arresétu , nm: resetu Definizione
su arresetare, su istare asseliaos, in pàusu, in paghe
Sinonimi e contrari
apàsigu,
arrébiu,
arréulu 1,
assébiu,
assentu,
assuermu,
assussegu,
firmada
| ctr.
matana,
pistu
Modi di dire
csn:
chentza arresetu = chentza si frimmare; avb.: istare (a) arresetu = abarrai firmu
Frasi
fit un'ora pista pista sentza tènnere arresetu!…◊ bi at zente chi andhat e benit sena arresetu ne a dedie e ne a denote ◊ sas feras ant agatadu pasu e arresetu in matas e majones
2.
tempus faghet mi aiant cunfirmadu de s'arresetu de babbu tou inoghe
3.
ajó, ista a arresetu, già l'isco chi ses forte!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
arrêt,
calme
Inglese
stop,
quiet
Spagnolo
descanso,
tregua
Italiano
sòsta,
quïète
Tedesco
Rast,
Ruhepause.
assébiu , nm, agt, avb: assélgiu,
asséliu Definizione
su istare firmos, in pàusu, in paghe, chentza fàere, chentza matanare, chentza pentzamentos: coment'e avb. (a. = a asséliu) si podet fintzes impreare acordau che un'agetivu; fintzes trabballu po arrangiare o pònnere apostu calencuna cosa / èssere de malu asséliu = chentza asséliu, sèmpere ammungiandho
Sinonimi e contrari
amellu,
apógliu,
arréulu 1,
asseletu,
paidhu
/
firmu,
séliu
/
arràngiu,
mezoru
| ctr.
oriolu,
tormentu,
trambullu
Frasi
cun totu cussu it'e fàghere no tenzo asséliu ◊ aspetat de Deus s'asséliu eternu ◊ is bècius bolint asséliu ◊ su sero, sos fulferinos chirchendhe asséliu punnant a sa solzaga ◊ fostei no tenit assébiu, sempri in movimentu!
2.
si arregordat de sa pischera in s'arriu cun s'àcua assélia e límpia ◊ su dolori no mi lassat assébia
3.
tocat a dhas lassai assébiu is bagadias, e is cojadas puru! ◊ lassamí sa conca asséliu, gei dhu sciu su chi fatzu! ◊ atura asséliu! ◊ no podendu abbarrai asséliu de su prexu, si fiat imprassau a su babbu ◊ sas bamas sunt paschendhe assélias
4.
cun cussu dinai depeus fai assélius in domu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
repos,
calme,
paix
Inglese
rest
Spagnolo
descanso,
tranquilidad
Italiano
ripòso,
quïète,
bonàccia,
tranquillità
Tedesco
Ruhe,
Stille.
asseliàu , pps, agt Definizione
de asseliare
Sinonimi e contrari
asselenau,
asseriau,
resetu,
séliu,
séntulu
| ctr.
avolotadu,
bolluzadu
2.
est una note frita ma asseliada
Traduzioni
Francese
calme,
tranquille
Inglese
be quiet
Spagnolo
tranquilo
Italiano
calmo,
tranquillo
Tedesco
ruhig.
assulèna , nf, nm: assulenu 1 Definizione
su èssere in assentu, sélios, in pàusu; fintzes cunfortu
Sinonimi e contrari
arrébiu,
arréulu 1,
assébiu,
assentu,
assussegu,
ausentu
/
cufortu
Frasi
oe est una die de assulena perfeta ◊ no prus die de assulena, no prus die de cossolu! ◊ dàemi, columba, calchi assulenu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
calme,
paix
Inglese
quietness
Spagnolo
quietud
Italiano
quïète
Tedesco
Ruhe.
assulénu , agt: selenu* 1 Definizione
chi est in asséliu, in pàusu, trancuillu, chentza pentzamentos
Sinonimi e contrari
chetu,
glianu,
pàsidu,
pàsigu,
pràtinu,
séliu
Frasi
dae candho amus tentu custu dannu no amus prus bidu die assulena
Traduzioni
Francese
serein,
calme,
paisible
Inglese
peaceful,
serene
Spagnolo
sereno,
tranquilo
Italiano
seréno,
calmo
Tedesco
heiter.
assusségu , nm: sossegu Definizione
su istare trancuillos, sélios, in pàusu, su no àere pentzamentos in conca, su fàere o nàrrere a sa lena, chentza si arrennegare
Sinonimi e contrari
assébiu,
assentu,
assuermu,
pasu
| ctr.
apeleu,
disassussegu,
oriolu
Frasi
chirchendhe assussegu si fúrriat in su letu… ◊ no tenent assussegu a perun'ora suta sas iras de sos elementos (Grolle)◊ su sou est unu vívere brivu de assussegu
2.
immoi chi si ndi est andau cussu podeus fuedhai cun assussegu ◊ cun s'assussegu de sa fémina manna, minnanna fit dendhe cossizos a su nebode
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
calme
Inglese
quietness
Spagnolo
sosiego
Italiano
quïète,
serenità,
pacatézza
Tedesco
Ruhe,
Gelassenheit.
calmèsa , nf Definizione
manera pàsida de fàere o de nàrrere chentza èssere airaos, abbellu, chentza presse, chentza arrennegu
Sinonimi e contrari
prachidesa,
selenesa
Frasi
in totu ci bolit calmesa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
calme
Inglese
calmness
Spagnolo
calma
Italiano
calma,
posatézza
Tedesco
Ruhe.
chétu , agt: achietu,
chietu Definizione
chi no si movet, chi istat firmu, chi no si giaet a fàere / abarrai chietu, abarrai a chietu
Sinonimi e contrari
assulenu,
frimmu,
séliu
Frasi
parat sas palas e s'istat chietu candho lu corpant ◊ mulleri mia, ti giuru chi abarru chietu, a póxiu a póxiu! ◊ ista chietu che pani ciuetu! ◊ istat chietu e apasigadu a un'ala in sa cama de austu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
tranquille,
calme
Inglese
quiet
Spagnolo
quieto
Italiano
quièto
Tedesco
ruhig.
chietèsa , nf Definizione
su èssere totu chietu, assentau, firmu
Sinonimi e contrari
assébiu
Frasi
su bilde de cussa tanca contra a sole lughet, cumbidendhe sos ojos chi si bi frimmant in chietesa ◊ fiat chietu ma de una chietesa chi fadiat a timiri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
calme,
repos
Inglese
quiet
Spagnolo
tranquilidad,
calma
Italiano
quïète
Tedesco
Ruhe.
mudèsa , nf Definizione
su èssere o abbarrare totu citiu citiu, totu mudu, su no s'intèndhere nudha
Sinonimi e contrari
mudéntzia,
mudigore,
mudímine,
mútria,
mutricore,
mutuléntzia
| ctr.
abbolotu,
atraghentu,
biuldu,
chimentu,
tremutu
Frasi
torrant a custu bàntzigu de mudesa pinturendhe de bolos sas aeras ◊ sa mudesa de sa note in sos istios e de càntaros s'amenu murrunzu no fit arcanu a sos sentidos mios (A.Porcheddu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
silence,
tranquillité,
calme
Inglese
silence
Spagnolo
silencio
Italiano
silènzio,
tranquillità
Tedesco
Schweigen,
Ruhe.
pachiósu , agt: paghiosu,
pagiosu (pa-gi-o-su)
paxiosu Definizione
nau de ccn., chi est de paghe, chi no giaet ifadu, chi istat asseliau, chi est amantiosu de sa paghe; chi tenet unu fàere e foedhare chentz'arrennegu, chentz'airu, chi tirat a sa cuncórdia
Sinonimi e contrari
pagili
/
adasiosu,
trancuillu
| ctr.
derredhu,
gherristu
/
spaxiosu
Frasi
est unu pipiu paxiosu: mancu ti acatas ca dhoi est ◊ in domo de su parente fit faghindhe una vida paghiosa ◊ s'annu paxiosu chi eus passau in sa càscia de su coru miu dhu pongu! (F.I.Congiu)◊ is animabis maus si funt fatus paxiosus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
paisible,
pacifique,
calme,
placide
Inglese
peaceful,
pacifist,
calm
Spagnolo
pacífico,
pacifista,
calmo
Italiano
pacífico,
pacifista,
pacato,
nonviolènto
Tedesco
friedlich,
pazifistisch,
ruhig.
pàsa 1 , nf, nm: abàsiu,
pasu,
pàsiu,
pàusa,
pàusu Definizione
su istare chentza fàere, o fintzes faendho àteru, po passare s'immarritzone, su èssere o istare asseliaos, trancuillos
Sinonimi e contrari
arreposu,
assentu,
discansu,
ibasu,
pàsida,
pausamentu
/
arresetu
Modi di dire
csn:
èssere de malu pasu (nau de unu, pruscatotu pipiu) = malu a drommire, chi prangit meda, iscinitzosu; a pàusu a pàusu = a su pasa pasa, abbellabbellu
Frasi
no tenet felitzidade e ne pasa ◊ custa criadura est de malu pasu ◊ sas feras ant agatadu pasu in matas e majones ◊ su poboribi dh'ant lassau a pàusu
2.
is caus si pesant e iscracàlliant, si cabant e si càlliant pischendi a pàusu a pàusu ◊ apo fatu totu a pàusu a pàusu
Etimo
ltn.
pausa
Traduzioni
Francese
calme,
repos
Inglese
rest
Spagnolo
descanso
Italiano
quïète,
ripòso
Tedesco
Ruhe,
Stille.
selénu 1 , agt: assulenu,
serenu 1,
silenu,
solenu,
suenu,
sulenu,
sullenu Definizione
chi est in asséliu, in pàusu, trancuillu, chentza pentzamentos, chentza móvias a forte, chi faet allenu, abbellu
Sinonimi e contrari
chetu,
glianu,
pàghidu,
pàsidu,
pàsigu,
pràtinu,
séliu
| ctr.
càdriu,
forte
/
orioladu,
penciamentosu,
pistichinzosu
Modi di dire
csn:
pròere abba selena, a sulenu = abbighedha pàsida, paga ma sighida; silenu che abba fróchina = sériu sériu, pàsidu; andhare a passu selenu = abbellu, a passu pàsidu; còiri sullenu, a fogu sullenu = no tropu forte, chi no est cràdiu
Frasi
sulenos current sos rios sentza murmutare ◊ intro de s'adhe lentu repicat unu pitiolu, sinnu chertosu de vida selena ◊ andhat selenu ◊ mai t'incantit arriu sulenu! (D.Bernardini)◊ su mare est silenu e pranu che pratu de ozu de ulia ◊ seu ascurtendu s'acuedha suena suena currendu in is canabis
2.
pioet a sulenu a sulenu ◊ est niendhe a sulenu ◊ deris tota sa note at sighidu dae chelu a rúere selena una mudhina (G.M.Cherchi)◊ est un'abbighedha serena, ma ifundhet etotu ◊ càstia comenti Deus proit cun àcua solena solena…
3.
unu sonnu dae chelu Atena li mandhat, a sulenu de tanta pena
Cognomi e Proverbi
prb:
àcua suena suena, piscina prena
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
calme,
paisible,
tranquille
Inglese
quiet
Spagnolo
tranquilo
Italiano
calmo,
plàcido,
tranquillo
Tedesco
ruhiger Mensch.
séliu , agt: sériu Definizione
chi no si movet, chi istat firmu, chi andhat pàsidu chentza trémias o iscutuladas; nau de ccn., chi no erriet, chi portat o mantenet una bisura si no própriu trista ma mancu alligra, coment'e pentzamentosa: nau de sa persona po sa manera de fàere, chi dhue ponet cabu, incuru, chi ndhe sentit su pesu o s'importu, nau de cosa, chi est de importu
Sinonimi e contrari
assulenu,
firmu,
pàsidu,
pràtinu,
selenu 1
/
giudisciosu
/
apensamentadu,
tristonzu
| ctr.
trumbullau
/
allegru,
brullanu,
sconcau
Modi di dire
csn:
faedhare a sa séria = a sa lena, nendhe sas peràulas chi s'intendhant bene, chentza cúrrere; a séliu = abbellu, a lébiu, in asséliu; sériu comment'e sa perda, che a sa morte, che pudha mabàdia = tristu
Frasi
beni a innòi e abarra séliu! ◊ sériu fuit su manzanu e chelu límpidu ◊ custu pisedhu no abbarrat mai sériu, est sempre brinchendhe, faghindhe ◊ cola sériu acurtzu a sos canes, ca segundhu comente ti si salarzant a subra ◊ camina sériu ca si ti sachedhas ti che ruet totu ◊ is bòis iant connotu sa manu de su meri e andànt sélius ◊ s'abba candho proet sériu l'intrat bene a sa terra, che candho frocat
2.
cussu est unu mesu alligru, tra sériu e barrosu ◊ giuto sos pilos biancos che nie e sériu mi at fatu su dolore ◊ ita tenis, mulleri mia, ca ses séria? ◊ dhi arrespundit a cara sempri prus séria, abascendi sa boxi ◊ no cherent chi ria e nemmancu chi iste séria
3.
seus chistionendi de cosas futas e sérias!
4.
chi pigant àviu ca iscís fai turtas no ti lassant prus a séliu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
calme,
sérieux,
posé
Inglese
calm,
sedate
Spagnolo
tranquilo,
serio,
mesurado
Italiano
calmo,
chéto,
sèrio,
posato
Tedesco
ruhig,
ernst,
bedächtig.
sòde , agt Definizione
chi est cagiau, tostau, firmu; nau de cumportamentu, séliu, paghiosu
Sinonimi e contrari
cracu,
tostau
/
pàsidu
Modi di dire
csn:
terrinu s. = tostu, frimmu, seguru; faedhare a boghe s. = calma, chentza airu
Frasi
su sinu chi ti at dadu late lichitu e sode
2.
sa zente fit sode iscultendhe sa préiga
Traduzioni
Francese
solide,
calme
Inglese
solid,
calm
Spagnolo
sólido,
quieto
Italiano
sòlido,
pacato
Tedesco
fest,
ruhig.
sosségu , nm, agt: assussegu,
sussegu Definizione
su istare trancuillos, pàsidos, in pàusu, sélios, su fàere a sa lena, su no àere pentzamentos in conca; chi est asseliau, in pàusu
Sinonimi e contrari
assébiu,
assentu,
assuermu,
paidhu,
pasu,
prachidesa
/
séliu
| ctr.
agiàgaru,
disassussegu,
salarzu
Frasi
pàsati, dae unu pacu de sussegu! ◊ tènnere sussegu est lucura: tantu imprimida est in me sa tua rara ermosura (P.Mossa)◊ làssami sussegu, amore! ◊ no tenes paghe e ne sussegu
2.
cun pérdua e fadiga proponzesti sa sossega Sardigna persighire ◊ sussegu e imbiau est su riposu
Etimo
ctl., spn.
sossego, susiego
Traduzioni
Francese
calme
Inglese
rest,
calm
Spagnolo
sosiego
Italiano
calma,
ripòso
Tedesco
Ruhe,
Ausruhen.