ammamizàre , vrb: ammammizare Definitzione nau de animales e de gente, andhare, acortzire a sa mama, cricare sa mama po amparu; istare o èssere atacaos meda a sa mama Sinònimos e contràrios ammammaritzare Frases cussos crabitos si sunt ammamizados Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se réfugier dans les bras de sa mère Ingresu to shelter by one's own mother Ispagnolu enmadrarse Italianu rifugiarsi prèsso la madre, èssere mólto attaccato alla madre Tedescu sehr an der Mutter hängen.

gràida , agt, nf: gràvia, gràvida, ràida Definitzione nau de fémina, chi portat su fedu in corpus; nau (a m. puru) de chiesisiat o css. cosa, chi est prenu, chi giughet cosa meda aintru / gràida manna = in sos úrtimos meses de ingraidànscia; abarrai gràvida de ccn. = ca dh'at impringiada ccn. Sinònimos e contràrios impedidu, prignu, próssimu Frases sa mama canno fit gràida at àpitu un'assuconu malu ◊ sa reinedha si est agatada gràvia e a is noi mesis at iscendiau ◊ portas unu bellu murighíngiu aintru: candu fia gràvida de tui fia aici dèu puru ◊ cussu pensat isceti a issu, no si allabat cun sa pobidha po no abarrai gràvida! Tradutziones Frantzesu femme enceinte Ingresu expectant mother Ispagnolu mujer embarazada, grávido, preñado Italianu gestante, incinta Tedescu schwanger.

màma , nf: mamma, immamma, ummamma Definitzione fémina (fintzes animale) chi at fatu fígiu: si podet nàrrere fintzes de cosa chi, de calecuna manera, ndhe faet naschire o dipèndhere àtera (a/c. in mamma sa /m/ de cuménciu si narat sèmpere forte o longa)/ min. mamaredha, mamixedha, mammedha; vocativu si narat sèmpere mamma e si truncat meda in sa voc. tónica, mà: o mà, cramadu m'azis? (nr. ommà!) e a logos narant mamme; andhare, bènnere a mamma = itl. da/dalla mamma / giogandho a cadhos fortes, sa mama est su piciochedhu ciciu chi poderat in coa sa conca de su piciochedhu incrubau chi depent cicire a cudhu is cumpàngios Sinònimos e contràrios mammai Maneras de nàrrere csn: sa mama, una mama, medas mamas; nadu chentza art., "mamma" est sempre "sa mia, sa nostra" che a "mammai" etotu (lu naro a mamma, cherzo a mamma, custu est de mamma, pro mamma = sa mama mia, sa nostra): si so chistionendhe cun tegus, poto nàrrere "mamma" fintzas cherindhe nàrrere "sa tua", faedhendhe in parte tua, coment’e chi sias faedhendhe tue; pro 3ˆ pessone, sempre "mama": lu naro a sa mama (a sa sua, a s’issoro), so chistionendhe cun sa mama (sua, issoro), at faedhadu male a sa mama (sua, issoro); sa mama de sas abbas = itl. caduca o decìdua, genia de pilloncu de sa madri chi dónnia mesi s'isciúsciat si sa fémina no benit príngia; fillu de mamma bona (nadu cun delicadesa) = fizu de bagassa, de tantas mamas, cristianu metzanu meda, malu de fatas, inganniosu; mama de gafè, de binu (o de carrada), de ollu = sa fundhana de su gafè (su gafè maghinadu, apustis fatu su gafè de bufare), sa feghe de su binu, sa murca de s'ozu; sa mama de su sole, de sa funtana = zenia de èssere fémina fatu a pessamentu pro fàghere a timire sas criaduras; m. de sonnu = sónniga, itl. crisàlide; mamma de fritu, mammaeritu, mama de frebba = priorissa, segadidus; mamma ’e terra, sa mamaderra = tilingrone de terra; m. de ambidha = zenia de babbautzu chi faghet in abbas frimmas (dytiscus marginatus); mamma de sèssini = sessinàrgiu (Cyperus rotundus); mama ’e sole = luixedha, lua burda; mamma ’e sole = papaule, atandha Frases su èssi mama non est isceti sa cosa prus bella, est sa prus difícili puru ◊ l'apo proadu ite dolore est a pèrdere una mama! ◊ una mamma ge cumprendit e no narat mali de su fillu ◊ bidèndhesi feridu, su pitzinnedhu curret e mustrat sa manu a sa mama ◊ seis pibirudas mamma e filla! ◊◊ mi arregordu cument'e chi siat oi candu iat isposau sa bonànima de mamma ◊ ih, mamma, tochit, citassí, chi est istétiu sempri un'ómini ghetau apari! (I.Pillosu)◊ lassadu mi as de carignos brivadu e de cunsizos, mamma! ◊ istimo a mamma e a babbu ◊ tia Tzitza fit intrada piús in annos de mamma ◊ toca, naradhi sa beridadi a mamma tua! 2. custa cosa no bi l'iscóbies a mamma, sinono deo iscóbio totu a mamma tua! ◊ mamma est in su stabi preparendi is mesas cun tzia Cecília ◊ at nadu mamma si pro piaghere nos prestades su frommentarzu! ◊ s’ànima de babbu e de mamma siat arregorta!◊ fuedhendu cun is fillus, su sardu narat "mamma tua" naendu de sa pobidha 3. nosu feminedhas gioghiaus a mamixedhas, is mascus a bòcia Sambenados e Provèrbios prb: una mamma poit pensai a dexi fillus: dexi fillus no podint pensai a una mamma Terminologia iscientìfica ptl Ètimu ltn. *mama, mamma Tradutziones Frantzesu maman, mère Ingresu mother Ispagnolu mamá, madre Italianu mamma, madre Tedescu Mutter.

mammài , nf: bammai Definitzione foedhu chi si narat po sa mama etotu (e chentza s'artículu est sèmpere sa mia o sa tua); a logos dhu narant po arrespetu a calesiògiat fémina manna, cojuada o bagadia, acumpangiandhodhu a su númene, mescamente tzerriandho; dhue at logos chi dhu narant a sa mama de sa mama o de su babbu Sinònimos e contràrios mama / mae, tzia / ajaja Frases nosus si furiaus sétzius a papai cuntentus totus impari cun mammai e babbai ◊ tochit, mammai, lessidimí andai! ◊ chi deu narau "a tuis" a mammai mi donàt unu cropu de turra a murrus e mi nd'isciusciàt is dentis! 2. mammai Maria, at nadu mamma a bènnere a domo pro cudhu cumandhu! ◊ si narat "Mammai!", e no a tiatumbis, putzidha, ca est fémina manna! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu maman, madame Ingresu mother, madam Ispagnolu mamá, señora Italianu mamma, signóra Tedescu Mutter, Frau.

«« Torra a chircare