Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cadínu , nm: carinu, curinu Definitzione istrégiu mannu, artu e largu impreau fintzes po binnennare, pònnere abba e àteru; àtera genia de istrégiu prus mannu, fatu de canna isperrada intéssia o àteru cadinu po orrobba)/ min. cadinedhu Sinònimos e contràrios gofa, cavagna / lóssia, paneri Maneras de nàrrere csn: c. de arremustai = ispétzia de iscartedhu mannu chi serbit pro ndi bogai su mustu de is tinas candu est ancora cun sa binatza; c. de preta = lússia, isterzu mannu de canna intéssida a pònnere laore; c. de pannus = paneri; pisci ’e c. = chistiones o cosas personales, prus díligas; seguru che àcua in c. = seguru nudha; fai iscartedhu e c. = nàrrere, fàghere totu unu, dimandha e risposta, no chèrrere azudu; cadinu isfundau (nadu de unu) = chi no assutat mai, sempre faedhendhe Frases at segadu su cadinu torrendhe dae s'abba ◊ unu cadinu de àxina podit pesai de binti a bintixincu chilus ◊ candu si binnennàt a carinus is portarois portànt totu su suci in sa camisa 2. fit betendhe abba a cadinos ◊ custa cosa est segura che abba in cadinu… 3. totu bollit fai issu, iscartedhu e cadinu! ◊ chini ti at nau nudha? totu ses fendi tui, iscartedhu e cadinu! Sambenados e Provèrbios smb: Cadinu Terminologia iscientìfica stz Ètimu ltn. catinus Tradutziones Frantzesu panière Ingresu big basket Ispagnolu cesta, cestón Italianu cestóne Tedescu großer Korb.

caistèdha , nf, nm: canestredha, canistedha, canistedhu, canistredha Definitzione de s'istrégiu de fenu (est fata de iscaria), est cussu a costaos bàscios e piticu (unos barantas centímetros de diàmetru) impreau a pònnere prus che àteru cosa de papare, fintzes in mesa (es. su pane) Sinònimos e contràrios cherrighedha, palinedha, palini, pobinu Frases pone duos orzatos in sa caistedha ca immurzamus! ◊ pitzinnu minore ma, si li bocas canistedha, sa parte sua si la fachet che pessone manna! ◊ assupreint sas féminas a ndhe acabidare in cólvulas e canistredhas piatos, istelzos, pane e dulches restados Terminologia iscientìfica stz Tradutziones Frantzesu corbeille, manne Ingresu small basket Ispagnolu panero Italianu canestrino Tedescu kleiner Korb.

caistédhu , nm: canistedhu 1, cranistedhu, canistredhu Definitzione su cherrigu, de s'istrégiu de fenu (est fatu de iscaria) est cussu a costaos bàscios (ma prus artos de cussos de sa canistedha) e prus mannu meda (largu mancari unu metro e prus de diàmetru); in calecunu logu dhu narant a sa canistedha (de matessi genia e bisura ma meda prus pitica)/ canistedhu de allàciu = istrexu de fenu a puntu longu Sinònimos e contràrios banastra, carrigu, coladòrgia, irgrandiola Frases su pani si poniat in canistedhus e palinis e si lassàt axedai in callenti o imbussau ◊ dónnia chida is massajas prugànt e faiant sa farra in sedatzu e canistedhu ◊ tia Tatónia issunniat su trigu de maghinare, dhu lassàt a sicutare unu pagu e pois che dhu betàt in duos canistedhos Terminologia iscientìfica stz Ètimu ltn. canistellum Tradutziones Frantzesu grande corbeille Ingresu wicker basket Ispagnolu canasta, harnero Italianu canèstra, gròsso canèstro Tedescu großer Korb.

cavàgna , nf, nm: cavània, cavànna, cavànnia, cavànniu, gavagna Definitzione istrégiu mannu de càrrigu, a usu de cascita, no tanti artu, fatu a tiras longas de linna ladas e intéssias Sinònimos e contràrios cofa Frases de sa butega est essiu unu piciochedhu cun d-una cavagna de pani ◊ at pigau sa cavànnia po arregòlliri canciofa Terminologia iscientìfica stz Tradutziones Frantzesu panier, grande corbeille Ingresu shopping-bag, big basket Ispagnolu cesta Italianu spòrta, gròssa césta Tedescu Korb.

còfa , nf: gofa Definitzione genia de istrégiu mannu tundhu e artu, totu apertu in pitzu, fatu cun pertighedhas fines téssias, o fintzes de canna, po portare pedra pitica, carrare frutuàriu e àteru Sinònimos e contràrios iscofa 1 Frases in cussa ofelleria faiant su dinai a cofas ◊ cussa no est cosa de pigai a cofas: o ita est, giarra?! ◊ inchi ti ndi essit pigau una cofa de dimónius! Terminologia iscientìfica stz Ètimu ctl. cofa Tradutziones Frantzesu corbeille de vannerie Ingresu wicker basket Ispagnolu cesta, canasta Italianu césta di vìmini Tedescu Weidenkorb.

coignólu , nm: coinzolu, cuinzolu Definitzione genia de istrégiu mannitu fatu cun pertighedhas intéssias, de canna Sinònimos e contràrios corbinzolu, pischedha, scartedha Frases si at ammanitzadu su fusile, unu coinzolu cun binu, pane e casu, e ch'est essidu a catza ◊ su trigu l'at postu in su coinzolu ◊ at buscadu unu cuinzolu de figu Terminologia iscientìfica stz Ètimu ltn. cophinus Tradutziones Frantzesu panier, corbeille Ingresu basket Ispagnolu cesto Italianu bùgnolo, corbèllo, cestino Tedescu kleiner Korb.

còlbe , nf: colve, corbe, corva, corve, cove, crobe, crobi Definitzione istrégiu mannu de fenu (iscaria) a costaos artos, téssiu cracu meda de no lassare passare mancu sa farra prus fine: po su prus pigat unos binti chimbe litros; a logos sa corve est istrégiu fatu a pertighedhas e canna isperrada / min. corvitu, crobedha, corvezola = zenia de córbula, crobadhedha / piciocus de crobi = pisedhos chi in Castedhu mandhaiant a sos cumandhos a batire o portare cosa a córbula Sinònimos e contràrios cólvula Frases est passada Fulana cun sa colbe de trigu ◊ ndhe calat sa corve dae cúcuru e lis faghet assazare de su chi zughiat ◊ leade sa cove a che pònnere custa cosa! ◊ at afacau sa pudha in d-una crobe po criare ◊ porto as corbes chin us erregalus de us isposos Sambenados e Provèrbios smb: Corbe, Corbedda, Crobe, Crobedda, Crobis Terminologia iscientìfica stz Ètimu ltn. corbe(m) Tradutziones Frantzesu panier Ingresu large basket Ispagnolu canasta Italianu còrba Tedescu Korb.

corvítu , nm Definitzione genia de colve pitichedha Terminologia iscientìfica stz Tradutziones Frantzesu panier Ingresu basket Ispagnolu cesta Italianu corbèllo Tedescu Korb.

cóvinu , nm Definitzione arretza po piscare ambidha, nassa fata cun pértiga Terminologia iscientìfica pscd Ètimu ltn. cophinus Tradutziones Frantzesu nasse pour pêcher l'anguille Ingresu eel basket Ispagnolu nasa para anguilas Italianu nassa per anguille Tedescu Aalreuse.

crobecàda , nf: crubecada Definitzione crobe, istrégiu de pramma o de fenu, cun covecu po pònnere o chistire pane, farra Frases in sa crubecada allogu símbula grussa e frégula Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu panier Ingresu basket Ispagnolu panera Italianu zana, césta di fibre di palma Tedescu Korb aus Palmenfaser.

frossèlla , nf: fruscella, frussella Definitzione istrégiu piticu fatu de tzinniga intéssia (como de plàstica) po dhue pònnere s’arrescotu friscu chi si piscat faendhodhu; s’arrescotu chi dhue cabet aintru; istregighedhu de terra Sinònimos e contràrios frúscia, piscedha Frases at batiu una frossella de recotu pro si la rebbotarent ◊ nachi est andhadu a leare fruscellas de regotu Terminologia iscientìfica stz. Tradutziones Frantzesu faisselle Ingresu small basket Ispagnolu encella Italianu fiscèlla Tedescu Weidenkorb, Handkorb.

irgrandiòla, irgrandizòla , nf Definitzione canistedhu mannu Sinònimos e contràrios caistedhu, ingrandhajola Frases si poniat sa sedatzadorja intro de s'irgrandizola ◊ leàdebbos una cogone dae s'ingrandiola mia! Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu corbeille Ingresu wicker basket Ispagnolu canasta Italianu canèstra Tedescu großer Korb.

ispòrta , nf: isportza, sporta Definitzione istrégiu de giuncu, coment'e un'iscartedha allonghiada, fata po pigare su trigu semenandho o pònnere in su bruncu a is animales candho tréulant po no papare laore / avb. a s'isporta (cun isporta)= nau de pantalones, istrintos in is cambas, de su benugu a su cambúciu, adatos po chie ponet is cambales, cicit a cuadhu Sinònimos e contràrios panalza Frases si fit istada cosa de manicare ndhe aviat cenu chimbe o ses isportas ◊ de mongixedhas ndi bodhiaiaus a isportas prenas ◊ cussa est una piscinàrgia e un'isporta isfundhà! 2. si unu si bestit in giancheta de billutu, gambales de corria e pantalones a s'isporta, est unu pastore Terminologia iscientìfica stz Ètimu ltn. sporta Tradutziones Frantzesu panier Ingresu basket Ispagnolu espuerta Italianu spòrta Tedescu Korb.

isportínu , nm: sportinu Definitzione genia de istrégiu tundhu e ladu a duos pígios apertos in mesu (po intrare in su fusu de sa prentza), fatu de crinu, fatu de crinu po pònnere s'olia mólia a dha prentzare / mata de i. (nadu de unu)= mataudhone, chi portat brenti manna Sinònimos e contràrios iscartinu Frases at cumintzau a carrare sos isportinos, los at prenaos e postos in sa supressa ◊ cada momentu umpriat una túrbia de abba budhia e la ghetabat a sos isportinos ◊ is isportinus si ponint unu apitzus de s'àteru intraus in su fusu de su bancu 2. mata de isportinu chi no est àteru! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu scouffin Ingresu big round basket Ispagnolu capacho Italianu fìscolo Tedescu Beutel zum Auspressen der Oliven.

órriu 1 , nm: úrriu Definitzione cadinu de preta o tiras de canna, mannu meda, po pònnere laore chistiu / mannu cantu un'ó. = mannu meda Sinònimos e contràrios cadinu, granale, lóscia Frases su trigu est siguru in s'órriu ◊ annos de fadigas acolumant sos órrios de sos matimannos ◊ in nedhue bi at órriu seguru, sas incunzas sunt totu devastadas Terminologia iscientìfica stz Tradutziones Frantzesu gros panier cylindrique à provisions Ingresu cylindrical basket of interlaced canes to keep grain Ispagnolu hórreo Italianu granàio cilìndrico di canna intrecciata Tedescu Strohkorb für den Weizen

palinèdha , nf: pallinedha, parinedha Definitzione min. de palina: de s'istrégiu ladu de fenu (est fatu de iscaria), est cussu piticu (unos baranta centímetros de diàmetru) e a costaos bàscios, prus largu in is oros Sinònimos e contràrios caistedha Frases Mariarosa at postu is cocòis e is modhitzosus in sa palinedha ◊ apicaus dhui at sedatzus po fai sa farra, parinedhas e crobedhas Terminologia iscientìfica stz Tradutziones Frantzesu petite corbeille Ingresu small basket Ispagnolu cesta pequeña Italianu canestrino Tedescu kleiner Korb.

panéri , nm Definitzione cadinu de pannus, istrégiu matucu cun su fundhu de pértigas e is costaos fatos cun tiras de canna isperrada intéssia, cosa chi a logos narant corve (nf.); in cobertantza, su culu / min. paneredhu Sinònimos e contràrios pischedhu, scartinna / colu 1, ciapanarju Frases sa fémina po bogare a lughe sos fizos si est inzeniada a fàere crobes e paneris de iscraleu, frorizaos un'ispantu 2. dh'ant operau de murenas a paneri ◊ is piciochedhus si funt agataus currendi conca a bidha cun is peis atacaus a paneri, de sa timoria! Terminologia iscientìfica stz Ètimu ctl. paner Tradutziones Frantzesu panier Ingresu basket Ispagnolu cesta, canasta Italianu panière Tedescu Korb.

paneríta , nf: parinita, paronita Definitzione genia de paneri Sinònimos e contràrios paneredhu Frases iscurtzas, a munnedha cugudhadas, in dies caldas e in dies fritas, cun córvulas, cestinos, paneritas in Tàtari intrant a una trumada ◊ atzendhe sos pensamentos e arríbbalos in una paronita de seda (Z.Zazzu) Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu corbeille, panier Ingresu small basket Ispagnolu cesta Italianu cestèllo Tedescu kleiner Korb.

scartèdha , nf, nm: iscartedha, scartedhu Definitzione genia de istrégiu (fatu cun pertighedhas intéssias e canna) chi de su fundhu faet andhandho (artzandho) e aperindhosi de prus in artu, in is oros / partes de su scartedhu: su fundhu, is costaos, s'asa (una o duas), is oros; min. scartedhedhu Sinònimos e contràrios coignolu, ispasa, piscedha, scartina Frases sa scartedha est prena a cúcuru ◊ po fai is costas de su scartedhu imperant is tiras de canna isperrada ◊ no mi nd'ant giau e ndi seu torrau a scartedhu búidu Sambenados e Provèrbios smb: Scarteddu Terminologia iscientìfica stz Tradutziones Frantzesu panier Ingresu basket Ispagnolu cesta, canasta Italianu césta, panière Tedescu Korb.