Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

incespiài , vrb: inciaspiai, incispiai, inciuspiai, ingespiai Definitzione fàere a ispertiadas, a mancighedhas coment’e a istidhigadura o ispergiadura de diferente colore, comente est sa linna allisada o cosa chi paret grandhinada, a màncias / èdera inciaspiada = zenia de edra totu a marcos in sa foza; ortziada inciaspiada = itl. attìnia iridescènte; incespiadu de oro = ifustu in oro Sinònimos e contràrios ciaspiai, iscacare Frases sa passionera est ingespiada de asulu ◊ dhi ant arrigalau unu mucadori de conca arrúbiu ingespiau in bidri ◊ portat is pius incispiaus de cosa chi si at postu in conca ◊ is mumusedhus sardus puru funt inciaspiaus e pintulinaus che cussus istràngius Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tacheter Ingresu to spot Ispagnolu manchar, salpicar Italianu chiazzare, picchiettare Tedescu beflecken

màcia , nf: mància, mantza, marca, màrcia Definitzione tretighedhu de colore diferente, nau siat de imbrutadura (mescamente candho no ndhe andhat samunandho o fintzes de sa cusciéntzia) e siat po guastu de maladia, puntura de bobboi o cropu in su frutuàriu: is mantzas a logos funt is pintirighinos chi essint in sa pedhe Sinònimos e contràrios chéntria, guastu, màcua, navradura, pecu, prodha, taca 3 Maneras de nàrrere csn: mància de pigota = su marcu chi lassat custa maladia; pònniri mància a s'aredadi = èssere de birgonza pro sa parentella Frases una mància manna in colore iscuru fit marinendhe in mare ◊ portàt màcias orrúbias in totu sa carena ◊ portat sa faci totu a màncias ◊ su cuadhu portat màncias mannas de àteru colori 2. si no giughes mància in sa cusséntzia za si at a bídere ◊ mi at postu una mància chi no ndi andat mai ◊ sa mància originale ◊ prima de ponni màncias fei chi benga sepultau! Sambenados e Provèrbios smb: Manza Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu tache Ingresu spot, macula Ispagnolu mancha Italianu màcchia Tedescu Fleck.

maculài 1, maculàre , vrb: magulare, margulare Definitzione pònnere màcula, neghe, pecu, fàere dannu a s'onore, a sa salude Sinònimos e contràrios macrare, nesicare, tacare, tunconire Frases su sèmene de sa figu, bellu e tundhu, ti màculat sa vida e s'onore e ti atirat sas befas de su mundhu (B.Mureddu)◊ no sias contr'a mie risentida, no timas chi ti màcule sas alas po custa nova falsa chi est essida ◊ mi at maguladu sa pessone cun nésigas e dólimas, corchendhe fora Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu abîmer, détériorer, tacher Ingresu to spot Ispagnolu malear, echar a perder Italianu magagnare, macchiare Tedescu beflecken.

pintillài , vrb Definitzione fàere a pintillas, a marchighedhos de diferente colore Tradutziones Frantzesu tacheter Ingresu to spot Ispagnolu macular Italianu maculare Tedescu beflecken.

pudhérigas , nf pl Definitzione casus cotus, màncias orrúbias chi essint in is cambas a fortza de dhas aparare nuas a su fogu, cosa chi a logos narant casuéciu Sinònimos e contràrios càricas, chichiridhas, pudhedras Tradutziones Frantzesu taches rouges de la peau à cause de la chaleur Ingresu caloric spot Ispagnolu cloasma producido por el calor Italianu cloasma calòrico Tedescu Leberfleck (wegen der Feuerhitze).

sparlàcia, sparlàciu , nf, nm: spralàciu, sprallàcia, sprallàciu, sprallaxu, sprelàcia, sprelàciu, sprellàciu Definitzione mància, marcu de colore diferente chi essit in sa pedhe segundhu sa genia de sa maladia (fintzes a ispilidura), de sàmbene pistau (ma fintzes comente ndhe podet fàere addenote sa lughe); marcu mescamente in cambas nuas aparadas a meda a su fogu; fintzes tretu de terrenu chi no dhue at matedu, logu campu; iscórriu in s'orrobba Sinònimos e contràrios càricas, pudhérigas / màcia, spragàrgia / iscórriu Frases su sprallàciu dhu lassat su bàsidu a sutzu ◊ su no mi èssi aguantau su cotoni, prémiu a sa vena mi at fatu unu sprallaxu niedhu ◊ portat sprallàcius in dónnia logu: a cantu parit dh'at mussiada un'arréxini ◊ ita tenit chi portat sa faci a spralàcias?◊ in sa porta su noti intrat una sprelàcia de luxi 3. ant pigau cudh'ómini, chini a bratzus chini a peis, e dh'ant postu in d-unu sparlàciu puliu, in su mòri (F.Pilloni) 4. su frius nc'intràt in sprelàcius de is cratzonis e de sa camisedha istraciulada (Sanna/Lai) Tradutziones Frantzesu tache Ingresu spot Ispagnolu mancha Italianu chiazza, sprazzo Tedescu Fleck.

tàca 3 , nf Definitzione maga, mància de colore diferente, fintzes de male, de maladia, de imbrutadura; foedhandho de sa cusciéntzia, de su fàere de unu, de sa numenada, cosa male fata, atzione mala chi guastat sa bona fama, imbrutat s'onore Sinònimos e contràrios aciàchidu, màcia, prodha / curpa, disonore, neche Maneras de nàrrere csn: pònnere o lassare t. = lassare neghe, dannu, male; tacas de betzesa = màncias in color'e castàngia chi essint in sa pedhi de is antzianus; tacas biaitas = marcos biaitos, mescamente sos chi essint a su mortu; no timire taca = nadu de css. cosa, chi no si ruinzat, chi no li essit taca, neghe: nadu de pessone, chi no si lassat bínchere a fàghere male, chi no s'imbrutat sa cusséntzia; t. de fundu = zenia de pische mannu Frases totu tacas est, cussu traste ◊ zughet taca a prummones ◊ mancari la sàmunes, custa taca no che andhat! 2. si arruis t'imbrutas e ti ponis taca! ◊ pro isse est una taca chi no che li andhat ◊ sentza taca, onestu in fàcia a totu, sa vida at tribbuladu pro su pane (A.Dettori)◊ samunadebbolla, sa limba: oro netu no timet taca, però! ◊ sezis contr'a mie e mi ponides taca in s'onore! ◊ su male chi apo fatu est una taca niedha in sa cussénsia mia Sambenados e Provèrbios prb: sa limba mala ponet sa taca che a s'ozuermanu Ètimu ctl. taca Tradutziones Frantzesu tache Ingresu spot, macula Ispagnolu mancha Italianu màcchia, chiazza Tedescu Flecken.