aldàre , vrb: aldiare,
ardiare Definitzione
castiare o chistire una cosa a manera chi no tèngiat dannu, chi no tèngiat male, chi nemos ndhe tochet
Sinònimos e contràrios
aggordai*,
badrare
Frases
fit reséssidu a che li fichire in conca chi sa puzonina si podiat aldiare in d-una manera sola: cun sas peràulas! ◊ gira, gira, furriola, atàpadi cantu cheres: de sa binza semus meres candho l'aldas tue sola! (P.Casu)
Tradutziones
Frantzesu
préserver,
garder
Ingresu
to guard,
to preserve
Ispagnolu
guardar
Italianu
preservare,
custodire
Tedescu
bewahren.
cruvennàre , vrb: culvenare,
cuverenare,
cuvrenare,
cuvrennare Definitzione
tènnere a contu a manera de no àere dannu, de no pigare fritu o àteru male, giare educatzione a is fígios; cricare de cuare a ccn. o ccn. cosa a manera chi no si biat, chi no s'ischípiat chie dh'at fata
Sinònimos e contràrios
cuberrare*,
resguardaisí
Frases
ispero chi laghinza e madrigadu suta a pastore bonu ti culvenes ◊ sos pitzinnos, si ti ndhe pesas tue, no ti podent istare cuvrennados: cantu isto in linna, istàdebbos colcados! (G.Marras)◊ fimus iscultzos e male cuverenados, ma no bidiamus s'ora de ciogare ◊ candho proet cun ite bos cuvrenades?
2.
in sa gruta culvenamos luego sos regalos ◊ est cuverenada in sinu de sa natura
3.
sos inimicos nostros fint prontos a lu costodire e a lu cruvennare pro s'issàssinu chi aviat fatu a nois ◊ s'irballu l'aiat fatu su mastru, ma pro cuvrenare a isse ant dadu sa curpa a nois
Tradutziones
Frantzesu
se préserver
Ingresu
to take care of oneself
Ispagnolu
cuidarse
Italianu
riguardarsi
Tedescu
sich schonen.
palpàre , vrb: parpare,
prapai,
prapare Definitzione
fàere s'ala, is partesas, a unu, arresparmiandhodhi cosas trebballosas o difíciles; fintzes menguare, abbrandhare
Sinònimos e contràrios
casilare
Frases
sezis solos e ndh'azis culpa, ca bos sezis palpados sendhe in sa cria! ◊ sos bandhidos unu tempus furaiant a sos tropu ricos: como no palpant a niunu ◊ a isse ca est malaidonzu tocat a lu parpare ◊ parpades a issa e ponides sempre a mie a fàghere sa cosa! ◊ fit su terrore de sa famíglia, de bighinos e amigos: no palpaiat a niunu ◊ sorri mia est sempri lastimendisí, ca tenit genti chi dha prapat
2.
poetare e cantare serbit a prapare istrachidúdine e disaura (G.A.Mura)
Tradutziones
Frantzesu
ménager,
préserver,
épargner
Ingresu
to spare
Ispagnolu
ahorrar
Italianu
risparmiare,
aver riguardo
Tedescu
verschonen,
Rücksicht nehmen auf.
vardàre , vrb: badrare*,
fardiare,
vardiare Definitzione
atentzionare calecuna cosa (pàsculu, àteru) chentza ndhe tocare o chi neune ndhe tochet, amparare po no àere dannu / pastura vardada = ínnida, chentza pàschida, chi po fàere crèschere s'erba no dhue lassant intrare bestiàmene
Sinònimos e contràrios
acastiai,
aggordai,
agguardai,
chistie,
coltoire,
cultodiare,
gardiare,
parpare,
risparmiare
/
irghiare
Frases
vardianedhu nanchi fipo… ma fipo geo a chèrrere vardiatu! ◊ su cherinzu vene vardat sa vida dae cada assustu ◊ su pastore est a grotza e a cambales po si vardare abba, nie e bentu ◊ sos Sardos semus che unu tazu de anzones chi lu vàrdiant sos marjanes ◊ s'àngelu custode mi vardet e s'àngelu de sa defesa mi defendhat
Tradutziones
Frantzesu
sauvegarder,
préserver
Ingresu
to protect,
to reserve
Ispagnolu
guardar
Italianu
salvaguardare,
preservare,
riservare
Tedescu
schützen,
bewahren.