Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arresétu , nm: resetu Definition su arresetare, su istare asseliaos, in pàusu, in paghe Synonyms e antonyms apàsigu, arrébiu, arréulu 1, assébiu, assentu, assuermu, assussegu, firmada | ctr. matana, pistu Idioms csn: chentza arresetu = chentza si frimmare; avb.: istare (a) arresetu = abarrai firmu Sentences fit un'ora pista pista sentza tènnere arresetu!…◊ bi at zente chi andhat e benit sena arresetu ne a dedie e ne a denote ◊ sas feras ant agatadu pasu e arresetu in matas e majones 2. tempus faghet mi aiant cunfirmadu de s'arresetu de babbu tou inoghe 3. ajó, ista a arresetu, già l'isco chi ses forte! Etymon srd. Translations French arrêt, calme English stop, quiet Spanish descanso, tregua Italian sòsta, quïète German Rast, Ruhepause.

assébiu , nm, agt, avb: assélgiu, asséliu Definition su istare firmos, in pàusu, in paghe, chentza fàere, chentza matanare, chentza pentzamentos: coment'e avb. (a. = a asséliu) si podet fintzes impreare acordau che un'agetivu; fintzes trabballu po arrangiare o pònnere apostu calencuna cosa / èssere de malu asséliu = chentza asséliu, sèmpere ammungiandho Synonyms e antonyms amellu, apógliu, arréulu 1, asseletu, paidhu / firmu, séliu / arràngiu, mezoru | ctr. oriolu, tormentu, trambullu Sentences cun totu cussu it'e fàghere no tenzo asséliu ◊ aspetat de Deus s'asséliu eternu ◊ is bècius bolint asséliu ◊ su sero, sos fulferinos chirchendhe asséliu punnant a sa solzaga ◊ fostei no tenit assébiu, sempri in movimentu! 2. si arregordat de sa pischera in s'arriu cun s'àcua assélia e límpia ◊ su dolori no mi lassat assébia 3. tocat a dhas lassai assébiu is bagadias, e is cojadas puru! ◊ lassamí sa conca asséliu, gei dhu sciu su chi fatzu! ◊ atura asséliu! ◊ no podendu abbarrai asséliu de su prexu, si fiat imprassau a su babbu ◊ sas bamas sunt paschendhe assélias 4. cun cussu dinai depeus fai assélius in domu Etymon srd. Translations French repos, calme, paix English rest Spanish descanso, tranquilidad Italian ripòso, quïète, bonàccia, tranquillità German Ruhe, Stille.

asseliàu , pps, agt Definition de asseliare Synonyms e antonyms asselenau, asseriau, resetu, séliu, séntulu | ctr. avolotadu, bolluzadu 2. est una note frita ma asseliada Translations French calme, tranquille English be quiet Spanish tranquilo Italian calmo, tranquillo German ruhig.

assulèna , nf, nm: assulenu 1 Definition su èssere in assentu, sélios, in pàusu; fintzes cunfortu Synonyms e antonyms arrébiu, arréulu 1, assébiu, assentu, assussegu, ausentu / cufortu Sentences oe est una die de assulena perfeta ◊ no prus die de assulena, no prus die de cossolu! ◊ dàemi, columba, calchi assulenu! Etymon srd. Translations French calme, paix English quietness Spanish quietud Italian quïète German Ruhe.

assulénu , agt: selenu* 1 Definition chi est in asséliu, in pàusu, trancuillu, chentza pentzamentos Synonyms e antonyms chetu, glianu, pàsidu, pàsigu, pràtinu, séliu Sentences dae candho amus tentu custu dannu no amus prus bidu die assulena Translations French serein, calme, paisible English peaceful, serene Spanish sereno, tranquilo Italian seréno, calmo German heiter.

assusségu , nm: sossegu Definition su istare trancuillos, sélios, in pàusu, su no àere pentzamentos in conca, su fàere o nàrrere a sa lena, chentza si arrennegare Synonyms e antonyms assébiu, assentu, assuermu, pasu | ctr. apeleu, disassussegu, oriolu Sentences chirchendhe assussegu si fúrriat in su letu… ◊ no tenent assussegu a perun'ora suta sas iras de sos elementos (Grolle)◊ su sou est unu vívere brivu de assussegu 2. immoi chi si ndi est andau cussu podeus fuedhai cun assussegu ◊ cun s'assussegu de sa fémina manna, minnanna fit dendhe cossizos a su nebode Etymon srd. Translations French calme English quietness Spanish sosiego Italian quïète, serenità, pacatézza German Ruhe, Gelassenheit.

calmèsa , nf Definition manera pàsida de fàere o de nàrrere chentza èssere airaos, abbellu, chentza presse, chentza arrennegu Synonyms e antonyms prachidesa, selenesa Sentences in totu ci bolit calmesa Etymon srd. Translations French calme English calmness Spanish calma Italian calma, posatézza German Ruhe.

chétu , agt: achietu, chietu Definition chi no si movet, chi istat firmu, chi no si giaet a fàere / abarrai chietu, abarrai a chietu Synonyms e antonyms assulenu, frimmu, séliu Sentences parat sas palas e s'istat chietu candho lu corpant ◊ mulleri mia, ti giuru chi abarru chietu, a póxiu a póxiu! ◊ ista chietu che pani ciuetu! ◊ istat chietu e apasigadu a un'ala in sa cama de austu Etymon itl. Translations French tranquille, calme English quiet Spanish quieto Italian quièto German ruhig.

chietèsa , nf Definition su èssere totu chietu, assentau, firmu Synonyms e antonyms assébiu Sentences su bilde de cussa tanca contra a sole lughet, cumbidendhe sos ojos chi si bi frimmant in chietesa ◊ fiat chietu ma de una chietesa chi fadiat a timiri Etymon srd. Translations French calme, repos English quiet Spanish tranquilidad, calma Italian quïète German Ruhe.

mudèsa , nf Definition su èssere o abbarrare totu citiu citiu, totu mudu, su no s'intèndhere nudha Synonyms e antonyms mudéntzia, mudigore, mudímine, mútria, mutricore, mutuléntzia | ctr. abbolotu, atraghentu, biuldu, chimentu, tremutu Sentences torrant a custu bàntzigu de mudesa pinturendhe de bolos sas aeras ◊ sa mudesa de sa note in sos istios e de càntaros s'amenu murrunzu no fit arcanu a sos sentidos mios (A.Porcheddu) Etymon srd. Translations French silence, tranquillité, calme English silence Spanish silencio Italian silènzio, tranquillità German Schweigen, Ruhe.

pachiósu , agt: paghiosu, pagiosu (pa-gi-o-su) paxiosu Definition nau de ccn., chi est de paghe, chi no giaet ifadu, chi istat asseliau, chi est amantiosu de sa paghe; chi tenet unu fàere e foedhare chentz'arrennegu, chentz'airu, chi tirat a sa cuncórdia Synonyms e antonyms pagili / adasiosu, trancuillu | ctr. derredhu, gherristu / spaxiosu Sentences est unu pipiu paxiosu: mancu ti acatas ca dhoi est ◊ in domo de su parente fit faghindhe una vida paghiosa ◊ s'annu paxiosu chi eus passau in sa càscia de su coru miu dhu pongu! (F.I.Congiu)◊ is animabis maus si funt fatus paxiosus Etymon srd. Translations French paisible, pacifique, calme, placide English peaceful, pacifist, calm Spanish pacífico, pacifista, calmo Italian pacífico, pacifista, pacato, nonviolènto German friedlich, pazifistisch, ruhig.

pàsa 1 , nf, nm: abàsiu, pasu, pàsiu, pàusa, pàusu Definition su istare chentza fàere, o fintzes faendho àteru, po passare s'immarritzone, su èssere o istare asseliaos, trancuillos Synonyms e antonyms arreposu, assentu, discansu, ibasu, pàsida, pausamentu / arresetu Idioms csn: èssere de malu pasu (nau de unu, pruscatotu pipiu) = malu a drommire, chi prangit meda, iscinitzosu; a pàusu a pàusu = a su pasa pasa, abbellabbellu Sentences no tenet felitzidade e ne pasa ◊ custa criadura est de malu pasu ◊ sas feras ant agatadu pasu in matas e majones ◊ su poboribi dh'ant lassau a pàusu 2. is caus si pesant e iscracàlliant, si cabant e si càlliant pischendi a pàusu a pàusu ◊ apo fatu totu a pàusu a pàusu Etymon ltn. pausa Translations French calme, repos English rest Spanish descanso Italian quïète, ripòso German Ruhe, Stille.

selénu 1 , agt: assulenu, serenu 1, silenu, solenu, suenu, sulenu, sullenu Definition chi est in asséliu, in pàusu, trancuillu, chentza pentzamentos, chentza móvias a forte, chi faet allenu, abbellu Synonyms e antonyms chetu, glianu, pàghidu, pàsidu, pàsigu, pràtinu, séliu | ctr. càdriu, forte / orioladu, penciamentosu, pistichinzosu Idioms csn: pròere abba selena, a sulenu = abbighedha pàsida, paga ma sighida; silenu che abba fróchina = sériu sériu, pàsidu; andhare a passu selenu = abbellu, a passu pàsidu; còiri sullenu, a fogu sullenu = no tropu forte, chi no est cràdiu Sentences sulenos current sos rios sentza murmutare ◊ intro de s'adhe lentu repicat unu pitiolu, sinnu chertosu de vida selena ◊ andhat selenu ◊ mai t'incantit arriu sulenu! (D.Bernardini)◊ su mare est silenu e pranu che pratu de ozu de ulia ◊ seu ascurtendu s'acuedha suena suena currendu in is canabis 2. pioet a sulenu a sulenu ◊ est niendhe a sulenu ◊ deris tota sa note at sighidu dae chelu a rúere selena una mudhina (G.M.Cherchi)◊ est un'abbighedha serena, ma ifundhet etotu ◊ càstia comenti Deus proit cun àcua solena solena… 3. unu sonnu dae chelu Atena li mandhat, a sulenu de tanta pena Surnames and Proverbs prb: àcua suena suena, piscina prena Etymon srd. Translations French calme, paisible, tranquille English quiet Spanish tranquilo Italian calmo, plàcido, tranquillo German ruhiger Mensch.

séliu , agt: sériu Definition chi no si movet, chi istat firmu, chi andhat pàsidu chentza trémias o iscutuladas; nau de ccn., chi no erriet, chi portat o mantenet una bisura si no própriu trista ma mancu alligra, coment'e pentzamentosa: nau de sa persona po sa manera de fàere, chi dhue ponet cabu, incuru, chi ndhe sentit su pesu o s'importu, nau de cosa, chi est de importu Synonyms e antonyms assulenu, firmu, pàsidu, pràtinu, selenu 1 / giudisciosu / apensamentadu, tristonzu | ctr. trumbullau / allegru, brullanu, sconcau Idioms csn: faedhare a sa séria = a sa lena, nendhe sas peràulas chi s'intendhant bene, chentza cúrrere; a séliu = abbellu, a lébiu, in asséliu; sériu comment'e sa perda, che a sa morte, che pudha mabàdia = tristu Sentences beni a innòi e abarra séliu! ◊ sériu fuit su manzanu e chelu límpidu ◊ custu pisedhu no abbarrat mai sériu, est sempre brinchendhe, faghindhe ◊ cola sériu acurtzu a sos canes, ca segundhu comente ti si salarzant a subra ◊ camina sériu ca si ti sachedhas ti che ruet totu ◊ is bòis iant connotu sa manu de su meri e andànt sélius ◊ s'abba candho proet sériu l'intrat bene a sa terra, che candho frocat 2. cussu est unu mesu alligru, tra sériu e barrosu ◊ giuto sos pilos biancos che nie e sériu mi at fatu su dolore ◊ ita tenis, mulleri mia, ca ses séria? ◊ dhi arrespundit a cara sempri prus séria, abascendi sa boxi ◊ no cherent chi ria e nemmancu chi iste séria 3. seus chistionendi de cosas futas e sérias! 4. chi pigant àviu ca iscís fai turtas no ti lassant prus a séliu Etymon itl. Translations French calme, sérieux, posé English calm, sedate Spanish tranquilo, serio, mesurado Italian calmo, chéto, sèrio, posato German ruhig, ernst, bedächtig.

sòde , agt Definition chi est cagiau, tostau, firmu; nau de cumportamentu, séliu, paghiosu Synonyms e antonyms cracu, tostau / pàsidu Idioms csn: terrinu s. = tostu, frimmu, seguru; faedhare a boghe s. = calma, chentza airu Sentences su sinu chi ti at dadu late lichitu e sode 2. sa zente fit sode iscultendhe sa préiga Translations French solide, calme English solid, calm Spanish sólido, quieto Italian sòlido, pacato German fest, ruhig.

sosségu , nm, agt: assussegu, sussegu Definition su istare trancuillos, pàsidos, in pàusu, sélios, su fàere a sa lena, su no àere pentzamentos in conca; chi est asseliau, in pàusu Synonyms e antonyms assébiu, assentu, assuermu, paidhu, pasu, prachidesa / séliu | ctr. agiàgaru, disassussegu, salarzu Sentences pàsati, dae unu pacu de sussegu! ◊ tènnere sussegu est lucura: tantu imprimida est in me sa tua rara ermosura (P.Mossa)◊ làssami sussegu, amore! ◊ no tenes paghe e ne sussegu 2. cun pérdua e fadiga proponzesti sa sossega Sardigna persighire ◊ sussegu e imbiau est su riposu Etymon ctl., spn. sossego, susiego Translations French calme English rest, calm Spanish sosiego Italian calma, ripòso German Ruhe, Ausruhen.