alzenína , nf: arzinina Definitzione
sa coa de s'argiola, granu de trigu aortitzu, minudedhu; is granos de trigu orruinau ammesturau a pedrighedha chi si ndhe sèberat candho su trigu dhu faent in chiliru po dhu chistire límpiu
Sinònimos e contràrios
arenúgiu,
cerfa,
coale,
coamaderzu,
coalina,
coana,
coatzu,
culischedhu,
enina,
genina,
ghinina,
ischivozu,
pealinu
Frases
bennasu de peràulas, nàrami chie cantat candho agabbas sas istajones in sas alzolas mannas de arzinina! (C.De Martis)◊ cussu fit cantadore de arzininas mortas
Tradutziones
Frantzesu
grenaille
Ingresu
refuse
Ispagnolu
mondadura
Italianu
mondìglia
Tedescu
Spreu.
camisèdha , nf Definitzione
min. de camisa: camisa pitica o de diferente genia; segundhu su costúmene, sa gunnedha de furesu; su pigighedhu chi bestit su granu de su trigu o de àteru laore (fintzes de su chiu de sa méndhula o cosas deasi)
Sinònimos e contràrios
camijeta
/
pidhoncu
2.
s'ispiga portat is naus e is naus portant sa camisedha o capa chi finit cun s'arista
Terminologia iscientìfica
cst, bst
Tradutziones
Frantzesu
chemisier,
chemisette,
balle du blé
Ingresu
blouse
Ispagnolu
camiseta,
cascabillo
Italianu
camicétta,
pula
Tedescu
Bluse,
Spreu.
chercúzu , nm: chircuzu Definitzione
est su chi abbarrat in s'argiola de sa treuladura de su trigu, sa pàgia prus fine; orrughedhos fines de sa coma de sa linna
Sinònimos e contràrios
afrantzuchena,
arremusulla,
chimuza,
chirchiza,
cífrinu,
cruscuza,
frataza,
pampodha,
romasiza,
tzimuca,
vèglia
/
chimuza
Tradutziones
Frantzesu
grenaille,
crublure
Ingresu
riddling
Ispagnolu
granzas
Italianu
vagliatura,
frùscoli
Tedescu
Spreu.
chirchíza , nf, nm: chischiza,
chiscuza,
chiscuzu Definitzione
orrughedhos de css. cosa e mescamente de linna; moidedha de su foedhare / èssere chiscuza (nau de ccn.)= afrodhieri, bòlliri isciri ammarolla is chistionis allenas
Sinònimos e contràrios
arrogalla,
chercuzu,
chimuza,
frataza,
frustigalla,
ischimuza,
pampodha,
piciualla,
tzimuca
/
bodheta,
piscinu
Frases
ti fetant a chiscuza! ◊ s'ossu a chiscuzu si at fatu! ◊ mi che ant frundhidu che chiscuza
2.
est collindhe chiscuza a su fogu ◊ sa chiscuza meda chi bi est afogat su pàsculu
3.
no s'intendhet che risos e chiscuzas, ispracadas sentza de àere cabu e coa ◊ est cussu buchimannu chi che at bogadu sa chiscuza, candho nos at agatadu!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Chiscuzzu
Ètimu
ltn.
quisquiliae
Tradutziones
Frantzesu
grenaille,
criblure
Ingresu
riddling
Ispagnolu
salvado
Italianu
vagliatura,
frùscoli
Tedescu
Spreu.
coamadérzu, coamadórzu , nf Definitzione
coa de madrelzu, de su postorzu, de s'argiola, su chi dhue abbarrat in s'argiola apustis incungiau su laore
Sinònimos e contràrios
coale,
coalina,
culischedhu,
ischivozu,
padriedu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
grenaille,
criblure
Ingresu
riddling
Ispagnolu
monda,
criba
Italianu
mondìglia,
vagliatura
Tedescu
Spreu.
coscovàtzu , nm: cuscubatzu,
cuscuvatzu Definitzione
iscopa de àchina o de sarmentu, sa carena, su chi abbarrat de unu gurdone de àghina apustis istacaos is pibiones; fintzes totu su chi no est granu, foedhandho de su laore
Sinònimos e contràrios
iscovàtzulu,
iscopu 1,
iscovile,
sporra
/
cerfa,
chercuzu,
coamaderzu,
múndulu
2.
issos regollint su ranu e a nois lassant su cuscubatzu
Terminologia iscientìfica
rbr
Tradutziones
Frantzesu
râpe,
criblure
Ingresu
grape stalk,
riddling
Ispagnolu
orujo,
salvado
Italianu
graspo,
vagliatura
Tedescu
Traubenstiel,
Spreu.
cugudhàu , nm Definitzione
su cuguzadu, sa camisa o càscia de su trigu ancora in s'ispiga
Sinònimos e contràrios
cuguzone,
erenzu,
iscuguza,
scefa,
scefabi
Frases
su trigu fait sa palla de cugudhau ◊ sa paza est fata in fine, ma ancora su cugudhau est meda: moliae! ◊ su trigu si prugat po nd'iscerai su cugudhau chi est abarrau
Terminologia iscientìfica
rbr
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
balle du blé
Ingresu
husk
Ispagnolu
cascabillo
Italianu
lòppa,
pula del grano
Tedescu
Spreu.
cuguzòne , nm Definitzione
su cuguzadu, sa camisa o càscia de su trigu ancora in s'ispiga
Sinònimos e contràrios
cugudhau,
erenzu,
scefa,
scefabi
Terminologia iscientìfica
rbr
Ètimu
ltn.
cuculione(m)
Tradutziones
Frantzesu
balle du blé
Ingresu
husk
Ispagnolu
cascabillo
Italianu
lòppa del grano
Tedescu
Spreu.
genína , nf: gerina 1,
gianina,
ginia 1,
ginina,
ginínia,
girina,
zenina Definitzione
sa coa de s'argiola, trigu aortitzu, mortu, minudedhu, ammesturu de trigu pitichedhu o segau e pedrighedha (ma dhu narant de àteru laore puru)
Sinònimos e contràrios
alzenina,
cerfa,
coale,
coamaderzu,
coalina,
coana,
coatzu,
culischedhu,
enina,
ghinina,
ischivozu,
padreri
Frases
toca, pruga sa girina ca ndi essit un'ànima de peniténtzia! ◊ a boltas li pagat sa faina cun misuras iscassas de ginina (M.Murenu)◊ su columbu si cuntentaiat de sa gianina de su trigumoriscu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Gerina, Girina
/
prb:
onzi ispiga at sa parte de sa gianina
Tradutziones
Frantzesu
grenaille
Ingresu
chaff
Ispagnolu
granzas
Italianu
mondìglia
Tedescu
Spreu.
ischivózu , nm Definitzione
coa de argiola, s'úrtimu laore chi abbarrat de arregòllere, mescamente brutu e metzanu
Sinònimos e contràrios
coale,
coamaderzu,
culischedhu
Frases
frichinias de tempus, ischivozos anticos apo acatau in custos montricos pacu abbuschios e istropiaos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ventage,
criblure
Ingresu
screening,
rest
Ispagnolu
residuo
Italianu
vagliatura,
resìduo
Tedescu
Spreu,
Rest.
mundhàza , nf Definitzione
àliga chi si arregollet mundhandho, purgadura de is laores
Sinònimos e contràrios
mundadura
/
cerfa,
coale,
coamaderzu,
coalina,
coana,
culischedhu,
enina,
genina,
ghinina,
ischivozu
Frases
in dogni trigu bi at mundhaza ◊ su mare buliadu bombitat mundhaza
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rebut,
épluchure,
grenaille
Ingresu
refuse
Ispagnolu
barredura,
monda
Italianu
mondíglia
Tedescu
Spreu,
Abfälle (Pl.).
múndulu , nm Definitzione
s'àliga chi si ndhe sèberat de su laore / m. de bentu = molinada de bentu
Sinònimos e contràrios
cerfa,
mundidhu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
criblure
Ingresu
riddling
Ispagnolu
criba,
despajadura
Italianu
vagliatura
Tedescu
Spreu,
Abfälle (Pl.).
musína , nf Definitzione
cosa o àliga chi si ndhe sèberat e bogat prugandho laore
Sinònimos e contràrios
alzenina,
genina,
ghighina,
ghinina,
ischivozu,
purgadura
Sambenados e Provèrbios
smb:
Musina
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
nettoyage,
émondage,
épluchage,
épluchure
Ingresu
cleaning,
weeding
Ispagnolu
monda
Italianu
mondatura
Tedescu
Spreu,
Abfälle (Pl.).
tipidíu , nm, nf: tipitia,
tipitiu Definitzione
pruinedhu chi si faet mescamente manigiandho laore; pruinedhu fine fine chi si faet asuta de is letos, in su cugigone de is busciacas, fintzes ispuntadura de pilu, de lana e cosighedhas deasi
Sinònimos e contràrios
boladia,
pilibili,
pulina
/
erenzu,
ghilipiu,
ghitipiu,
pibitza,
pilipiu,
tilipio,
tipidedhu,
tipidipi
Frases
est nudha su tipidiu chi dhui fiat asuta de su letu!…
Tradutziones
Frantzesu
balle,
duvet tonture
Ingresu
husk,
down,
polling
Ispagnolu
cascabillo,
pelusa,
tundidura
Italianu
lòppa,
pula,
lanùgine,
cimatura
Tedescu
Spreu,
Flaum,
Schurwolle.
zenína , nf: genina*,
zinina Definitzione
sa coa o coígiu de s'argiola, granu de trigu aortitzu, mortu, pitichedhu; is granos de trigu guastos de maladia ammesturaos a pedrighedha chi si ndhe sèberant candho su trigu dhu faent in chiliru po dhu chistire límpiu
Sinònimos e contràrios
alzenina,
cerfa,
coale,
coamaderzu,
coana,
culischedhu,
enina,
ghinina,
ischivozu
Frases
betamus sas zeninas a sas pudhas ◊ apenas faghes débbile un'otina, ca ses de sos poetas sa zenina! ◊ custu ranu est zenina mísciu a paza ◊ una frommixa lu giughet a mossu che ranu de zenina!
Tradutziones
Frantzesu
grenaille
Ingresu
chaff
Ispagnolu
mondadura
Italianu
mondìglia
Tedescu
Spreu.