àndhe , cng Definitzione
foedhu sèmpere cun chi avatu imperau po nàrrere su chi dipendhet o podet dipèndhere de ccn. cosa o fatu, inditat pruschetotu una càusa, un'intzimia
Sinònimos e contràrios
addaghi,
arribbau 1,
giaghí
Frases
andhe chi faghes gai no ti naro piús nudha! ◊ andhe chi bi ses bonu, proite no lu faghes tue?! ◊ andhe chi bi est, pastorighendhe, a si ndhe podiat leare medas de fiados?! ◊ faghedilu tue, andhe chi murrunzas si unu ti azuat!
2.
azigu connoschiat s'intrada, andhe a li pedire finas s'essida!
Tradutziones
Frantzesu
puisque
Ingresu
as,
since
Ispagnolu
puesto que,
ya que
Italianu
poichè
Tedescu
was? wie schön!
arrimàdu , pps, agt: arrimatu,
arrimau Definitzione
de arrimare; firmu, postu o lassau a una parte; nau de ccn., chi po maladia o becesa no essit prus
Sinònimos e contràrios
firmu,
postu
/
malàdiu
Frases
s'autocarru dh'iant arrimau in pratza ◊ is istimentos de is frades o sorres prus mannos beniant arrimaos e dhos umperànt is prus pitios
2.
candho mi ant bidu betzu e arrimadu mi ant che un'istratzu fuliadu (C.Longu)◊ est mesu arrimau, cun sas ancas che tzumpedhu ◊ seo cricanno foedhos arrimaos in calecunu corruncone de sa memória
Tradutziones
Frantzesu
appuyé,
posé
Ingresu
deposited,
put
Ispagnolu
arrimado,
que ya no sale de su casa (anciano)
Italianu
depósto,
appoggiato
Tedescu
gestützt.
bóh! , iscl Definitzione
foedhu chi si narat candho unu, coment'e meravigiau, arrespondhet chi no ischit o no cumprendhet, o fintzes solu po arrespòndhere chi no ndh'ischit nudha de su chi dhi funt dimandhandho; foedhu po significare bastat deasi!
Frases
boh boh: deo inoghe no che so cumprendhindhe nudha! ◊ boh, dh'at a iscí cussu aundi est! ◊ boh, e ite ndh'isco, deo?!
2.
boh, no sigas a betare ca s'isterzu est prenu! ◊ boh, boh: no torres issegus ca tocas!
Tradutziones
Frantzesu
je ne sais pas (sais pas!),
ça suffit!
Ingresu
that's enough
Ispagnolu
no sé,
ya basta
Italianu
boh!,
basta!
Tedescu
keine Ahnung,
genug damit.
bóstu! , iscl Definitzione
foedhu po nàrrere chi bastat, de dh'acabbare, de lassare de fàere, de no sighire
Frases
como bostu, eh, bellé!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ça suffit,
assez
Ingresu
stop (it)
Ispagnolu
¡basta!,
ya está
Italianu
basta!
Tedescu
genug!.
comomài , avb Definitzione
a custu momentu, a su momentu chi si narat, chi si est foedhandho de calecuna cosa, a unu tzertu momentu
Frases
pro no catigare su trigu, comomai incannedhadu, sos messajos faghiant médiu de no apeitare meda, isarghendhe a manu (G.Addis)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
dèsormais
Ingresu
now (by)
Ispagnolu
ya,
ahora ya
Italianu
oramài
Tedescu
nun,
jetzt.
gé , avb: cei,
gei,
gi,
già,
giai 1,
za Definitzione
foedhu impreau meda prus che àteru po giare prus fortza a su chi si narat, po dhu giare coment'e cosa segura, in su sensu de emmo: a bortas tenet valore cuncessivu; giai s'impreat fintzes (ma raru) cun su significau de s'italianu già (tempus passau)/ nàrriri o fai ca giai = nàrriri carei, adduire
Frases
giai mi dh'ais a nàrrere! ◊ gei est aici! ◊ gei ses a frori, fillu miu!…◊ gei fiat ora!…◊ dèu no timu, ma tui giai!
2.
bella gei ses bella, bella e geniosa: ti ses fata a isposa e no ti cojas mai! ◊ gi andu, ma no passu in su mòri!
3.
c'est essiu giai de un'ora
4.
fait ca giai isconchitendi tantis bortas
Ètimu
ltn.
iam
Tradutziones
Frantzesu
déjà
Ingresu
already,
yes,
that’s right
Ispagnolu
ya
Italianu
già
Tedescu
schon.
giaghí , cng: giaighí,
zaighí Definitzione
giai chi… = sigomenti
Frases
ello cun chie mi cherzo fidare, giaghí fide in nisciunu si agatat?! (P.Pisurzi)
Tradutziones
Frantzesu
puisque
Ingresu
since
Ispagnolu
ya que,
pues
Italianu
giacchè
Tedescu
da.
incantughí , cng Definitzione
cng. chi inditat càusa, arrexone
Sinònimos e contràrios
sicomente
Frases
candu su cuadhu si est postu a curri no si est pérdiu de ànimu incantughí iscidiat bèni sètzi cuadhus
Tradutziones
Frantzesu
puisque
Ingresu
as
Ispagnolu
pues,
porque,
ya que
Italianu
poichè
Tedescu
da.
za , avb: cei,
gé*,
zae,
zai Definitzione
foedhu impreau meda po giare prus fortza a su chi si narat, po dha giare coment'e cosa segura; s'impreat, pagu, fintzes cun su significau de s'itl. già (tempus passau)/ zae chi… = andhe chi…, sigomente…
Frases
za bi andho, ista seguru! ◊ sa domo za est tenta contu, candho bi est sa mere! ◊ li ses nendhe cosa ma za andhat bene su chi est faghindhe ◊ za liu naro! ◊ bae, za ses andhandhe bene! ◊ za lu fato ◊ tantu za ndhe faghes, de cosa!…◊ bonu za paret! ◊ a èssere za bi est, ma no si ndhe podet tocare ◊ bellu za est bellu, ma no est su nostru ◊ custu za nono!
2.
lu tenzo zai totu fatu
Tradutziones
Frantzesu
déjà
Ingresu
already
Ispagnolu
ya
Italianu
già
Tedescu
schon.