Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afioncài , vrb Definitzione trebballare a sa grussera, fàere male su trebballu, cun pagu incuru o cun pagu arte, nau mescamente de unu maistu Sinònimos e contràrios aciapuciae, aciarollai, aciorobedhare, acoredhai, allarodhai, ammangiucai, apunghedhare, inciapugliare, indrovigare Frases afionca, afionca… e apustis beni a ti pagai!… Tradutziones Frantzesu ravauder d'une façon grossière Ingresu to patch up Ispagnolu chapucear Italianu rinfrinzellare Tedescu verpfuschen.

apunghedhài, apunghedhàre , vrb Definitzione cosire a improdhu, coment'e faendho punghedhas, fatúgios, pònnere puntos fatos male; fàere punghedhas, pungas, bruscerias; fintzes pònnere sa punta de is peis, nau de is pipios cumenciandho a camminare e de chie ballat Sinònimos e contràrios afioncai, atrapungare 2. cuss'imbroglioni mi at apunghedhau po mi ponni avatu is piciocus! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ravauder d'une façon grossière Ingresu to patch Ispagnolu corcusir Italianu rinfrinzellare Tedescu schlampig zunähen.

comentacòe , avb Definitzione in calesisiat manera Sinònimos e contràrios comentecasiat, comentesisiat Frases a dónnia contu fàciat comentacoe!(E.Nieddu) Tradutziones Frantzesu de toute façon Ingresu however Ispagnolu de todas formas Italianu comùnque Tedescu wie auch immer.

comentecasíat , avb Definitzione de una css. manera Sinònimos e contràrios comentacoe, comentisiollat, comentesisiat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu de toute façon Ingresu however Ispagnolu de todas formas Italianu comùnque Tedescu wie auch immer.

gétu , nm: ghetu Definitzione su betare, su fàere a betadura, ma inditat prus che àteru sa manera o fintzes su gradu o gravidade de unu fàere: foedhandho de laore, su sèmene chi si betat Sinònimos e contràrios bessu, betu, manera, puntu 1, tretu Maneras de nàrrere csn: colare a ghetu, bènnere a ghetos = colare a betu, a manera o acurtzu de andhare bene a fàghere carchi cosa; a su ghetu… = a su chi parit…; èssere a ghetu malu = a malu tretu, a malu puntu, istai mali; a ghetu meu, tuo, suo = acomenti andat bèni a mimi, a tui, a issu, e gai; muncadore de ghetu = mucadore tanadu a fiores pro die de festa (= de ghetai in conca?); fàiri una cosa a getu de… = a zisa de…; fae su getu de… (+vrb.)= fàghere a manera de… (+vrb.) Frases aiat imparatu a connòschere sos fómines e a cale ghetu los potiat tòrchere ◊ si sichimus de custu ghetu, de sa Sardigna petzi nos abbarrat unu desertu de chisina ◊ sas cosas las videt a ghetu suo ◊ sas cosas no andhant sèmpere a ghetu deretu 2. caentabamus sos crapitos fintzas a candho no fint a ghetu de poder súghere ◊ su criedhu s'est illascau a prànghere, a ghetu de nche li falare sa matichedha ◊ est ghetandhe fritu a ghetu de astragare s'àlinu ◊ po fàiri su carrúciu si segat una canna a getu de furca, a una parti ◊ aus fatu su getu de atobiae su veterinaju 3. chirco sos pilos tuos in sos ghetos e in sos ghentinos de sos ispuntones ◊ Bantonedhu, no de nepode, li pariat fizu de cantu si assimizabat de coloriu e de ghetos 4. sos massajos fint avertitos de semenare solu su ghetu comporatitzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu façon Ingresu way, reverse Ispagnolu manera Italianu manièra, vèrso Tedescu Art.

ghirghilliàre , vrb Definitzione erriere a iscracàlios Sinònimos e contràrios chighigliare, ghirghilliare, iscrocuedhai, isgangagliare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rire de façon bruyante, ricaner Ingresu to sneer Ispagnolu reirse a carcajadas Italianu rìdere rumorosaménte, sghignazzare Tedescu laut lachen.

ghísa 1 , nf, nm: gisa, ghisu 1 Definitzione coment'e…, de sa matessi manera de… Sinònimos e contràrios disa, manera, zisa Frases andhaiat a ghisu de tzintzigorru ◊ li picat unu tochedhu de coro a ghisa de si che l'essiret de petorras! ◊ mi at nuscatu e at intesu s’arrastu a ghisa de cane de catza ◊ si dh'at posta in tzugu a ghisu de issarpa Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu manière, façon Ingresu manner Ispagnolu guisa Italianu guisa Tedescu Art, Weise.

manèra , nf, avb Definitzione si narat po su comente totu is cosas acontessent, si narant o si faent: a bortas si narat fintzes in su sensu de bene, de manera bona, giusta, o segundhu comente fintzes meda, tropu, bolendho inditare un'esageratzione Sinònimos e contràrios bessu, modu / meda Maneras de nàrrere csn: manera, de soli!...= pagu forti, custu soli!...; (fai, nàrriri, stai e totu aici) a cudha m. = a brétiu, chentza de régula, comente andhat andhat, a cudhenia; si fiat a m. = si faghiat, si fit possíbbile Frases cun sa bona manera si ndhe bogat prus chi no cun sa mala ◊ sunt sedatos fatos cun manera e balentia ◊ portadhi sa manera a pobidhu tuu, assinuncas t'arroscit e ti donat una bella incarrerada! 2. a cudha manera seus: no moreus e no campaus! ◊ - E comente istades? - De onzi manera, chei su tempus! 3. manera de tempus mau: no tenit sentidu de iscampiai! ◊ no fadiat a camminai de cantu fiat proendi: e manera de àcua, puru!…◊ ite manera est custa de issúnnere su logu po àere samunadu bator tzícheras?!…◊ chi fiat a manera, zeo cherio fàere ónnia sacrifítziu po issa Sambenados e Provèrbios prb: in dogni cosa bi cheret manera Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu façon, manière Ingresu manner Ispagnolu manera Italianu manièra Tedescu Art, Weise, Manier.

módu , nm: motu Definitzione su comente si faet o acontesset una cosa; nau de is verbos, est unu piessignu chi inditat si s'atzione est reale, solu possíbbile, dipendhenthe de un'àtera o cumandhada (is modos definios faent custu cun is desinéntzias personales; is modos indefinios inditant s'atzione chentza precisare sa persona e no precisant bene mancu su tempus) Sinònimos e contràrios manera Maneras de nàrrere csn: si fit a m. de… = si faghiat a…, si fut possíbbili a…; pònniri m. = regulare, zúghere o fàghere a régula; fàghere a m. de…, in m. chi…= fai a manera de…, fai su possíbbili po…, po chi… Frases arratza de modos chi tenides faghindhe sa cosa!… 2. si fit a modu de ti ndhe furare andhao ventureri in terra anzena! ◊ eus a fai in modu de dh'acuntentai ◊ inforrat su pani totu debressi in modu chi su forru s'iscidrit su prus pagu possíbbili Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu façon Ingresu manner Ispagnolu manera Italianu mòdo Tedescu Art, Weise.

tràgiu , nm: traju, trazu 1 Definitzione manera (fintzes moda) de si bestire, manera, betu de fàere; fintzes su chi unu paret a cara, a sa carena Sinònimos e contràrios grabbu, manera, tratu / aerada, bisura Frases ses giòvanu de bellu tràgiu, non feu che a mie ◊ su ghéneru teniat unu bonu traju in su manizu de sas piatzas de carbone ◊ bi at poetes a tràgiu lestru e poetes a tràgiu lenu, cantendhe ◊ su tràgiu est su chi distinghet su poete de palcu 2. chie est cudhe? a su traju mi paret gente nostra! ◊ a su tràgiu assimbillant a su babbu ◊ bidei custos benzendhe, ma de tràgiu no pariant de bidha ◊ custas poesias sunt a trazu de trallallera Ètimu ctl., spn. trajo Tradutziones Frantzesu allure, port, façon de s'habiller Ingresu style, carriage, look Ispagnolu traje, porte Italianu fòggia di vestire, tratto, portaménto Tedescu Tracht, Haltung.