arrepiàre , vrb: repiare Definitzione
su si pigare un'arrépiu, firmare un'iscuta a pausare, arreare
Sinònimos e contràrios
tasire
/
abarrai,
aturai
Frases
s'ómine no arrépiat mai
2.
in domo sua isse non bi arrepiaiat prus ca totus lu chircaiant
Tradutziones
Frantzesu
arrêter,
faire halte
Ingresu
to stop,
to grant a rest
Ispagnolu
hacer una pausa
Italianu
sostare,
concèdersi una trégua
Tedescu
rasten.
arresétu , nm: resetu Definitzione
su arresetare, su istare asseliaos, in pàusu, in paghe
Sinònimos e contràrios
apàsigu,
arrébiu,
arréulu 1,
assébiu,
assentu,
assuermu,
assussegu,
firmada
| ctr.
matana,
pistu
Maneras de nàrrere
csn:
chentza arresetu = chentza si frimmare; avb.: istare (a) arresetu = abarrai firmu
Frases
fit un'ora pista pista sentza tènnere arresetu!…◊ bi at zente chi andhat e benit sena arresetu ne a dedie e ne a denote ◊ sas feras ant agatadu pasu e arresetu in matas e majones
2.
tempus faghet mi aiant cunfirmadu de s'arresetu de babbu tou inoghe
3.
ajó, ista a arresetu, già l'isco chi ses forte!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
arrêt,
calme
Ingresu
stop,
quiet
Ispagnolu
descanso,
tregua
Italianu
sòsta,
quïète
Tedescu
Rast,
Ruhepause.
arrèssa , nf Definitzione
su si firmare
Sinònimos e contràrios
arressada,
firmada,
imbaru,
ressu
Maneras de nàrrere
csn:
fàghere s'a. = firmaisí; chen'a. = a sa sighida
Frases
naràt "Sirvone! Sirvone!" immaginendhesilu unu contone, a s'arressa, mirèndhesi sa trata (G.Nuvoli)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
arrêt
Ingresu
stop
Ispagnolu
parada
Italianu
sòsta
Tedescu
Halt.
arressàda , nf Definitzione
su si arressare, su si firmare
Sinònimos e contràrios
arressa,
aturada,
firmada
| ctr.
andada,
tucada
Frases
a cada passu fachiat s'arressada ◊ cantos contos e brullas chin sos cumpanzos e cantas arressadas in sos tzilleris!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
arrêt
Ingresu
stop
Ispagnolu
parada
Italianu
fermata
Tedescu
Halt.
arressàre , vrb Definitzione
su si firmare de camminare, de fàere cosa, fàere firmare / pps. arressadu, arressu
Sinònimos e contràrios
afrimai,
arrèghere,
arremai 1
| ctr.
andai
Frases
mi arresso a li porrire azudu ◊ si est arressa pro si pasare azicu ◊ su mundhu no si est mai arressu e ne mai s'at a frimmare ◊ a Pirella, ca fit ingomendhe chene masticare bene, sa sartitza si li est arressada in gurguzu!
2.
l'arressant chin su cadhu ◊ a mimme no b'at crisura o làcana chi mi arressat
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bloquer,
arrêter
Ingresu
to stop
Ispagnolu
parar
Italianu
fermare
Tedescu
halten.
cadimàre , vrb Definitzione
abbrandhare proendho, cessare de pròere
Sinònimos e contràrios
istansciare
Tradutziones
Frantzesu
cesser de pleuvoir
Ingresu
to stop raining
Ispagnolu
gotear
Italianu
spiòvere
Tedescu
aufhören zu regnen.
discrèiri, discrère , vrb Definitzione
finire, acabbare o lassare de crèdere o de ibertare calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
disaprensionai,
iscrèdere*
| ctr.
crèdere
Tradutziones
Frantzesu
revenir sur son opinion
Ingresu
to stop believing in
Ispagnolu
cambiar opinión
Italianu
discrédere
Tedescu
nicht mehr glauben.
firmàda , nf: frimmada Definitzione
su si firmare; logu inue si dhue firmat
Sinònimos e contràrios
acociada,
arressada,
arrigida,
aturada,
impasada,
intratesa,
repiada
| ctr.
módia,
tucada
Frases
o bois chi passades in sa bia, un'istante faghide sa firmada!
2.
abboja a sa frimmada de su purma! ◊ bai a sa firmada de su postali e abeta a sorri tua!
Tradutziones
Frantzesu
arrêt
Ingresu
stop
Ispagnolu
parada
Italianu
fermata,
sòsta
Tedescu
Halt,
Halteplatz,
Station.
firmài , vrb: afrimai,
firmare,
flimmare,
frimai,
frimmare Definitzione
prus che àteru, acabbare su movimentu o unu fàere, arreare; mantènnere o pònnere de no si mòvere, de no sighire a camminare o fàere; tènnere firmesa, mantènnere su foedhu, sa promissa; istare ibertandho, chentza fàere, chentza trebballare
Sinònimos e contràrios
abarrai,
addurare,
aturai,
arrèghere,
arremai 1,
arressare,
imbarare,
prèndhere,
rèzere
| ctr.
andai,
mòere
Maneras de nàrrere
csn:
pònnere su "Frimma!, Firmu!" = ghetai su pretzetu, dare a unu s'intima de si frimmare; firmai sa petza = dàreli unu bullu, còghere unu pagu su tantu de no si guastare; andhare a su frimma frimma = firmendisí de tretu in tretu
Frases
candho imbucat a faedhare no si frimmat prus! ◊ in campu fit a frimmare tota die solu ◊ totus si firmant a fuedhai ◊ frimma cue, arguai chi ti moas unu passu! ◊ frimma inoghe cantu isto a torrare! ◊ si ti frimmas a chenare che tenimus cosa chi ti piaghet ◊ frimma ca mànigas cun nois, no ti che andhes como! ◊ s'autobbus andhat a su frimma frimma pro pigare e falare sa zente
2.
firma sa gianna! ◊ fit a cadhu fuindhe chentza lu pòdere frimmare!◊ dh'apu firmau in s'arruga po dhu chistionai ◊ frimmabbila cun carchi vite cussa tauledha a sa zannita!
3.
si no firmas sa paràula no balet chi promitas!◊ cussu est ómine chi no firmat in peràula
Ètimu
ltn.
firmare
Tradutziones
Frantzesu
arrêter,
bloquer
Ingresu
to stop
Ispagnolu
parar,
fijar,
quedar
Italianu
fermare,
sostare,
bloccare,
fissare,
stabilizzare,
restare
Tedescu
anhalten,
befestigen,
bleiben,
standhalten.
impasàda , nf Definitzione
su impasare, su si firmare unu pagu de fàere ccn. cosa / bíere a un'impasada = bufare totu a una sulada
Sinònimos e contràrios
firmada,
pasada
/
arrébiu
Frases
in s'arréjonu, Zuanne at fatu un'impasada, pessamentosu (Z.F.Pintore)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
arrêt,
pause
Ingresu
stop,
pause
Ispagnolu
parada,
pausa
Italianu
sòsta,
pàusa
Tedescu
Unterbrechung.
impasàre , vrb Definitzione
firmare unu pagu po pàusu, faendho ccn. cosa
Sinònimos e contràrios
firmai,
pasai,
tasire
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire halte
Ingresu
to stop
Ispagnolu
pararse
Italianu
sostare
Tedescu
halten.
púntu 1 , nm Definitzione
singiale iscritu tundhu minudedhedhu chi si faet solu ponendho a incracadura sa punta de sa pinna in pitzu de sa cosa (paperi o àteru) chentza dha frigare: est unu de is elementos fundhamentales de sa giometria (impare a sa línia e a su pianu) e pigau deosi si cunsiderat chentza mannària peruna; si narat in su sensu de logu po unu tretu precisu, unu tretu sinnalau, e in su sensu de tempus po unu mamentu o iscuta, ora distinta; si narat fintzes in su sensu de gradu, posidura – e po cussu fintzes mannària, graesa – de calecuna cosa in d-una genia de iscala, genia de gradu fintzes de sa boghe e de is sonos segundhu ue si ponent in s'iscala musicale (artu, bàsciu); in s'iscritura si manígiat po significare sa serrada de unu períodu cun d-una e mescamente prus de una propositzione: candho si ndhe ponet duos subràbari /:/ bolet nàrrere chi su chi sighit est un'elencu, una lista, o un'ispiegatzione de su chi est iscritu in sa propositzione fintzes a is duos puntos (in cust'úrtima possibbilidade, sa prop. apustis de is duos puntos arresurtat indipendhente); custos duos puntos etotu in matemàtica funt su símbulu de sa divisione, ispartzidura de sa cantidade iscrita a manca in tantas partes cantu narat sa cifra a destra (divisore)/ min. puntighedhu = pintirinu, mància pitichedhedha
Sinònimos e contràrios
mamentu,
ora,
tretu
Maneras de nàrrere
csn:
dare su p. = fàghere o pònnere carchi cosa a manera chi pendhat a un'ala (es. pamentu, cabertura, surcu); èssere o torrare a malu p. = a tretu de istare male, malegontzu, malibigau; èssere a p. de mortu = a malu tretu de ndhe mòrrere, azummai morindhe; in p. de morte = morindhe, candho unu est apunt'a mòrrere; batire o èssere a s'úrtimu p. = chentza fortzas o àteru, de no ndhe pòdere prus; agt. + fora 'e puntu = agt. + a s'úrtimu etzessu; puntu chi…(+ vrb.) = apenas chi…, comente… (+ vrb.); andaisindi de p.: si narat de pistola o de iscupeta pagu segura chi si che isparat; p. de tíbbia = pitzianti, aguza; p. de tzinta = istampixedhu aundi si fait intrai su pitzianti; avb.: a p. crú = totinduna, de un'improntu
Frases
candho si agabbat de iscríere si ponet su puntu ◊ su faedhonzu in suspu o lassadu a rugos rechedit tres puntos in s'iscritura ◊ pro inzertare una línia bi bastant duos puntos, tres po inzertare unu pianu
2.
a custu puntu no ispetamus prus e andhamus ◊ in cale puntu ch'est essidu fora de istrada? ◊ a puntu a s'iscuta at bidu una fémina ◊ a sa mama in puntu de molte li giureit chi andhaiat a chilcare su babbu ◊ acontessit in d-unu puntu su chi no acontessit in d-un'annu (A.Porqueddu)◊ est sa una e cincu in puntu
3.
cantos granos de trídicu ti ponimus in conca apas puntos de bona sorte! ◊ pro che pèrdere su puntu de s'onore menzus cherio pèrdere milli benes! ◊ a ite puntu ses torradu, frundhidu a un'ala che bardulete!…◊ za ses a bellu puntu, tue puru, a crere a unu faularzu! ◊ at balladu finas a puntos de si suerare ◊ puntu at leadu sa meighina est ruta dismajada! ◊ fit malàidu meda, est bénnidu a puntu de mortu ◊ s'isparadori fait andai de puntu s'iscupeta ◊ tupadí e teni arriguardu, isbregungiu fora 'e puntu!
Ètimu
ltn.
punctum
Tradutziones
Frantzesu
point
Ingresu
full stop
Ispagnolu
punto
Italianu
punto
Tedescu
Punkt.
scióncu 1 , nm Definitzione
piredhu o púncia intrada in su bancu de su fusteri po fàere arrèschere sa linna de allisare a prana
Tradutziones
Frantzesu
jéton (techn.)
Ingresu
bench stop
Ispagnolu
corchete
Italianu
grànchio
Tedescu
Bankeisen.