Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

cabícia , nf: cabissa, cabitza 1 Definitzione sa conca de su trigu, e de àteru chi dhi assimbígiat, fintzes sa conca de su cristianu; in is pitariolos a súlidu (es. launedhas) est su bicu o punta chi s'intrat in lavras Sinònimos e contràrios ispiga Frases benniat avatu incrua incrua ispighendi cabitza ◊ su messaju bisat cabitzas de òru ◊ in beranu su soli at a cumpriri cabitzas barracocas ◊ s'intendit unu frúscinu de seda de is cabitzas ◊ su sèmene nasset, bogat su cammitedhu, posca sa cabícia e in custa su trigu Sambenados e Provèrbios smb: Cabitza, Cabizza Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ltn. capitia Tradutziones Frantzesu épi Ingresu ear Ispagnolu espiga Italianu spiga Tedescu Ähre.

iscantulàda , nf: scantulada Definitzione cropu chi si giaet a cara, cun sa manu aperta Sinònimos e contràrios bussinada, cabbessu, ciafu, iscantargiara, iscavanada, istuturada, istuturrone, mantuada, sporsugada Frases una guàrdia li at iscutu un'iscantulada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gifle Ingresu box on the ear Ispagnolu bofetada Italianu schiaffo Tedescu Ohrfeige.

ispíca , nf: ispiga, spiga Definitzione (upm puru) sa conca o cabitza de su trigu, de s'órgiu o fintzes de àteras erbas chi faent su granu a sa matessi manera, postu a fileras in punta; si narat fintzes de su moriscu: cust'i. est tundha, grussa, manna meda e imbodhigada in sa terga a tantos pígios, su granu est cracu, chentza camisa, fichiu in s'ossu a tantas fileras deretas o fintzes unu pagu a caragolu / s'ispiga de su trigu portat is naus (granos), is naus portant sa camisedha o capa chi finit cun s'arista (o braba, genia de filu longu e arrasposu); impróscimu de s'ispiga = ingrussadura in punta faghindhe s'ispiga; candho s'ispiga essit = iscabidhadura / min. ispichichedha, ispighita; a ispichinu = a zisa de ispiga, èssere a ispigas (es. tessinzu) Frases si messaiat cun sa messadoza e si faghiant sas ipigas a mannujos ◊ cussa est ispiga chena ranu ◊ in s'istula, comente che messant sos laores, bi abbarrat ispiga ◊ su trigu est inchibberendhe in sas ispigas ◊ candu messànt ndi bodhemus s'ispiga e in domu dha pistamus cun su mallu Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ltn. spica Tradutziones Frantzesu épi Ingresu ear (of wheat) Ispagnolu espiga Italianu spiga Tedescu Ähre.

istrampàda 1 , nf: istrempada, istrempiada 1, istrimpiada Definitzione ciafu, cropu giau a cara, a trempas, a manu isprata Sinònimos e contràrios bofetada, bussinada, cabbessu, ibbatulada, iscantargiara, iscavanada, istuturrone Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gifle Ingresu backhander, box on the ear Ispagnolu bofetada Italianu ceffóne, manrovèscio Tedescu Ohrfeige.

olícra , nf, nm: orícia, oricla, oricra, origa, orígia, orija, origra, orixa, orixu, ulicra Definitzione arremu a parte e àtera de sa conca adatu po arregòllere is sonos (intèndhere e ascurtare) e mandhare su singiale a su crebedhu: si narat prus che àteru de sa parte chi si biet a fora, ma sa parte prus delicada est aintru, in mesu de s'ossu de is cucas (a/c. sa parte de aintru de s'o. agiudat cun su crebedhu de apalas a poderare sa carena in echilíbbriu)/ in s'o. si distinghet su canale, su tímpanu (pigiolu chi tremet a su sonu), su caragolu (a s'àtera bandha de su tímpanu, genia de canale allorigau), su foxali o folla (sa parte manna de fora) = itl. padiglióne / cau de orixa = cacatza, itl. cerume, genia de ispurgu in colore grogo chi faent is gràndhulas grassas in su cundhutu de is origas / origa de mari o de santu Perdu = genia de pagellida, bona a còere, si agatat in istagnos, portat su corgiolu a una parte ma prus ladu de cussu de sa pagellida, male fatu e grussu (Haliotis lamellosa); origa de lèpuri = calidades diferentes de erba (Arisarum vulgare, Plantago lanceolata, Scorpiurus subvillosa), origa de molenti = erba de molentis, selabatu (Symphytum officinale), origa de para = fruschiajolos (Lychnis alba), origa de topi = Myosotis palustris, origa piluda = Hieracium auricula; orijas de padre = genia de macarrones Maneras de nàrrere csn: tapai, istapai, zumiai, parai is origas, cracai origa, isbambarriare, abbèrrere sas origras; allutai is origas = itl. tèndere l'orécchio; tuturros de origra = s'origa a parti de foras in su tretu prus grussu; fógliu de s'o. = fora, su tretighedhu prus in bassu, cantu s'ungra, modhe (si narat fintzas modhímine, s'istampat pro pònnere oritzinas); brutesa, orina de o. = zenia de grassu grogu chi si bi faghet in su cundhutu; bènniri o fèrrere a origras = bènnere a ischire una cosa; calcare de orixas = fai finta de nudha, de no àiri inténdiu; èssiri tocau de origa = mascuvémina, chi tenit una manera de fai chi no est bèni distinta de mascu a fémina; èssiri grai de origas = pecare, pèndhere a origras, èssere unu pagu surdu, betàresi a surdu, no chèrrere iscurtare; àere orixa fine = intendher bene meda, intèndhere totu; cantai, sonai a origa = regulèndhesi de su chi s'intendhet, chentza música iscrita; èssiri che is origas de sa mò (chi una bandat a innantis s'àtera torrat a cò) = èssere cale goi cale gai (nadu de duos, es. maridu e muzere), èssere o fàghere a diferente manera; èssiri totus a un'origa, a s'origa de… = totus a una conca, de su matessi pàrrere, de sa matessi idea, fàghere sas partes a…, èssere de acordu cun…; portai is origas caladas (nadu de zente)= abbirgonzadu male, fatu a befe; origas de sabbata, de sa panga, de s'arau = parte chi essit a un'ala e àtera, a zisa de origra Frases aperi bene s’origa e s’ogu! ◊ mama e babbu fint a sa matessi oricra ◊ a s'iscuja li at porridu cosa a orijas ◊ is piscinàrgias funt prontas a parai origa! ◊ fitu a origas dhu portu de meda tempus, a figiolu meu, poite ti bolet a isposa!◊ su cane est a oricras faladas ◊ iscaràngiat sa fentana e ponit origa a s'arruga ◊ no intzauleis cun chini est grai de origas! ◊ paro s'orígia e intendho su càntigu ◊ sa cane curriat baulendhe a orijas paradas ◊ unu sonu mi aferit a s'orija ◊ paramos sas origas a cussas minetas ◊ li doliet sa cabita e in orixos aiet ancora sos rexones de aprimu 2. s'aradu fit in deghe petzos: sa cogiana, s'isteva, sa dentale, sa cabígia, s'ispada, sa timona, ladrau, ambas orígias (Pazzola) 3. sa genti cicat de cracai origa ma no arrennescit a pigai oru de sa chistioni Sambenados e Provèrbios smb: Origa / prb: a peràulas macas origras surdas ◊ a fuedhus malus origas surdas Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. oric(u)la po auric(u)la Tradutziones Frantzesu oreille Ingresu ear Ispagnolu oreja Italianu orécchio Tedescu Ohr.

scabidhài , vrb: iscabidhai* Definitzione bogare sa cabitza de sa canna, fàere s'ispiga, nau de is laores chi ispigant; lòmpere, nau fintzes de persona Sinònimos e contràrios iscabissare, ispicare, ispighire Frases candu su trigu iat scabidhau e si fut drimpiu fut cumparta fintzas s'erba mala ◊ sa terra etotu fait cresci su lori: prima su cambu, apustis scabidhat e infinis si drimpit s'ispiga Tradutziones Frantzesu monter en épi Ingresu to ear Ispagnolu espigar Italianu spigare Tedescu Ähren ansetzen.

«« Torra a chircare