Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

caixèdha 1 , nf Definitzione genia de cau marinu; marragau de mare o caita / c. niedhutza = chlidonias nigra (itl. mignattino); caixedha peis arrúbius = chlidonias leucoptera (itl. mignattino alibianche) Sinònimos e contràrios caita Terminologia iscientìfica pzn, larus minutus, sterna hirundo Tradutziones Frantzesu sterne commun Ingresu little gull Ispagnolu golondrina de mar Italianu gabbianèllo, stèrna comune Tedescu Zwergmöwe.

capòne 1, capòni , nm Definitzione una genia de pische de mare, una calidade de iscrópula orrúbia Frases ammisturu prupu, sépia cun pagellu, gallinetas cun sorellu, vacas, òrgunus, caponis, mumungionis… Sambenados e Provèrbios smb: Capponi Terminologia iscientìfica psc, lepidotrigla cavillone, trigla lucerna, t. lyra, aspitrigla obscura, a. cuculus, eutrigla gurnandus, trigloporus lastoviza Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu trigle Ingresu swallow-fish Ispagnolu cabete, golondrina de mar, bejel, rubio Italianu pésce cappóne Tedescu Meersau.

caulàtzu , nm Definitzione una genia de erba chi faet in mare (àliga a fògia larga); a logos, chima modhe de erbas Sinònimos e contràrios latiamarini, luponi Terminologia iscientìfica rba, Ulva lactuca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu algue marine qui ressemble à la laitue Ingresu sea lettuce Ispagnolu lechuga de mar Italianu lattuga marina Tedescu Meerlettich.

cunnemàri , nm Definitzione cunnu de mari, genia de animale, a bisura de tzintzigorru, mannu fintzes prus de unu púngiu, chentza corgiolu: naschit mascu ma cun su tempus mudat a fémina Sinònimos e contràrios orticata 1, làtiga Terminologia iscientìfica crp, aplysia rosea, a. depilans, a. fasciata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aplysie, lièvre de mer Ingresu sea hare Ispagnolu aplisia, liebre de mar Italianu aplìsia Tedescu Seehasen.

erbastérria , nf Definitzione custu númene dhu narant a diferentes genias de erba: sa Frankenia pulverulenta, sa Frankenia laevis, sa Plantago coronopus (bona a papare e si prantat puru), s'erba de chentu nodos Polygonum aviculare, sa Polygonum maritimum Terminologia iscientìfica rba, Plantago coronopus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plantain corne de cerf Ingresu buck’s horn plantain Ispagnolu estrella de mar, hierba estrella Italianu minutina, erba stella Tedescu Schlitzwegerich.

grògu 1 , nm Definitzione genia de tzintzigorredhu de mare, minudu meda, in colore de chinisu, lisu a pintirighinos, est bonu a papare; dhue at logu ue is grogos funt tzintzigorros de terra, mannos Sinònimos e contràrios caragolu 2. su pitzinnu giughet unu grogu de cussos mannos, zogandhe Terminologia iscientìfica its, monodonta turbinata? Tradutziones Frantzesu escargot de mer Ingresu sea snail Ispagnolu caracol de mar Italianu lumachina di mare Tedescu Meerschnecke.

màre , nm: mari Definitzione mare biu, is abbas de sa Terra, in colore asulu cotu e biaitu, arregortas impare in is fundhales prus bàscios, cosa chi ndhe pigat tres batorunos de totu sa Terra: si distinghet in ocèanu, su prus mannu chi imprassat fintzes is continentes, e mare si intremesu de terras, parte de is abbas chi arresurtant inghiriadas de terras o in calecuna manera distintas de dhas pòdere cunsiderare a bandha de un'ocèanu (es. Mare de Sardigna, m. Tirrenu, m. Adriàticu, m. Mediterràniu); nau a ispantu in su sensu de meda, cantidade manna de gente e de cosa, símbulu de bundhàntzia / a./c.: de su paris de su mare si misurant is artàrias fache a s'aera e is profundhidades fache a su centru de sa Terra Sinònimos e contràrios meda Maneras de nàrrere csn: camba, bratzu de m. = parte de unu mare chi che intrat in mesu de sa terra; mari biu = mare abbertu, abba russa; mari mortu = istagnu; s'abba a su m., aciúngiri abba a mari = dare a ue o a chie no ndh'at bisonzu; andhare a mare plenu = risposta de as arguidores chi che leant sos trastes a domo de sa cojada noa; no agatai abba in m. = no bídere su cadhu presu; mare malu = mari avolotau, candho s'abba est móida pro sos bentos (m. bonu candho est sériu); èssere che betadu a mare (nadu de cosa chi serbit) = èssere in debbadas, no lassare arrastu (nadu de cosa pérdida o furada); sicare su mare (nadu de unu pro su faedhare chi faghet)= faedhare a mal'istropiadura de lassare trassidos; (fàghere una cosa) canno sicat s'abba in m. = mai; camminare pígiu m. = subra de s'abba; cunnu de m. = burba marina o budha de cuadhu (o de molenti), zenia de cocoi de mare sentza de zoga, chi a un'ala e àtera zughet coment'e duas pínnigas; fàghere mares e mundhos = cosas de ispantu, mannas, aira; mare territoriale = tretu de mare largu unos 25 chilómitros totu ororu de sa terra, ue un’istadu essit a mare, cussideradu parte de su territóriu sou etotu (dae cuss'oru su mare est cussideradu internatzionale) Frases oe che sunt in mare a si ammodhigare ◊ est biaitu e pàsidu su mare ◊ su mare si altzat, si falat e torrat a s'incànsciu sou ◊ sa balca piscagiola piscat in altu mare ◊ tue ses limba mala chi pones fogu a su mare! ◊ cun su vaporinu bandu a piscai in mari biu 2. in cussa domo bi fit su mare: contaiat una fémina de su vichinatu chi, solu dae s'atzimatura de sa càule, bi campaiat una famíglia intrea ◊ chi Deus ti cuntzedat unu mare de gràscias! ◊ bi aiat unu mare de zente ifatu sou ◊ su sole betat mares de lughe ◊ – Anue andais? – A mare plenu! 3. ant àpidu mare malu e lis at fatu male sa nave ◊ cussu dinari est che betadu a mare Terminologia iscientìfica slg Ètimu ltn. mare Tradutziones Frantzesu mer Ingresu sea Ispagnolu mar Italianu mare Tedescu Meer, See.

tzintzínu , nm Definitzione arritzone de mare, genia de animaledhu tundhu, a ispinas longas a dónnia parte: de sa calidade fémina si papant is oos, chi si agatant aintru a bisura de silibbas de aràngiu (fintzes de matessi colore) ma meda prus piticas mancu su tanti de unu cocerinu / is partis de unu tz.: scroxu, ispina, buca, títulas (ous), sidhus (genia de bentosas) Sinònimos e contràrios tzinnea Terminologia iscientìfica anb, arbacia pustulosa, paracentrotus lividus, echinus acutus, e. melo, sphaerechinus granularis Ètimu itl.l. zinzino Tradutziones Frantzesu oursin Ingresu sea urchin Ispagnolu erizo de mar Italianu rìccio di mare Tedescu Seeigel.