abbacài, abbacàre , vrb: abbacuai,
abbacuare,
abbracare Definizione
fortzare prus pagu, menguare, abbasciare de calecuna cosa, nau mescamente de fortzas o de cosas chi faent fortza; tròchere e abbasciare sa parte prus arta, incrubare
Sinonimi e contrari
abblandai,
abbonantzai,
allentai,
ammellare,
assebiai,
assussegai,
illebiare,
imbacari
/
abbambiai 1
/
abasciai,
imbasciai,
muciare
| ctr.
acadriare,
afortiai,
apretai,
incrispai
Frasi
testimonzas de isperas gallizant lieras pro sempre saidadas dae unu bentu chi niune at a poder abbacare (C.Puddu)◊ su ventu at abbacatu ◊ abbacare su dolore ◊ su temporali est abbacau ◊ abbàcala sa barra! ◊ sos boes ant abbacau su passu ◊ abbacuit su fogu! ◊ che li fut morta sa muzere e pro abbracare su dispiaghere corcaiat cun sa teraca
2.
abbaca sa fune!
3.
fuit abbacanne sa conca po saludu ◊ colanne at abbacadu sa bannera pro saludu a sas autoridades ◊ prus ti abbacas e prus su culu si paret!
Traduzioni
Francese
calmer,
ralentir,
diminuer
Inglese
to calm,
to slow down,
to diminish
Spagnolo
calmar,
reducir,
bajar
Italiano
calmare,
rallentare,
scemare
Tedesco
beruhigen,
abnehmen.
abbonantzài , vrb: abbonatzare Definizione
pònnere, torrare o fàere torrare in bonu, nau de su tempus e fintzes de gente
Sinonimi e contrari
abbacai,
abblandai,
achedare,
apachiare,
apasaogare,
assebiai,
asselenare,
assussegai,
illenare
Frasi
dh'at abbonantzau cun unu bàsidu ◊ apustis de su certu s'est abbonantzau ◊ su tempus si est abbonantzau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se calmer
Inglese
to calm down
Spagnolo
apaciguar
Italiano
abbonacciare
Tedesco
beruhigen.
abbonàre 1 , vrb: abboniai Definizione
fàere a bonu, abbrandhare sa manera de fàere airada o arrennegada, fintzes subbacare, bínchere
Sinonimi e contrari
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
abboniri,
apachiare,
apasaogare,
assebiai,
asselenare,
assussegai
Frasi
sa die est tropu inchieta, no si cheret abbonare
2.
no agatendhe àteru, si abboneit a marrulare un'aizu de fenu
3.
custu sero brúsiant a sa deleada e no ti ne abbonas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
calmer,
apaiser
Inglese
to calm
Spagnolo
sedar,
apaciguar
Italiano
abbonire
Tedesco
beruhigen.
abboníri , vrb Sinonimi e contrari
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
abboniai,
apachiare,
apasaogare,
assebiai,
asselenare,
assussegai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
calmer
Inglese
to calm down
Spagnolo
apaciguar
Italiano
rabbonire
Tedesco
begütigen.
apasaogàre , vrb: apaseguare,
apaseogare,
apasigare,
apasiguai,
apasiguare,
apasiogare,
apasugare,
pasiguai Definizione
agatare o giare pàusu, asséliu, abbrandhare o asseliare unu patimentu
Sinonimi e contrari
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
abboniri,
ammellare,
apachiare,
apasigonai,
assebiai,
asselenare,
assussegai,
illenare
| ctr.
agegherai,
avalotai,
salarzare,
supuzare
Frasi
a s'abbréschida su tempus si est apasaogadu ◊ bogadu cuss'oriolu dae conca, si est apasigada e drommida ◊ candho si est apaseguada, a sa pitzinna li at nadu ca fit ghirandhe su babbu ◊ sorre cara, apaséguati, dae pasu a su dolu, unu pacu de sussegu! ◊ istat chietu e apasigadu a un'ala ◊ cussu pisedhu no appàsigat mai!
2.
su consolu apàsigat sa pena ◊ arrè, chi ti si apàsigant sas penas! ◊ chirco de apasigare su coro cun s'amore
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
se calmer
Inglese
to become calm
Spagnolo
apaciguarse
Italiano
calmarsi,
calmare
Tedesco
sich beruhigen,
beruhigen.
apasàre 1 , vrb Definizione
asseliare, abbrandhare, pònnere in pasu, in asséliu / apasare una criadura = apaxiai, fai o nàrriri calincuna cosa po dh’asseliai, chi no pràngiat o àteru
Sinonimi e contrari
apachiare,
apasaogare
Frasi
si arressat su tempus, si assétiant sas àrvures, sas feras, si apasat onzi chimentu ◊ su logu est apasadu dae s'intrinu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
calmer
Inglese
to calm
Spagnolo
apaciguar
Italiano
calmare
Tedesco
beruhigen.
asselenàre , vrb: assulenare Definizione
assussegare, fàere serenu, pònnere in paghe
Sinonimi e contrari
abbacai,
abbonantzai,
abboniri,
allebiae,
apachiare,
apasaogare,
assebiai,
assussegai,
illebiare,
illenare,
praxare
| ctr.
agegherai,
airai,
salargiare
Frasi
tue assulenas tribbulias, penas e tristuras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
calmer,
apaiser
Inglese
to calm,
to quite
Spagnolo
calmar,
aliviar
Italiano
calmare,
mitigare
Tedesco
beruhigen,
mildern.
asseriài, asseriàre , vrb Definizione
abbrandhare unu movimentu; nau de ccn., su si fàere sériu, serionzu, acabadu, pentzamentosu, tristu; fàere a mancu, arrisparmiare de fàere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
apachiare,
apasaogare,
assebiai,
asselenare,
assussegai
/
asseriatzare,
seriari
| ctr.
agegherai,
salarzare,
seguzare
/
allegrare
Frasi
s'arriu surrungiosu si est asseriau ◊ fit una rundhinedha, ma como si est asseriada abberu ◊ sos canes si sunt asseriaos ◊ candho at intesu gai, s’aira sua contra a issu si est asseriada
2.
fit unu pitzinnu asseriadu impresse, chena risos ◊ arrispundendi, cuss'ómini brullanu si fiat asseriau
3.
biadu a chie assériat, assumancu a betzu!
4.
assériadi, asséria, de ti cojare: sa vida est menzus bajana!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se calmer,
devenir sérieux
Inglese
to calm down,
to become sad
Spagnolo
calmarse,
entristecerse
Italiano
calmarsi,
rattristarsi
Tedesco
sich beruhigen,
traurig werden.
pachiósu , agt: paghiosu,
pagiosu (pa-gi-o-su)
paxiosu Definizione
nau de ccn., chi est de paghe, chi no giaet ifadu, chi istat asseliau, chi est amantiosu de sa paghe; chi tenet unu fàere e foedhare chentz'arrennegu, chentz'airu, chi tirat a sa cuncórdia
Sinonimi e contrari
pagili
/
adasiosu,
trancuillu
| ctr.
derredhu,
gherristu
/
spaxiosu
Frasi
est unu pipiu paxiosu: mancu ti acatas ca dhoi est ◊ in domo de su parente fit faghindhe una vida paghiosa ◊ s'annu paxiosu chi eus passau in sa càscia de su coru miu dhu pongu! (F.I.Congiu)◊ is animabis maus si funt fatus paxiosus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
paisible,
pacifique,
calme,
placide
Inglese
peaceful,
pacifist,
calm
Spagnolo
pacífico,
pacifista,
calmo
Italiano
pacífico,
pacifista,
pacato,
nonviolènto
Tedesco
friedlich,
pazifistisch,
ruhig.
séliu , agt: sériu Definizione
chi no si movet, chi istat firmu, chi andhat pàsidu chentza trémias o iscutuladas; nau de ccn., chi no erriet, chi portat o mantenet una bisura si no própriu trista ma mancu alligra, coment'e pentzamentosa: nau de sa persona po sa manera de fàere, chi dhue ponet cabu, incuru, chi ndhe sentit su pesu o s'importu, nau de cosa, chi est de importu
Sinonimi e contrari
assulenu,
firmu,
pàsidu,
pràtinu,
selenu 1
/
giudisciosu
/
apensamentadu,
tristonzu
| ctr.
trumbullau
/
allegru,
brullanu,
sconcau
Modi di dire
csn:
faedhare a sa séria = a sa lena, nendhe sas peràulas chi s'intendhant bene, chentza cúrrere; a séliu = abbellu, a lébiu, in asséliu; sériu comment'e sa perda, che a sa morte, che pudha mabàdia = tristu
Frasi
beni a innòi e abarra séliu! ◊ sériu fuit su manzanu e chelu límpidu ◊ custu pisedhu no abbarrat mai sériu, est sempre brinchendhe, faghindhe ◊ cola sériu acurtzu a sos canes, ca segundhu comente ti si salarzant a subra ◊ camina sériu ca si ti sachedhas ti che ruet totu ◊ is bòis iant connotu sa manu de su meri e andànt sélius ◊ s'abba candho proet sériu l'intrat bene a sa terra, che candho frocat
2.
cussu est unu mesu alligru, tra sériu e barrosu ◊ giuto sos pilos biancos che nie e sériu mi at fatu su dolore ◊ ita tenis, mulleri mia, ca ses séria? ◊ dhi arrespundit a cara sempri prus séria, abascendi sa boxi ◊ no cherent chi ria e nemmancu chi iste séria
3.
seus chistionendi de cosas futas e sérias!
4.
chi pigant àviu ca iscís fai turtas no ti lassant prus a séliu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
calme,
sérieux,
posé
Inglese
calm,
sedate
Spagnolo
tranquilo,
serio,
mesurado
Italiano
calmo,
chéto,
sèrio,
posato
Tedesco
ruhig,
ernst,
bedächtig.
sòde , agt Definizione
chi est cagiau, tostau, firmu; nau de cumportamentu, séliu, paghiosu
Sinonimi e contrari
cracu,
tostau
/
pàsidu
Modi di dire
csn:
terrinu s. = tostu, frimmu, seguru; faedhare a boghe s. = calma, chentza airu
Frasi
su sinu chi ti at dadu late lichitu e sode
2.
sa zente fit sode iscultendhe sa préiga
Traduzioni
Francese
solide,
calme
Inglese
solid,
calm
Spagnolo
sólido,
quieto
Italiano
sòlido,
pacato
Tedesco
fest,
ruhig.
sosségu , nm, agt: assussegu,
sussegu Definizione
su istare trancuillos, pàsidos, in pàusu, sélios, su fàere a sa lena, su no àere pentzamentos in conca; chi est asseliau, in pàusu
Sinonimi e contrari
assébiu,
assentu,
assuermu,
paidhu,
pasu,
prachidesa
/
séliu
| ctr.
agiàgaru,
disassussegu,
salarzu
Frasi
pàsati, dae unu pacu de sussegu! ◊ tènnere sussegu est lucura: tantu imprimida est in me sa tua rara ermosura (P.Mossa)◊ làssami sussegu, amore! ◊ no tenes paghe e ne sussegu
2.
cun pérdua e fadiga proponzesti sa sossega Sardigna persighire ◊ sussegu e imbiau est su riposu
Etimo
ctl., spn.
sossego, susiego
Traduzioni
Francese
calme
Inglese
rest,
calm
Spagnolo
sosiego
Italiano
calma,
ripòso
Tedesco
Ruhe,
Ausruhen.