abasciàu , pps, agt: abbassiau Definizione de abasciai; chi ch'est abbasciau Sinonimi e contrari calau, faladu | ctr. artziau, pigadu Traduzioni Francese descendu, baissé Inglese got down Spagnolo bajado Italiano scéso Tedesco heruntergekommen.

abbacài, abbacàre , vrb: abbacuai, abbacuare, abbracare Definizione fortzare prus pagu, menguare, abbasciare de calecuna cosa, nau mescamente de fortzas o de cosas chi faent fortza; tròchere e abbasciare sa parte prus arta, incrubare Sinonimi e contrari abblandai, abbonantzai, allentai, ammellare, assebiai, assussegai, illebiare, imbacari / abbambiai 1 / abasciai, imbasciai, muciare | ctr. acadriare, afortiai, apretai, incrispai Frasi testimonzas de isperas gallizant lieras pro sempre saidadas dae unu bentu chi niune at a poder abbacare (C.Puddu)◊ su ventu at abbacatu ◊ abbacare su dolore ◊ su temporali est abbacau ◊ abbàcala sa barra! ◊ sos boes ant abbacau su passu ◊ abbacuit su fogu! ◊ che li fut morta sa muzere e pro abbracare su dispiaghere corcaiat cun sa teraca 2. abbaca sa fune! 3. fuit abbacanne sa conca po saludu ◊ colanne at abbacadu sa bannera pro saludu a sas autoridades ◊ prus ti abbacas e prus su culu si paret! Traduzioni Francese calmer, ralentir, diminuer Inglese to calm, to slow down, to diminish Spagnolo calmar, reducir, bajar Italiano calmare, rallentare, scemare Tedesco beruhigen, abnehmen.

abbàtere , vrb: abbàtiri Definizione betare o fuliare a terra; pèrdere de ànimu, fàere pèrdere su coràgiu Sinonimi e contrari abbatire, abbilgonzare, isarcare | ctr. animai, audire, incorai Frasi ndhe at abbàtidu un'àrbure 2. si est abbàtidu pro nudha ◊ sa mala fortuna mi abbatit Etimo itl. Traduzioni Francese abattre Inglese to pull down Spagnolo abatir Italiano abbàttere Tedesco niederwerfen.

abbertighedhàre , vrb: Definizione foedhandho de is matas chi portant frutu, iscúdere a pértiga a is cambos po ndhe fàere orrúere a terra su frutu Sinonimi e contrari abbertighitare, magiare Etimo srd. Traduzioni Francese gauler Inglese to beat down Spagnolo varear Italiano abbacchiare, bacchiare Tedesco abschlagen.

abbonantzài , vrb: abbonatzare Definizione pònnere, torrare o fàere torrare in bonu, nau de su tempus e fintzes de gente Sinonimi e contrari abbacai, abblandai, achedare, apachiare, apasaogare, assebiai, asselenare, assussegai, illenare Frasi dh'at abbonantzau cun unu bàsidu ◊ apustis de su certu s'est abbonantzau ◊ su tempus si est abbonantzau Etimo srd. Traduzioni Francese se calmer Inglese to calm down Spagnolo apaciguar Italiano abbonacciare Tedesco beruhigen.

abboníri , vrb Sinonimi e contrari abbacai, abblandai, abbonantzai, abboniai, apachiare, apasaogare, assebiai, asselenare, assussegai Etimo srd. Traduzioni Francese calmer Inglese to calm down Spagnolo apaciguar Italiano rabbonire Tedesco begütigen.

acavacài , vrb: acovecai, acrobecare, acrovecai, cavacai Definizione betare a covecu, betare apitzu; betare a conca a bàsciu, coment’e ponendho a covecu; fintzes bortulare, furriare / a. a ccn. = cumbíncherelu, conchinàrelu a carchi cosa, fintzas pònnereli timoria faedhendhe de no lu lassare mancu faedhare comente cheret Sinonimi e contrari abbucai, acuguzare, apatigai, bíncere, furriai, tavacare | ctr. iscavacare Frasi chi fui dèu nci dhi acovecau sa pingiada in conca! ◊ is argiolas no acabbànt mai, cun su celu totu de unu colori acovecau in pitzus 2. tèngiu unu bellu scannu po mi sèi: cussu gei no si nci acovecat! 3. li ant covacadu sa carena in su putu 4. cussa tenit unu mairu pioncu e unu fillu acovecau! Etimo srd. Traduzioni Francese retourner, renverser Inglese to turn upside down Spagnolo volcar, dar la vuelta Italiano capovòlgere Tedesco auf den Kopf stellen.

achirràre , vrb: achirriare Definizione bènnere o andhare a unu chirru, a una bandha, e fintzes pònnere o acostire, andhare o lòmpere a iscúdere a ccn. Sinonimi e contrari abasciai, andhare, assèndhere, bènnere, brincae, falare, pòniri | ctr. alciare, ampiai, pigai 1 Frasi achirriare a Tàtari ◊ su mudiore achirrat de repente: no s'intendhent prus chidérios de pessones, de animales (L.Loi) 2. achirratinne dae cadhu! ◊ canno proet, s'abba achirrat dae sas nues ◊ a su postale si li fint secatos sos frenos in sa pénnita e fit achirratu che unu raju a supra de su carru ◊ a Cristos nche l'ant achirratu dae sa ruche ◊ lampu de focu chi li achírriet! 3. a sa zanna l'at achirriau s'istanca ◊ a Cherchedhu l'ant achirratu s'apoerju "Sindrajolu" Etimo srd. Traduzioni Francese descendre Inglese to get down Spagnolo venir, ir, bajar Italiano venire, andare, scéndere Tedesco kommen, gehen, absteigen.

acóntu , nm Definizione parte chi si pagat o chi si giaet de unu tanti chi si depet Frasi apo bocau sa cartera pro li dare un'acontu pro sa tanca Etimo itl. Traduzioni Francese acompte Inglese down payment Spagnolo anticipo Italiano accónto Tedesco Anzahlung.

aculigionài, aculingionài , vrb: aculungionai, aculunzonare, aculurgionai, acurruxonai Definizione nau de gente e de animales, fàere coment'e a culurgione, totu arregortu, coment’e acancarronau; fàere totu a pinnigas, atzirbisonau, nau de pedhe o cosas deasi; fàere a bocitedhas (nau de casu, de farra e àteru) Sinonimi e contrari aciunciulire, acoconare, acuculiare, acugutzare, acurruxonai, ammacionai, pinnichedhare / acuguciai, ammischinai / arrunzai / abballinare, allomborae, arrombulonai | ctr. istirare 2. ita in s'ierru, ca ti ndi acurruxonas acanta, in letu! Etimo srd. Traduzioni Francese se pelotonner Inglese to crouch down Spagnolo agazaparse Italiano rannicchiarsi Tedesco sich zusammenkauern.

afassú, afassúa , avb Definizione a s'a. = a coredhu, ghetau apari, totu a méschiu chentza órdine perunu, a passiu, afaiu, a su chi unu at in gana Traduzioni Francese pêle-mêle en vrac Inglese upside down Spagnolo en desorden Italiano catafàscio Tedesco durcheinander.

allentài , vrb: allentare Definizione abbacare una cosa tropu càdria, tropu tirada, fàere prus lentu, prus lenu, prus pagu forte Sinonimi e contrari abbambiai 1, aflusciai, afrincai, allenare, illebiare, illenare | ctr. acadriare, apretai, incrispiai Frasi ant allentau su passu e si sunt firmadas ◊ a mie faghet dannu su lentore ca mi allentat piús de su fenu 2. de coro Ti pregamus, o Signore: allenta su rigore! Traduzioni Francese ralentir Inglese to slow down Spagnolo ralentizar, disminuir Italiano rallentare Tedesco lockern.

allisàda , nf: allisiada, allixada Definizione su allisare Sinonimi e contrari allisadura, allisamentu Frasi su pitzinnu andhat a si pompiare in s'ispricu e si dat un'allisiadedha a pilos Etimo srd. Traduzioni Francese bichonnage, attifement Inglese smoothing down Spagnolo alisadura Italiano lisciata Tedesco Glätten.

allupíri , vrb rfl: allupriri, allurpire, allurpiri Definizione su si betare che lupu, papare che lupu, aira Sinonimi e contrari afarcai, allupiare 1, botzicare, ingolopire Etimo srd. Traduzioni Francese se jetter sur la nourriture, se gaver Inglese to throw oneself like a wolf, to gulp down Spagnolo atracar, hartar Italiano avventarsi come un lupo, ingozzarsi Tedesco gierig essen.

apéssu , nm Sinonimi e contrari billa 1, imbussulatura Etimo srd. Traduzioni Francese bordage Inglese turning down Spagnolo doblez Italiano rimboccatura del lenzuòlo Tedesco Umschlag.

arrembulài , vrb: arrumbiai, arrumbuai, arrumbulai, orrumbulai, romulare Definizione andhare coment’e cosa tundha, a bisura de orroda (segundhu de ite si foedhat, no tanti bene, andhare cun dificurtade) Sinonimi e contrari arrodulare, cadhinare, codulare, istirigare, lodhurare, lumburare, rodhulare, trodhulare, tromedhare, trumbulare Frasi arrúmbula sa carrada po dh'isciacuai! ◊ nc'est arrumbulau de s'iscala ◊ est pitichedhedhu e arrúmbuat puru cument'e unu cíxiri 2. sa vida fut andendu ainnantis arrúmbua arrúmbua Etimo ltn. rhombus Traduzioni Francese dégringoler (dans), rouler Inglese to tumble down Spagnolo rodar Italiano ruzzolare Tedesco hinunterrollen.

arrevésciu , agt: arrevessu, arrovésciu, orrovésciu, rebessu* Definizione chi est su contràriu de comente depet èssere, de comente depet andhare, fatu a s'imbesse; nau de gente, chi o chie portat arrevesciori, chi est revessu, chi abbétiat po su trotu, chi no adduit a s’arrexone Sinonimi e contrari contràriu, deghésciu / rebelde, testarrudu, traessu | ctr. giustu / achistiadu, arrejonadu, atinadu, giudisciosu Frasi ses arrevésciu e tostorrudu coment'e unu burricu! ◊ fait pràngius bonus chi faint ammodhiai marirus arrevèscius ◊ est prus arrevésciu de sa figu morisca Traduzioni Francese à l'envers, revers, sot Inglese upside down, foolish Spagnolo revés, necio Italiano rovèscio, stólto Tedesco verkehrt, töricht.

asseriài, asseriàre , vrb Definizione abbrandhare unu movimentu; nau de ccn., su si fàere sériu, serionzu, acabadu, pentzamentosu, tristu; fàere a mancu, arrisparmiare de fàere calecuna cosa Sinonimi e contrari abbacai, abblandai, abbonantzai, apachiare, apasaogare, assebiai, asselenare, assussegai / asseriatzare, seriari | ctr. agegherai, salarzare, seguzare / allegrare Frasi s'arriu surrungiosu si est asseriau ◊ fit una rundhinedha, ma como si est asseriada abberu ◊ sos canes si sunt asseriaos ◊ candho at intesu gai, s’aira sua contra a issu si est asseriada 2. fit unu pitzinnu asseriadu impresse, chena risos ◊ arrispundendi, cuss'ómini brullanu si fiat asseriau 3. biadu a chie assériat, assumancu a betzu! 4. assériadi, asséria, de ti cojare: sa vida est menzus bajana! Etimo srd. Traduzioni Francese se calmer, devenir sérieux Inglese to calm down, to become sad Spagnolo calmarse, entristecerse Italiano calmarsi, rattristarsi Tedesco sich beruhigen, traurig werden.

aterrài , vrb: aterrare Definizione betare o calare a terra, pònnere in terra (mescamente nau de màchinas chi si pesant a bolare in is aeras, candho ant acabbau su bólidu); nau in cobertantza, fàere a bregúngia a unu, o fintzes andhare in contràriu a unu de mala manera; umiliare, cunsiderare cun umilesa / andai, movirisí aterra aterra = bassos bassos, cuatos cuatos Sinonimi e contrari aterrighinare, isterricrare, isterrighinare, istragorzare / afachilare Frasi sos ariopranos aterrant in s'arioportu ◊ un'ariopranu at aterradu in d-unu paris ◊ tui aterradí e no ti movast ca funt iscudendi de perda! 2. no apo aterrau sa mama, ma apo difesu su fizu ◊ at fatu domandha a sos carabbineris, l’ant fatu àbbile, ma in su Comunu ant aterradu totu e no l’ant fatu partire 3. ma chini si esaltat in supérbia at a èssiri umiliau e aterrau Etimo srd. Traduzioni Francese terrasser Inglese to knock down Spagnolo aterrizar Italiano atterrare Tedesco niederwerfen.

aterramènta , nf Definizione su aterrare, betare a terra a cropu, mescamente su isfundhare o segare matas a paris de terra Traduzioni Francese abattage Inglese pulling down Spagnolo derribo Italiano abbattiménto Tedesco Fällen.

«« Cerca di nuovo