arrepiàre , vrb: repiare Definizione
su si pigare un'arrépiu, firmare un'iscuta a pausare, arreare
Sinonimi e contrari
tasire
/
abarrai,
aturai
Frasi
s'ómine no arrépiat mai
2.
in domo sua isse non bi arrepiaiat prus ca totus lu chircaiant
Traduzioni
Francese
arrêter,
faire halte
Inglese
to stop,
to grant a rest
Spagnolo
hacer una pausa
Italiano
sostare,
concèdersi una trégua
Tedesco
rasten.
arresétu , nm: resetu Definizione
su arresetare, su istare asseliaos, in pàusu, in paghe
Sinonimi e contrari
apàsigu,
arrébiu,
arréulu 1,
assébiu,
assentu,
assuermu,
assussegu,
firmada
| ctr.
matana,
pistu
Modi di dire
csn:
chentza arresetu = chentza si frimmare; avb.: istare (a) arresetu = abarrai firmu
Frasi
fit un'ora pista pista sentza tènnere arresetu!…◊ bi at zente chi andhat e benit sena arresetu ne a dedie e ne a denote ◊ sas feras ant agatadu pasu e arresetu in matas e majones
2.
tempus faghet mi aiant cunfirmadu de s'arresetu de babbu tou inoghe
3.
ajó, ista a arresetu, già l'isco chi ses forte!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
arrêt,
calme
Inglese
stop,
quiet
Spagnolo
descanso,
tregua
Italiano
sòsta,
quïète
Tedesco
Rast,
Ruhepause.
arrèssa , nf Definizione
su si firmare
Sinonimi e contrari
arressada,
firmada,
imbaru,
ressu
Modi di dire
csn:
fàghere s'a. = firmaisí; chen'a. = a sa sighida
Frasi
naràt "Sirvone! Sirvone!" immaginendhesilu unu contone, a s'arressa, mirèndhesi sa trata (G.Nuvoli)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
arrêt
Inglese
stop
Spagnolo
parada
Italiano
sòsta
Tedesco
Halt.
arressàda , nf Definizione
su si arressare, su si firmare
Sinonimi e contrari
arressa,
aturada,
firmada
| ctr.
andada,
tucada
Frasi
a cada passu fachiat s'arressada ◊ cantos contos e brullas chin sos cumpanzos e cantas arressadas in sos tzilleris!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
arrêt
Inglese
stop
Spagnolo
parada
Italiano
fermata
Tedesco
Halt.
arressàre , vrb Definizione
su si firmare de camminare, de fàere cosa, fàere firmare / pps. arressadu, arressu
Sinonimi e contrari
afrimai,
arrèghere,
arremai 1
| ctr.
andai
Frasi
mi arresso a li porrire azudu ◊ si est arressa pro si pasare azicu ◊ su mundhu no si est mai arressu e ne mai s'at a frimmare ◊ a Pirella, ca fit ingomendhe chene masticare bene, sa sartitza si li est arressada in gurguzu!
2.
l'arressant chin su cadhu ◊ a mimme no b'at crisura o làcana chi mi arressat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bloquer,
arrêter
Inglese
to stop
Spagnolo
parar
Italiano
fermare
Tedesco
halten.
cadimàre , vrb Definizione
abbrandhare proendho, cessare de pròere
Sinonimi e contrari
istansciare
Traduzioni
Francese
cesser de pleuvoir
Inglese
to stop raining
Spagnolo
gotear
Italiano
spiòvere
Tedesco
aufhören zu regnen.
discrèiri, discrère , vrb Definizione
finire, acabbare o lassare de crèdere o de ibertare calecuna cosa
Sinonimi e contrari
disaprensionai,
iscrèdere*
| ctr.
crèdere
Traduzioni
Francese
revenir sur son opinion
Inglese
to stop believing in
Spagnolo
cambiar opinión
Italiano
discrédere
Tedesco
nicht mehr glauben.
firmàda , nf: frimmada Definizione
su si firmare; logu inue si dhue firmat
Sinonimi e contrari
acociada,
arressada,
arrigida,
aturada,
impasada,
intratesa,
repiada
| ctr.
módia,
tucada
Frasi
o bois chi passades in sa bia, un'istante faghide sa firmada!
2.
abboja a sa frimmada de su purma! ◊ bai a sa firmada de su postali e abeta a sorri tua!
Traduzioni
Francese
arrêt
Inglese
stop
Spagnolo
parada
Italiano
fermata,
sòsta
Tedesco
Halt,
Halteplatz,
Station.
firmài , vrb: afrimai,
firmare,
flimmare,
frimai,
frimmare Definizione
prus che àteru, acabbare su movimentu o unu fàere, arreare; mantènnere o pònnere de no si mòvere, de no sighire a camminare o fàere; tènnere firmesa, mantènnere su foedhu, sa promissa; istare ibertandho, chentza fàere, chentza trebballare
Sinonimi e contrari
abarrai,
addurare,
aturai,
arrèghere,
arremai 1,
arressare,
imbarare,
prèndhere,
rèzere
| ctr.
andai,
mòere
Modi di dire
csn:
pònnere su "Frimma!, Firmu!" = ghetai su pretzetu, dare a unu s'intima de si frimmare; firmai sa petza = dàreli unu bullu, còghere unu pagu su tantu de no si guastare; andhare a su frimma frimma = firmendisí de tretu in tretu
Frasi
candho imbucat a faedhare no si frimmat prus! ◊ in campu fit a frimmare tota die solu ◊ totus si firmant a fuedhai ◊ frimma cue, arguai chi ti moas unu passu! ◊ frimma inoghe cantu isto a torrare! ◊ si ti frimmas a chenare che tenimus cosa chi ti piaghet ◊ frimma ca mànigas cun nois, no ti che andhes como! ◊ s'autobbus andhat a su frimma frimma pro pigare e falare sa zente
2.
firma sa gianna! ◊ fit a cadhu fuindhe chentza lu pòdere frimmare!◊ dh'apu firmau in s'arruga po dhu chistionai ◊ frimmabbila cun carchi vite cussa tauledha a sa zannita!
3.
si no firmas sa paràula no balet chi promitas!◊ cussu est ómine chi no firmat in peràula
Etimo
ltn.
firmare
Traduzioni
Francese
arrêter,
bloquer
Inglese
to stop
Spagnolo
parar,
fijar,
quedar
Italiano
fermare,
sostare,
bloccare,
fissare,
stabilizzare,
restare
Tedesco
anhalten,
befestigen,
bleiben,
standhalten.
impasàda , nf Definizione
su impasare, su si firmare unu pagu de fàere ccn. cosa / bíere a un'impasada = bufare totu a una sulada
Sinonimi e contrari
firmada,
pasada
/
arrébiu
Frasi
in s'arréjonu, Zuanne at fatu un'impasada, pessamentosu (Z.F.Pintore)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
arrêt,
pause
Inglese
stop,
pause
Spagnolo
parada,
pausa
Italiano
sòsta,
pàusa
Tedesco
Unterbrechung.
impasàre , vrb Definizione
firmare unu pagu po pàusu, faendho ccn. cosa
Sinonimi e contrari
firmai,
pasai,
tasire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire halte
Inglese
to stop
Spagnolo
pararse
Italiano
sostare
Tedesco
halten.
púntu 1 , nm Definizione
singiale iscritu tundhu minudedhedhu chi si faet solu ponendho a incracadura sa punta de sa pinna in pitzu de sa cosa (paperi o àteru) chentza dha frigare: est unu de is elementos fundhamentales de sa giometria (impare a sa línia e a su pianu) e pigau deosi si cunsiderat chentza mannària peruna; si narat in su sensu de logu po unu tretu precisu, unu tretu sinnalau, e in su sensu de tempus po unu mamentu o iscuta, ora distinta; si narat fintzes in su sensu de gradu, posidura – e po cussu fintzes mannària, graesa – de calecuna cosa in d-una genia de iscala, genia de gradu fintzes de sa boghe e de is sonos segundhu ue si ponent in s'iscala musicale (artu, bàsciu); in s'iscritura si manígiat po significare sa serrada de unu períodu cun d-una e mescamente prus de una propositzione: candho si ndhe ponet duos subràbari /:/ bolet nàrrere chi su chi sighit est un'elencu, una lista, o un'ispiegatzione de su chi est iscritu in sa propositzione fintzes a is duos puntos (in cust'úrtima possibbilidade, sa prop. apustis de is duos puntos arresurtat indipendhente); custos duos puntos etotu in matemàtica funt su símbulu de sa divisione, ispartzidura de sa cantidade iscrita a manca in tantas partes cantu narat sa cifra a destra (divisore)/ min. puntighedhu = pintirinu, mància pitichedhedha
Sinonimi e contrari
mamentu,
ora,
tretu
Modi di dire
csn:
dare su p. = fàghere o pònnere carchi cosa a manera chi pendhat a un'ala (es. pamentu, cabertura, surcu); èssere o torrare a malu p. = a tretu de istare male, malegontzu, malibigau; èssere a p. de mortu = a malu tretu de ndhe mòrrere, azummai morindhe; in p. de morte = morindhe, candho unu est apunt'a mòrrere; batire o èssere a s'úrtimu p. = chentza fortzas o àteru, de no ndhe pòdere prus; agt. + fora 'e puntu = agt. + a s'úrtimu etzessu; puntu chi…(+ vrb.) = apenas chi…, comente… (+ vrb.); andaisindi de p.: si narat de pistola o de iscupeta pagu segura chi si che isparat; p. de tíbbia = pitzianti, aguza; p. de tzinta = istampixedhu aundi si fait intrai su pitzianti; avb.: a p. crú = totinduna, de un'improntu
Frasi
candho si agabbat de iscríere si ponet su puntu ◊ su faedhonzu in suspu o lassadu a rugos rechedit tres puntos in s'iscritura ◊ pro inzertare una línia bi bastant duos puntos, tres po inzertare unu pianu
2.
a custu puntu no ispetamus prus e andhamus ◊ in cale puntu ch'est essidu fora de istrada? ◊ a puntu a s'iscuta at bidu una fémina ◊ a sa mama in puntu de molte li giureit chi andhaiat a chilcare su babbu ◊ acontessit in d-unu puntu su chi no acontessit in d-un'annu (A.Porqueddu)◊ est sa una e cincu in puntu
3.
cantos granos de trídicu ti ponimus in conca apas puntos de bona sorte! ◊ pro che pèrdere su puntu de s'onore menzus cherio pèrdere milli benes! ◊ a ite puntu ses torradu, frundhidu a un'ala che bardulete!…◊ za ses a bellu puntu, tue puru, a crere a unu faularzu! ◊ at balladu finas a puntos de si suerare ◊ puntu at leadu sa meighina est ruta dismajada! ◊ fit malàidu meda, est bénnidu a puntu de mortu ◊ s'isparadori fait andai de puntu s'iscupeta ◊ tupadí e teni arriguardu, isbregungiu fora 'e puntu!
Etimo
ltn.
punctum
Traduzioni
Francese
point
Inglese
full stop
Spagnolo
punto
Italiano
punto
Tedesco
Punkt.
scióncu 1 , nm Definizione
piredhu o púncia intrada in su bancu de su fusteri po fàere arrèschere sa linna de allisare a prana
Traduzioni
Francese
jéton (techn.)
Inglese
bench stop
Spagnolo
corchete
Italiano
grànchio
Tedesco
Bankeisen.