bía , nf: bie,
via Definitzione
su logu inue si passat; su tretu chi unu portat ananti o a sa bandha chi est abbaidandho (a/c. nau meda cun s'elisione: ’ia – apustis de vocale –, ma de iscríere cun firmesa sèmpere cun sa cuns. de cuménciu; in is cumpostos podet istare fintzes chentza sa /b-/: mesuia)/ Bielogu (Bia de Logu) = s'istrada chi de sa capitale, Aristanis, colaiat in totu s'istadu (Logu): in Sa Costera bi est abbarradu a númene de una leada; Bia de sa palla = su Cordu de sa pàgia, sa galàssia ue si agatat fintzes su Sole, ue in s'aera is istedhos si parent prus cracos e si pentzat coment'e una cosa andhada a ormina, lassandho s'arrastu, Carru ’e sa paza, Caminu ’e Deu, itl. Via Làttea
Sinònimos e contràrios
arruga 1,
caminu,
carrela,
istrada,
sia 2
/
ala,
cola 1
Maneras de nàrrere
csn:
bia majore = carrela mazore, itl. córso; zúghere, àere, pònneresi imbia (in +bia) = in dainanti, in mesu, a istrobbu, ma fintzas pro difèndiri a ccn. o fintzas trabballendi; in mesuia (mesu 'ia) = própiu ananti aundi si passat, in mesu; sa bia de domu = in carrela mia, nostra; bia de…, abbia a… (a bia a…), a bie de… = a cara a…, faci a…; biecue (bia de cue)= a bia de cue, cue, in cue; bia de mesudie, bia a merí = faci a mesudí, a parte de sero (e deosi fintzes iscritu "bie" e fintzas cun su significau de "agiummai, in s'oru de…" + agt. numeràriu = itl. circa); ingruxada de bias = ue si abbojant duas carrelas, istressiada; a bias de… (tempus) = a sa bandha de…; donai bia = fàghere colare; ghetaisí a bia = a meda, a filera, a portessione; bogare a bia ccn. cosa = bogare a pizu, agatai; fai a bias fadhitas = fai moris fadhitus, fàere a fadhitas, andhare s'unu a cara a s'àteru faghindhe forchidhos, chentza si abbojare
Frases
in caminu deretu e bia mala ti lu nant chi ses puzone mala ◊ istamus in bia majore ◊ pigaisí sa bia in mesu de cambas e andaisindi! ◊ est in mesuia rutu e fuliadu ◊ giras totu su mundu, no bis mancu is bias!◊ dèu e mamma eus fatu a bias fadhitas e no si seus atobiadas
2.
béntula como chi as su bentu imbia! ◊ sa morte si li est posta imbia ◊ essimiche da'ia! ◊ no mi ponzas sa cosa imbia ca so colendhe ◊ de inoghe cussu logu no lu bidimus ca bi at unu monte imbia
3.
dae bennarzu in cudha bia, fritu, fàmene e caristia ◊ su trenu ch'est isérghiu bia a cue ◊ fua erribbau bia de cussas partis ◊ a bias de mesaustu, sos zovanedhos passizant a prufessones ◊ fit apompianne abbia de s'ala mea ◊ coment'e columbedhos passidores current bia de su mere candho los giamat, betendhe sos granos (S.Lay Deidda)◊ si sediant sèmpere in biecue, in su muredhu ◊ is procàrgios portànt bie duamilla procos
4.
sas làcrimas li falabant a bias
5.
est ca mi so postu imbia deo, sinono sa mama l'aiat mazadu
6.
custu curridori si firmat e a totus donat bia prima chi dha domandint, ca bollit èssi s'úrtimu
7.
ocannu sa musca si ghetat a bia, nc'est de dh'ischivai!
8.
apo cricau sas arbeghes totue ma no dhas apo bogadas a bia!
Sambenados e Provèrbios
smb:
(Deias, Devias)
/
prb:
carru chi bandat bia fait
Ètimu
ltn.
via
Tradutziones
Frantzesu
rue
Ingresu
street,
road
Ispagnolu
calle,
carretera
Italianu
strada
Tedescu
Straße,
Weg.
carronàda , nf: corronara,
garronada* Definitzione
tretu inue unu caminu, un'orruga o àteru, girat a un'àtera bandha; fintzes buturinu, orruga istrintedha e chentza essia
Sinònimos e contràrios
furriada
/
botorinu
Frases
arribbada passilla passilla fintzas a sa carronada de predi Carta (B.Lobina)◊ in sa carronada de s'istradone si torreit a boltare a mi saludare ◊ est abetendu de biri su trenu passendinci in sa carronada
Terminologia iscientìfica
bdh
Tradutziones
Frantzesu
virage
Ingresu
winding
Ispagnolu
viraje
Italianu
tortuosità,
curva di strada
Tedescu
Gewundenheit.
iscamédhu , nm Definitzione
tretu inue, mescamente in camminos o àteros logos de passare, su logu càmbiat a s'ingrundha faendho a iscalina (in calada o pesada): si narat fintzes de logu malu, de dificurtade
Sinònimos e contràrios
iscaledhu,
iscalone 1,
ispéntimu,
ispérruma,
scabiossu
Frases
arranzendhe caminos che bogant sos iscamedhos pro colare menzus ◊ s'achetu de ratza sarda pighendhe in iscamedhos de su monte puntat sas orijas (A.Spano)◊ si caminas a s'iscuru, mira pro calchi iscamedhu!
2.
bi ndhe at de iscamedhos in sa vida!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
escarpement
Ingresu
steep fall
Ispagnolu
escarpa,
escarpadura
Italianu
scoscendiménto,
gradino nel sentièro,
nella strada
Tedescu
Absturz,
Bergrutsch.
istràda , nf: istrata,
strada Definitzione
logu po passare, andhare, mescamente logu largu, òpera fata a progetu apostadamente po passare mezos mannos: est fintzes su passàgiu tra domos e domos in is bidhas (e mescamente in is citades); in d-una aina a dentes (es. serra, serracu) est sa largària chi abbarrat a istúturu de is dentes (chi funt a unas a unas incrubadas a una bandha o a s'àtera)/ min. istradighedha
Sinònimos e contràrios
istradone,
mòri
/
carrela
Maneras de nàrrere
csn:
prozetare, finantziare, fàghere o colare un'i.; rughes de i. = ingruxeri; zenias de istrada: a duas, a bàtoro corsias, i. bianca, incatramada, astrinta, larga, in pigada, in paris, dirita, dorta; zenias de i. segundhu chie las contivizat: brivada, comunale, provintziale, istatale; in s'i. si podet distínghere: su fundhu, sa manchina a un'ala e àtera, sa mesania, sos oros, sos cartellos cun sos indíssios, sos sinnales de terra, sos iscassiadorzos (e, segundhu su logu, trempas, murallones, pontes, pontinos, tumbinos); s'i. de sas brocas = perda ciata, me in sa domu, logu, tretu aundi si ponint is màrigas; s'i. po sètziri = pedra manna ananti de is domus po si sètziri
Frases
in su cumonale bi ant coladu un'istrada noa ◊ pro andhare a in cue bi ant fatu s'istrada
2.
si est istérritu a longu a longu in su zannile ponènnesi a dormire in s'istrata inuve bi paraiat un'ocru de sole
Ètimu
ltn.
strata
Tradutziones
Frantzesu
route,
rue
Ingresu
street,
road
Ispagnolu
calle (urb.),
carretera (extraurb.)
Italianu
strada
Tedescu
Strasse.