzes de cosa), chi no faet prus efetu perunu, chi no tenet prus fortza, no serbit, o segundhu cale fintzes solu cédia, dormia / min. mortaredhu
Sinònimos e contràrios
beadu,
finau,
spaciau
/
bociu
| ctr.
bibu
/
allutu
Maneras de nàrrere
csn:
bogai a unu a m. = nàrrere chi est mortu; cumpònnere su m. = cuncordai, bestiri, pònniri su mortu in sa mesa prontu po dhu pònniri in su baulu; andhare a su m. = andai po agatai su mortu, a domu de su mortu, po portai su mortu a gimitóriu; bogare su m. = leàreche su mortu, pigaindedhu po dhu portai a gimitóriu; èssere o agatàresi in partones de m. = morindhe, male meda, a puntu malu; m. male = mortu a balla, a istocadas, a bistrale, a lepa, impicadu, e gai (si narat fintzes a menisprésiu, cun arrennegu, "cussu mortu male"= cussu animalatzu, disgratziau, farabbutu); a m. = candho unu est mortu, pustis mortu; èssere a m. = èssere unu mortóriu, logu o zente, bidha, a tretu malu meda, isperdindhesiche; Sos Mortos = su duus de donniasantu, sa dí de is ànimas; arregordai is mortus in sa mesa = nàrrere cosa candho prus pagu andhat bene; chircare sos mortos de chent'annos = arregordai sa mort'e ajaju, chircare a zisa de impudu, de murrunzu, de dispiaghere cosas coladas de tempus meda; m. e beutu = prus mortu chi no biu, manera de istare male a su peus puntu; m. e apenadu = prus mortu chi no biu de su dispiaghere; èssere m. e assutu = a bula assuta de su tropu faedhare o de àteru; m. e istracu = istracu de no ndhe pòdere prus; m. de gana, de fàmine = famidu meda; m. de sidi = cassidu de su sidi, sididu meda; nadu de sa natura de su mascru, morta = in pasu, coment'e tzédida, chi no est prus chíbbera; pedra morta = pedra modhi; linna morta = linna prudigada, sa chi est sica de tempus meda e no faghet bràsia; luxi morta = lughe débbile; soli mortu = annapau, coment'e cuguzadu; su m. niedhu = maladia de su trigu chi faghet essire su ranu mugheradu e niedhu; tancare un'isterzu a m. = bene sizidu de no b'intrare aera; immentrigàresi che mortu = irmentigare deunudotu de una cosa; betàresi a pupas mortas = fàghere finta de no ischire nudha; betàresi (a una cosa) a burbas mortas = atacare o leare a s'airada chentza fàghere contu de perígulu, de dannu o birgonza
Frases
cussu bandhidu l'at mortu sa prummonite, no sos carabbineris!
2.
no ti lasso mai mancu a mortu ◊ pro s'asciuconu chi ndhe leint, sas guàrdias resteint che mortas ◊ fit peta de unu fiadu mortu male ◊ s'ómine est mortu si mancat su binu…◊ at fatu benni s’ambulantza po ci portai a mamma cun is pipius a s'ispidali poita unu fut nàsciu mortu ◊ menzus in bidha mi cheria mortu chi no inoghe a chent’annos de vida!(B.Serra)
3.
semus andhendhe a su mortu, ca como che lu leant ◊ dh'ant bogau a mortu e fut biu!
4.
cudh'ómini fut istrupiau, scerau, portàt una camba morta
5.
issos no perdonant mancu a mortu ◊ mancu a mortu bi sunt andhados a cussa domo
Tradutziones
Frantzesu
mort,
inerte,
éteint,
dépouille mortelle,
cadavre,
corps
Ingresu
dead,
corpse
Ispagnolu
muerto,
inerte,
apagado,
restos mortales,
despojos
Italianu
mòrto,
inèrte,
spènto,
salma
Tedescu
gestorben,
tot,
kraftlos,
Tote.
personàle, personàli , agt, nm: pessonale Definitzione
chi pertocat sa persona, chi est de una persona e de nemos àtere; sa carena de su cristianu, sa persona; is dipendhentes de un'ente, de una sotziedade o àteru
Sinònimos e contràrios
carena
Frases
su votu depet èssere líbberu, segretu, personale e contare guale
2.
fit una bella fémina deabberu, bianca e ruja che mela, e teniat unu personale fatu a manu de Deu ◊ nonna teniat unu personali minudu ◊ b’aiat in bidha una bella fémina, giughiat unu bellu pessonale, geniosa e ammajadora
Tradutziones
Frantzesu
personnel,
corps
Ingresu
personal,
staff
Ispagnolu
personal
Italianu
personale
Tedescu
persönlich,
Personal.