alzenína , nf: arzinina Definizione
sa coa de s'argiola, granu de trigu aortitzu, minudedhu; is granos de trigu orruinau ammesturau a pedrighedha chi si ndhe sèberat candho su trigu dhu faent in chiliru po dhu chistire límpiu
Sinonimi e contrari
arenúgiu,
cerfa,
coale,
coamaderzu,
coalina,
coana,
coatzu,
culischedhu,
enina,
genina,
ghinina,
ischivozu,
pealinu
Frasi
bennasu de peràulas, nàrami chie cantat candho agabbas sas istajones in sas alzolas mannas de arzinina! (C.De Martis)◊ cussu fit cantadore de arzininas mortas
Traduzioni
Francese
grenaille
Inglese
refuse
Spagnolo
mondadura
Italiano
mondìglia
Tedesco
Spreu.
camisèdha , nf Definizione
min. de camisa: camisa pitica o de diferente genia; segundhu su costúmene, sa gunnedha de furesu; su pigighedhu chi bestit su granu de su trigu o de àteru laore (fintzes de su chiu de sa méndhula o cosas deasi)
Sinonimi e contrari
camijeta
/
pidhoncu
2.
s'ispiga portat is naus e is naus portant sa camisedha o capa chi finit cun s'arista
Terminologia scientifica
cst, bst
Traduzioni
Francese
chemisier,
chemisette,
balle du blé
Inglese
blouse
Spagnolo
camiseta,
cascabillo
Italiano
camicétta,
pula
Tedesco
Bluse,
Spreu.
chercúzu , nm: chircuzu Definizione
est su chi abbarrat in s'argiola de sa treuladura de su trigu, sa pàgia prus fine; orrughedhos fines de sa coma de sa linna
Sinonimi e contrari
afrantzuchena,
arremusulla,
chimuza,
chirchiza,
cífrinu,
cruscuza,
frataza,
pampodha,
romasiza,
tzimuca,
vèglia
/
chimuza
Traduzioni
Francese
grenaille,
crublure
Inglese
riddling
Spagnolo
granzas
Italiano
vagliatura,
frùscoli
Tedesco
Spreu.
chirchíza , nf, nm: chischiza,
chiscuza,
chiscuzu Definizione
orrughedhos de css. cosa e mescamente de linna; moidedha de su foedhare / èssere chiscuza (nau de ccn.)= afrodhieri, bòlliri isciri ammarolla is chistionis allenas
Sinonimi e contrari
arrogalla,
chercuzu,
chimuza,
frataza,
frustigalla,
ischimuza,
pampodha,
piciualla,
tzimuca
/
bodheta,
piscinu
Frasi
ti fetant a chiscuza! ◊ s'ossu a chiscuzu si at fatu! ◊ mi che ant frundhidu che chiscuza
2.
est collindhe chiscuza a su fogu ◊ sa chiscuza meda chi bi est afogat su pàsculu
3.
no s'intendhet che risos e chiscuzas, ispracadas sentza de àere cabu e coa ◊ est cussu buchimannu chi che at bogadu sa chiscuza, candho nos at agatadu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Chiscuzzu
Etimo
ltn.
quisquiliae
Traduzioni
Francese
grenaille,
criblure
Inglese
riddling
Spagnolo
salvado
Italiano
vagliatura,
frùscoli
Tedesco
Spreu.
coamadérzu, coamadórzu , nf Definizione
coa de madrelzu, de su postorzu, de s'argiola, su chi dhue abbarrat in s'argiola apustis incungiau su laore
Sinonimi e contrari
coale,
coalina,
culischedhu,
ischivozu,
padriedu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grenaille,
criblure
Inglese
riddling
Spagnolo
monda,
criba
Italiano
mondìglia,
vagliatura
Tedesco
Spreu.
coscovàtzu , nm: cuscubatzu,
cuscuvatzu Definizione
iscopa de àchina o de sarmentu, sa carena, su chi abbarrat de unu gurdone de àghina apustis istacaos is pibiones; fintzes totu su chi no est granu, foedhandho de su laore
Sinonimi e contrari
iscovàtzulu,
iscopu 1,
iscovile,
sporra
/
cerfa,
chercuzu,
coamaderzu,
múndulu
2.
issos regollint su ranu e a nois lassant su cuscubatzu
Terminologia scientifica
rbr
Traduzioni
Francese
râpe,
criblure
Inglese
grape stalk,
riddling
Spagnolo
orujo,
salvado
Italiano
graspo,
vagliatura
Tedesco
Traubenstiel,
Spreu.
cugudhàu , nm Definizione
su cuguzadu, sa camisa o càscia de su trigu ancora in s'ispiga
Sinonimi e contrari
cuguzone,
erenzu,
iscuguza,
scefa,
scefabi
Frasi
su trigu fait sa palla de cugudhau ◊ sa paza est fata in fine, ma ancora su cugudhau est meda: moliae! ◊ su trigu si prugat po nd'iscerai su cugudhau chi est abarrau
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
balle du blé
Inglese
husk
Spagnolo
cascabillo
Italiano
lòppa,
pula del grano
Tedesco
Spreu.
cuguzòne , nm Definizione
su cuguzadu, sa camisa o càscia de su trigu ancora in s'ispiga
Sinonimi e contrari
cugudhau,
erenzu,
scefa,
scefabi
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
ltn.
cuculione(m)
Traduzioni
Francese
balle du blé
Inglese
husk
Spagnolo
cascabillo
Italiano
lòppa del grano
Tedesco
Spreu.
genína , nf: gerina 1,
gianina,
ginia 1,
ginina,
ginínia,
girina,
zenina Definizione
sa coa de s'argiola, trigu aortitzu, mortu, minudedhu, ammesturu de trigu pitichedhu o segau e pedrighedha (ma dhu narant de àteru laore puru)
Sinonimi e contrari
alzenina,
cerfa,
coale,
coamaderzu,
coalina,
coana,
coatzu,
culischedhu,
enina,
ghinina,
ischivozu,
padreri
Frasi
toca, pruga sa girina ca ndi essit un'ànima de peniténtzia! ◊ a boltas li pagat sa faina cun misuras iscassas de ginina (M.Murenu)◊ su columbu si cuntentaiat de sa gianina de su trigumoriscu
Cognomi e Proverbi
smb:
Gerina, Girina
/
prb:
onzi ispiga at sa parte de sa gianina
Traduzioni
Francese
grenaille
Inglese
chaff
Spagnolo
granzas
Italiano
mondìglia
Tedesco
Spreu.
ischivózu , nm Definizione
coa de argiola, s'úrtimu laore chi abbarrat de arregòllere, mescamente brutu e metzanu
Sinonimi e contrari
coale,
coamaderzu,
culischedhu
Frasi
frichinias de tempus, ischivozos anticos apo acatau in custos montricos pacu abbuschios e istropiaos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ventage,
criblure
Inglese
screening,
rest
Spagnolo
residuo
Italiano
vagliatura,
resìduo
Tedesco
Spreu,
Rest.
mundhàza , nf Definizione
àliga chi si arregollet mundhandho, purgadura de is laores
Sinonimi e contrari
mundadura
/
cerfa,
coale,
coamaderzu,
coalina,
coana,
culischedhu,
enina,
genina,
ghinina,
ischivozu
Frasi
in dogni trigu bi at mundhaza ◊ su mare buliadu bombitat mundhaza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rebut,
épluchure,
grenaille
Inglese
refuse
Spagnolo
barredura,
monda
Italiano
mondíglia
Tedesco
Spreu,
Abfälle (Pl.).
múndulu , nm Definizione
s'àliga chi si ndhe sèberat de su laore / m. de bentu = molinada de bentu
Sinonimi e contrari
cerfa,
mundidhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
criblure
Inglese
riddling
Spagnolo
criba,
despajadura
Italiano
vagliatura
Tedesco
Spreu,
Abfälle (Pl.).
musína , nf Definizione
cosa o àliga chi si ndhe sèberat e bogat prugandho laore
Sinonimi e contrari
alzenina,
genina,
ghighina,
ghinina,
ischivozu,
purgadura
Cognomi e Proverbi
smb:
Musina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nettoyage,
émondage,
épluchage,
épluchure
Inglese
cleaning,
weeding
Spagnolo
monda
Italiano
mondatura
Tedesco
Spreu,
Abfälle (Pl.).
tipidíu , nm, nf: tipitia,
tipitiu Definizione
pruinedhu chi si faet mescamente manigiandho laore; pruinedhu fine fine chi si faet asuta de is letos, in su cugigone de is busciacas, fintzes ispuntadura de pilu, de lana e cosighedhas deasi
Sinonimi e contrari
boladia,
pilibili,
pulina
/
erenzu,
ghilipiu,
ghitipiu,
pibitza,
pilipiu,
tilipio,
tipidedhu,
tipidipi
Frasi
est nudha su tipidiu chi dhui fiat asuta de su letu!…
Traduzioni
Francese
balle,
duvet tonture
Inglese
husk,
down,
polling
Spagnolo
cascabillo,
pelusa,
tundidura
Italiano
lòppa,
pula,
lanùgine,
cimatura
Tedesco
Spreu,
Flaum,
Schurwolle.
zenína , nf: genina*,
zinina Definizione
sa coa o coígiu de s'argiola, granu de trigu aortitzu, mortu, pitichedhu; is granos de trigu guastos de maladia ammesturaos a pedrighedha chi si ndhe sèberant candho su trigu dhu faent in chiliru po dhu chistire límpiu
Sinonimi e contrari
alzenina,
cerfa,
coale,
coamaderzu,
coana,
culischedhu,
enina,
ghinina,
ischivozu
Frasi
betamus sas zeninas a sas pudhas ◊ apenas faghes débbile un'otina, ca ses de sos poetas sa zenina! ◊ custu ranu est zenina mísciu a paza ◊ una frommixa lu giughet a mossu che ranu de zenina!
Traduzioni
Francese
grenaille
Inglese
chaff
Spagnolo
mondadura
Italiano
mondìglia
Tedesco
Spreu.