adhía 1 , prep, nf Definitzione
a s'àtera parte de…, a cudh'ala de…, prus atesu de…; s'àtera parte, apalas de…
Sinònimos e contràrios
adhae,
asegus,
avatu
Frases
s'ortu miu est adhia de s'istrada ◊ mi as agatadu adhia de is làcanas ◊ is ferrus de pudai funt in su tascapani adhia de sa porta ◊ ita fiast ascurtendi adhia de sa porta?! ◊ in sa becesa puru, adhia de aundi s'istrantaxat sa làcana de is bisus, apubu ancora is bellesas chi mi ant donau allirghia
2.
bivu s'úrtimu bisu téndiu a s'adhia de sa làcana de is bisus
Tradutziones
Frantzesu
au-delà de…,
de l'autre côté de…
Ingresu
further
Ispagnolu
más allá,
allende
Italianu
óltre,
di là da…
Tedescu
weit,
jenseits.
àncis , avb: ansis,
antis 1,
àntzias,
antzis Definitzione
foedhu chi s'impreat po inditare unu cambiamentu, una diferéntzia
Sinònimos e contràrios
antisbèni
Frases
epuru una cosa lis mancaiat, àntzias sa menzus die de s'annu lis mancaiat ◊ dàemi custu… antzis cudhu! ◊ ispeta… antzis, bae! ◊ antis ti agiungo, e cremi, amigu meu, sa fide bona durat cantu e Deu! (P.P.Pintore)◊ at tentu atrus cincu fílgius, ansis fílgias, totu féminas
Sambenados e Provèrbios
smb:
Ancis
Ètimu
ltn.
ante
Tradutziones
Frantzesu
au contraire
Ingresu
in fact,
or better still
Ispagnolu
más bien,
es más
Italianu
anzi
Tedescu
im Gegenteil.
antisbèni , avb: antzilvene Sinònimos e contràrios
ancis
Frases
antzilvene calcuna assàlciat fena a nois!
Ètimu
spn.
antes bien
Tradutziones
Frantzesu
au contraire,
plûtot
Ingresu
in fact,
or better still
Ispagnolu
más bien
Italianu
anzi
Tedescu
im Gegenteil.
aterechè , prep: atrechè Definitzione
meda méngius, meda prus mannu, meda peus, totu un’àtera cosa / a/c. apustis de custu foedhu, sa cunsonante de cuménciu de su foedhu prus ainnanti no mudat mai sonu e antzis si afortit (aterechè fatu!… = aterechefatu!, aterechè brullas!… = nr. aterechebbrúllas, aterechè gai!… = aterecheggài)
Sinònimos e contràrios
sinochè
Frases
atereché gai si ndh'at bidu! ◊ aterechè isse bi ndh'at! ◊ aterechè brullas: totu abberu fit! ◊ aterechè chibudha bi cheret pro essire fortes!…◊ a Larentu nachi si l'est isparadu su fusile: aterechè brullas! (G.Ruju)◊ atrechè divertimentos: a traballare est!
Tradutziones
Frantzesu
bien plus
Ingresu
something better
Ispagnolu
mucho más
Italianu
tutt'altro,
bèn piú,
bèn altro
Tedescu
alles andere,
ganz anderes.
carriadòrgia, carriadòrza, carriadròxa , nf: carriatòglia,
carricatorja,
carrigadorja,
carrigadroxa,
garriatòglia Definitzione
de is pértigas de sa bide, sa chi si lassat fintzes prus longa po bogare prus frutu; calidade de àghina bianca / est peus de unu ciliru de cerri chi no acherrat mancu una carriadroxa = (nau de ccn.) est unu culivala, no aguantat su segretu
Sinònimos e contràrios
barriadorza,
cabidiana
| ctr.
codiana
Frases
assumancus duas carriadroxas lassaisidhas a dónnia fundu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sarment fructifère
Ingresu
shoot
Ispagnolu
sarmiento más largo para fruto
Italianu
tràlcio da frutto
Tedescu
Schößling.
piús , avb, nm: ciús,
plus,
prus Definitzione
foedhu impreau in paragones de verbos, de cosas diferentes de cantidade o calidade, o fintzes po inditare unu gradu diferente de is matessi calidades, e podet acumpangiare fintzes àteru foedhu chi serbit a pònnere a paragone comente funt méngius e peus: cun is art. determinativos inditat unu valore assolutu, paragonat una cosa cun totugantas is àteras de sa matessi genia; avb. de tempus; intrat betau apare in calecunu foedhu cumpostu (es. pruscatotu, prusaprestu, prusapiatzu) e si podet impreare coment'e númene po inditare sa cantidade magiore; giaet sèmpere s'idea de aciúnghere e in matemàtica tenet a símbulu /+/ a/c. candho ponet a paragone cosas po sa calidade, a su postu de acumpangiare s'agt. chi inditat sa calidade si ponet innanti de su númene de sa cosa: sa prus festa manna, sa prus pisedha zeniosa, is prus matas bellas, su prus frore bellu); candho cust'avb. po fàere su cunfrontu est acumpangiau cun sa cng. chi, custa pigat sèmpere s'avb. no, non: est prus moltu chi non biu, tenzo prus presse deo chi no tue, cussu durat prus chi no deo, est prus su chi narant chi no su chi est
Maneras de nàrrere
csn:
su piús = sa mazore parte; su de prus = su tantu chi sobrat; pro s'in prus, pro su prus = sas prus bortas, sas piús bias; su/sa/sos/sas piús = itl. la maggior parte; prus che àteru = pro àteru puru, ma pruscatotu pro…; prus de a tie, de a isse = prus de cantu tue, isse…; no bi at prus chi… = chi no fait de àtera manera, si no si podit fai àteru…, si no est possíbbili a…; a piús chi… = male e peus chi…
Frases
fut su prus fogaroni bellu chi apu biu ◊ cussu est su prus pisci chi mi praxit ◊ sa vira de su pastori est sa prus peus ◊ tue ses sa piús criadura bella chi apo bidu ◊ ses tue su prus cànnidu lizu de totu sas campuras ◊ li lompet airadu e sas piús pumas bellas li at tiradu ◊ s’iat a podi nai disgratziada sorti sutzedi su dannu in sa prus dí nodida ◊ sa prus die nodia mi est disterru ◊ mi agato desdiciada… piús mezus interrada, pro àere custa vida! ◊ est macu prus de una craba ◊ cussu est su prus pagu chi mi piaghet ◊ custu frore est prus pagu bellu de cussu ◊ sa piús ora chi pagu est pensendhe li podet capitare un'atzidente ◊ prus de una cotzina a sa dí no arrennesciat a portai ◊ Erodi iat mandau a bociri is pipius prus piticus de duus annus ◊ custa est sa cosa chi mi piaghet de prus ◊ est essidu e no torrat prus ◊ che at coladu prus de mese de candho so torradu ◊ istat prus pentzanne chi no faghinne
2.
no bi at prus chi lu fato deo, si no torras tue! ◊ no bi at prus chi la manigamus crua, custa cosa, si no bi at fogu a la còghere! ◊ fut unu regimentu chi totu a s'in prus fiat calincuna màrcia ◊ a piús chi tardant, de tale manera, su chi nos faghent est fatu a bisera ◊ sas piús bortas chi pigo a s'ortu abbo sos prantones ◊ sos prus seros coghiat macarrones
Ètimu
ltn.
plus
Tradutziones
Frantzesu
plus
Ingresu
plus,
more
Ispagnolu
más
Italianu
più
Tedescu
mehr,
Höchste,
Meiste,
Meisten.
piusapréstu, piuspréstu , cng: prusaprestu,
prusprestu Definitzione
mancai deasi, méngius de…, a su postu de…, totu su prus…
Sinònimos e contràrios
masaprestu,
prusapiàciu
Frases
prusaprestu su pretu l'ant binsu issos (G.Ruju)◊ lassade sa gherra, cantade piusprestu in poesia!(G.Raga)◊ como triballamus: piusaprestu, poi podimos divertire puru ◊ iscabulaidedha de prangi e prusaprestu agiudaimí! ◊ prusprestu de fai su bagabbundu, andas e ti circas trabballu ◊ prusprestu est fàcili a passai unu cammellu in su cú de s'agu chi no un'arricu in sa domu de Deus ◊ prusaprestu, crica de t'isbrigare ca ti che benit sa zente!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
plutôt
Ingresu
rather
Ispagnolu
más bien,
mejor
Italianu
piuttòsto,
senonchè
Tedescu
eher,
ziemlich,
vielmehr.
progài , avb Definitzione
pro gai: ma, però / progai e progai… = menzus de…, po cussu e po cussu…, imbetzes de…
Sinònimos e contràrios
piusaprestu
Frases
progai, a calchi persone importante chircant de li fàghere calchi búglia ebbia ◊ custu ti lu so dendhe, como: progai serbit a mie puru! ◊ pònedi a manigare: progai, faghe impresse ca nos bisonzas! ◊ progai e progai mi lu fato deo etotu, pro mi lu fàghere male e a pagamentu puru, custu triballu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
plutôt
Ingresu
rather
Ispagnolu
más bien
Italianu
piuttòsto
Tedescu
eher,
ziemlich,
anstatt,
besser.