arrébiu , nm: arrépiu Definizione
pagu pagu de tempus, de pàusu
Sinonimi e contrari
àchiu,
arresetu,
assébiu,
impasada
Frasi
seus sempri in giru, sentz'e arrébiu ◊ no acatat arrépiu su coro tou ◊ fit a su anna anna e in domo sua non bi fachiat arrépiu ◊ semus chircandhe isperu chen'arrépiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
arrêt,
trêve
Inglese
rest,
truce
Spagnolo
tregua,
pausa
Italiano
sòsta,
trégua
Tedesco
Halt,
Rast.
arrepiàre , vrb: repiare Definizione
su si pigare un'arrépiu, firmare un'iscuta a pausare, arreare
Sinonimi e contrari
tasire
/
abarrai,
aturai
Frasi
s'ómine no arrépiat mai
2.
in domo sua isse non bi arrepiaiat prus ca totus lu chircaiant
Traduzioni
Francese
arrêter,
faire halte
Inglese
to stop,
to grant a rest
Spagnolo
hacer una pausa
Italiano
sostare,
concèdersi una trégua
Tedesco
rasten.
assébiu , nm, agt, avb: assélgiu,
asséliu Definizione
su istare firmos, in pàusu, in paghe, chentza fàere, chentza matanare, chentza pentzamentos: coment'e avb. (a. = a asséliu) si podet fintzes impreare acordau che un'agetivu; fintzes trabballu po arrangiare o pònnere apostu calencuna cosa / èssere de malu asséliu = chentza asséliu, sèmpere ammungiandho
Sinonimi e contrari
amellu,
apógliu,
arréulu 1,
asseletu,
paidhu
/
firmu,
séliu
/
arràngiu,
mezoru
| ctr.
oriolu,
tormentu,
trambullu
Frasi
cun totu cussu it'e fàghere no tenzo asséliu ◊ aspetat de Deus s'asséliu eternu ◊ is bècius bolint asséliu ◊ su sero, sos fulferinos chirchendhe asséliu punnant a sa solzaga ◊ fostei no tenit assébiu, sempri in movimentu!
2.
si arregordat de sa pischera in s'arriu cun s'àcua assélia e límpia ◊ su dolori no mi lassat assébia
3.
tocat a dhas lassai assébiu is bagadias, e is cojadas puru! ◊ lassamí sa conca asséliu, gei dhu sciu su chi fatzu! ◊ atura asséliu! ◊ no podendu abbarrai asséliu de su prexu, si fiat imprassau a su babbu ◊ sas bamas sunt paschendhe assélias
4.
cun cussu dinai depeus fai assélius in domu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
repos,
calme,
paix
Inglese
rest
Spagnolo
descanso,
tranquilidad
Italiano
ripòso,
quïète,
bonàccia,
tranquillità
Tedesco
Ruhe,
Stille.
àtzula , nf Definizione
fundhurúgiu de sa lissia
Sinonimi e contrari
bogaderi,
sàciula*
Traduzioni
Francese
charrée
Inglese
rest of ash inside an ash pan
Spagnolo
cernada
Italiano
ceneràccio
Tedesco
Laugenasche.
descansàre , vrb: discanciai,
discansai,
discansare,
discantzai,
discassare Definizione
istare a discantzu, pausandho, gosare discantzos, cosas de recreu o chi no arrechedent peruna pelea, fintzes istare a chistionu cun ccn.
Sinonimi e contrari
pasai
Frasi
ita apu tentu in custa vira? apu sempri ghimallau, trabballendi dugna cira, no mi seu mai discantzau ◊ asuta de una mata dha biu discantzendu: dha miru, mi acatu chi prus no podiat iscampai de mei, mischina, currendu (E.Pintor Sírigu)◊ fui totu s'ora discanciandumí cun d-unu, a chistionu
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
reposer
Inglese
to rest
Spagnolo
descansar
Italiano
riposare
Tedesco
ausruhen.
discànciu , nm: discansu,
discàntziu,
discantzu,
discassu Definizione
tempus chi si passat chentza fàere o faendho calecuna cosa fàcile, praghillosa, trebballu lébiu, chi no giaet pelea e ne pelea / a discansu, a discantzu = a dàsiu, abbellu, chentza presse e chentza matana, cun fatzilidade, itl. comodaménte
Sinonimi e contrari
desogu,
discansada,
pàsiu
| ctr.
cadha,
pelea,
stragu 1
Frasi
tengu discànciu ca immoi su trabballu est prus pagu ◊ za si l'at leadu su discansu, tota die chentza fàghere nudha! ◊ sas anades fint totu in festa, in discassu ◊ bos giambet in discansu dogni atreghentu! ◊ faghet sas cosas bene, chena tropu presse ne tropu discansu ◊ sa tellora de funtana est unu grandu discantzu
2.
cherent chi andhe a discassu a discassu a cadhu a s'àinu, a tempos de oe! ◊ po dhi èssi prus a discantzu su chi depiat fai, custu si ndi fiat andau de domu ◊ tue za triballas a discassu, in ufíssiu, no che deo ifatu de su bestiàmine! ◊ tropu a discassu ti la leas, tue, e de triballu no ndhe atúlias!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
aise,
confort,
repos,
passe-temps
Inglese
comfort,
rest,
hobby
Spagnolo
descanso
Italiano
àgio,
comodità,
ripòso,
passatèmpo
Tedesco
Ausspannung,
Zeitvertreib.
ischivózu , nm Definizione
coa de argiola, s'úrtimu laore chi abbarrat de arregòllere, mescamente brutu e metzanu
Sinonimi e contrari
coale,
coamaderzu,
culischedhu
Frasi
frichinias de tempus, ischivozos anticos apo acatau in custos montricos pacu abbuschios e istropiaos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ventage,
criblure
Inglese
screening,
rest
Spagnolo
residuo
Italiano
vagliatura,
resìduo
Tedesco
Spreu,
Rest.
istúda , nf: istura Definizione
su istudare, sa fine, sa firmada o acabbada de una cosa
Sinonimi e contrari
studamentu
/
acabbada,
assébiu,
pàsiu
Modi di dire
csn:
no giai o no donai i. = no dare tempus, chèrrere chi si fetat puntu e mortu, ma fintzas no lassare asséliu, sighire chentza sessare, dare o no àchiu, tempus; chena i. = chentza si frimmare
2.
tempus, chi mi benis avatu avatu tochendumí de ispina che meri malu, donamí pagu pagu istuda! ◊ s'àcua de s'udri miu límpia e crara donat consolu cun bonesa sentza istuda (F.Onnis)◊ s'ómini currit chena istuda avatu a siendas chena sensu (S.Mossa)◊ oi est cuíndixi diis chi no mi donat istura custu tussi!
3.
no donat istura de si citiri, cussa! ◊ candu cummentzais no teneis istura: acabbedha de si abantai!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
arrêt,
trêve
Inglese
rest
Spagnolo
alto,
tregua
Italiano
sòsta,
trégua
Tedesco
Halt,
Pause.
pàsa 1 , nf, nm: abàsiu,
pasu,
pàsiu,
pàusa,
pàusu Definizione
su istare chentza fàere, o fintzes faendho àteru, po passare s'immarritzone, su èssere o istare asseliaos, trancuillos
Sinonimi e contrari
arreposu,
assentu,
discansu,
ibasu,
pàsida,
pausamentu
/
arresetu
Modi di dire
csn:
èssere de malu pasu (nau de unu, pruscatotu pipiu) = malu a drommire, chi prangit meda, iscinitzosu; a pàusu a pàusu = a su pasa pasa, abbellabbellu
Frasi
no tenet felitzidade e ne pasa ◊ custa criadura est de malu pasu ◊ sas feras ant agatadu pasu in matas e majones ◊ su poboribi dh'ant lassau a pàusu
2.
is caus si pesant e iscracàlliant, si cabant e si càlliant pischendi a pàusu a pàusu ◊ apo fatu totu a pàusu a pàusu
Etimo
ltn.
pausa
Traduzioni
Francese
calme,
repos
Inglese
rest
Spagnolo
descanso
Italiano
quïète,
ripòso
Tedesco
Ruhe,
Stille.
pasàda , nf Definizione
su pausare, su cessare de su fàere unu tanti de ora
Sinonimi e contrari
firmada,
impasada,
isposta,
pasadorja
| ctr.
cadha,
impodha,
munziada
Frasi
sighiat a pasadas, a colpos frimmos, tessindhe in su telarzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
repos
Inglese
rest
Spagnolo
descanso
Italiano
riposata
Tedesco
Rast,
Ruhe.
pasài , vrb: abasiai,
pasare,
pasari,
pasiai,
pausae,
pausai,
pausare,
pesiai Definizione
istare in pàusu, in asséliu, chentza fàere, tasire, cessare unu pagu de trebballare, de peleare, po illebiare s'immarritzone; nau de àliga o malesa chi si dhue sèberat in abba, ógiu e cosas deasi, su si assentare in su fundhu de s'istrégiu, in calecunu tretu, seberare a manera de ndhe dha pòdere bogare o lassare abbandha; pònnere cosa tanti po dh'arrimare ma fora de su logu suo
Sinonimi e contrari
arreposai,
assebiai,
descansare,
ibasai,
impasare,
paidhare,
sciadiai
| ctr.
afadiai,
arrebbentare,
istracare,
trabagiare
/
buluzare
Modi di dire
csn:
avb. fàghere, andhare a su pasa pasa = fai, andai unu pagu e firmai, firmai fatuvatu; pasàrendhe, de carchi cosa (nau a nega) = fai ccn. cosa (faina, trabballu) sentza de si pasiai, a sa sighida; pasare male (nadu a mineta) = pigai surra, agiagarai, fai fuiri
Frasi
chistiona abbellu ca babbu tuu est pasiendusidha! ◊ séidi, pasiadidha! ◊ passendi in custa crésia, frimma un'iscuta: ti depis pausai! ◊ mancu ndhe pasaia, pro fàghere sa faina ◊ setzie, pitzocos, e pausaeòs! ◊ isciacuadí e beni a ti pesiai! ◊ finia s'incúngia, in austu is massajos si pàusant ◊ beni e pausadia!
2.
sa fundhana pasat in su fundhu de s'isterzu ◊ candho at pasadu bene, su binu cheret betadu a iscolomadura ◊ no la pases totue cussa cosa: lèala e ponechela inue depet istare!
3.
si no pones mente a fàghere su cumandhu, inoghe che pasas male!
Etimo
ltn.
pausare
Traduzioni
Francese
se reposer,
décanter
Inglese
to rest,
to settle
Spagnolo
descansar,
decantar
Italiano
riposare,
decantare
Tedesco
ausruhen,
sich klären.
sàldu 1 , nm, agt: sardu 1 Definizione
úrtima parte de unu pagamentu, s'úrtima pasia / pagare a s. = pagare totu; contus saldus = contos pagados
Sinonimi e contrari
pacau
Frasi
no ti apo pagau rata… ma già mi as a perdonare, ca eo pago sa mora candho ti pago a sardu
Traduzioni
Francese
solde
Inglese
rest
Spagnolo
saldo
Italiano
saldo
Tedesco
Begleichung,
Restbetrag.
sosségu , nm, agt: assussegu,
sussegu Definizione
su istare trancuillos, pàsidos, in pàusu, sélios, su fàere a sa lena, su no àere pentzamentos in conca; chi est asseliau, in pàusu
Sinonimi e contrari
assébiu,
assentu,
assuermu,
paidhu,
pasu,
prachidesa
/
séliu
| ctr.
agiàgaru,
disassussegu,
salarzu
Frasi
pàsati, dae unu pacu de sussegu! ◊ tènnere sussegu est lucura: tantu imprimida est in me sa tua rara ermosura (P.Mossa)◊ làssami sussegu, amore! ◊ no tenes paghe e ne sussegu
2.
cun pérdua e fadiga proponzesti sa sossega Sardigna persighire ◊ sussegu e imbiau est su riposu
Etimo
ctl., spn.
sossego, susiego
Traduzioni
Francese
calme
Inglese
rest,
calm
Spagnolo
sosiego
Italiano
calma,
ripòso
Tedesco
Ruhe,
Ausruhen.