Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aligàe , vrb: aligai, aligare, argare Definitzione istèrrere s'àliga, su ladamíngiu; imbrutare, fàere su logu a muntonàrgiu; fintzes pònnere sa cria, nau de bobbois chi ponent is oos in is freaduras Sinònimos e contràrios alladamenae, contzimare, ladamingiare, stercorai / imbratare Frases at argau s'ortu, sa binza 2. est unu doveri de no aligai e avelenai sa Terra, ca nci biveus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fumer Ingresu to manure Ispagnolu abonar Italianu concimare Tedescu düngen.

alladamenàe , vrb: alladaminai, alledamenare, alledaminare, alletamanare, allodaminai, ladamenare Definitzione pònnere, betare o ispainare su ladamíngiu, ingrassare sa terra cun su ladamíngiu Sinònimos e contràrios aligare, atalaminai, contzimare, illedaminare, ladamingiare, stercorai, sualare Frases su bestiàmine, inue paschet, alledàminat su logu ◊ s’istercu e su pissu de sas béstias lu golliant pro alletamanare sos ortedhos ◊ terra de allodaminai no ndi teneus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fumer, engraisser Ingresu to dung Ispagnolu abonar Italianu concimare Tedescu düngen.

alladaminaméntu , nm: ladaminamentu Definitzione su alledaminare, su pònnere, istèrrere o lassare ledàmine in su terrinu Sinònimos e contràrios alladaminadura, alledamenada, stercosciamentu, sualinzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fumage, fumure Ingresu manuring Ispagnolu abono Italianu concimazióne Tedescu Düngen.

alledamenàda , nf Definitzione su alledaminare Sinònimos e contràrios alladaminadura, alladaminamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fumage, fumure Ingresu manuring Ispagnolu abono Italianu concimatura Tedescu Düngen.

alluzanàre , vrb Definitzione ingrassare sa terra comente faent is errios bogaos, ispainandhodhoe cosa de sustàntzia, coment'e faendho sa terra a lugiana (genia de terramíngiu bonu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fertiliser Ingresu to fertilize Ispagnolu abonar Italianu fertilizzare Tedescu düngen.

contzimàre , vrb Definitzione betare o pònnere su concime a sa cosa prantada o semenada Sinònimos e contràrios aligare, alladamenae, ladamingiare, stercorai Tradutziones Frantzesu fumer, engraisser Ingresu to manure Ispagnolu abonar Italianu concimare Tedescu düngen.

ingràssa , nf, nm: ingrassu Definitzione su ingrassare: ingrassa dhu narant pruschetotu po animales, ingrassu si podet nàrrere fintzes de terras Sinònimos e contràrios rassa / alladaminamentu Frases su procalzu beniat a su buscu a s'ingrassa ◊ sos chi in su monte ant àpidu s'ingrassu giughent peta licantza… a mastigare ◊ imbucades che porcos a s'ingrassa dae su die mércuris de lísciu! (P.Mossa) 2. s'ingrassu si fait a is terras apenas isfrutadas Tradutziones Frantzesu engrais Ingresu fattening Ispagnolu engorde, ceba, abono Italianu ingrasso Tedescu Mästen, Düngen.

ingrassài, ingrassàre , vrb Definitzione pònnere lardu, ógiu (mescamente nau de is petzas, animales e gente); frigare o pònnere ógiu a ingranàgios, betare ladamíngiu a sa terra; in cobertantza, errichire Sinònimos e contràrios ammeudhare, irrassare, saginai / úngere / alladamenae | ctr. illangiare, irromasire, isozare Frases biu ca Gilda est prenixedha, sighendusí a ingrassai ◊ ingunis si papat bèni, issu s'est povintzas ingrassau ◊ ingrassamus su porcu pro lu fàchere a sartitza ◊ nc'est peri chini ingrassat papandu pagu! 3. cumintzeit a sudhare chi su dinari non serviat a Santu Frantziscu ma pro ingrassare sas buxacas de compare retore Sambenados e Provèrbios prb: s’oglu de su mere ingrassat su cadhu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engraisser Ingresu to fatten Ispagnolu engordar, engrasar, abonar Italianu ingrassare Tedescu mästen, einfetten, düngen.

stercorài, stercosciài , vrb: stracosciai, strecosciai, strecoxai Definitzione fàere de bisóngiu de is animales, imbrutare de ladamíngiu; betare o istèrrere su ladamíngiu (strecu), ingrassare sa terra a ladamíngiu (e fintzes imbrutare de ludu o àteru)/ una strecosciada de pei = falada de pè a manera de ischitzare cosa Sinònimos e contràrios istallare 2 / aligare, alladamenae, contzimare, ladamingiare / illudrare, imbrutai, strichidhai 2. custa fà coit a isciasciadura: non portit ladami, puru, fut una terra totu stracosciada!…◊ su logu est totu stracosciau de cumenti funt acorrendu is brebeis innòi ◊ cussus portant su coru strecosciau de sànguni malu ◊ potzu intrai? no ia a bolli strecosciai su logu de ludu! Ètimu ltn. stercorare Tradutziones Frantzesu engraisser, parquer Ingresu to pen Ispagnolu estabular, estercolar Italianu stabbiare Tedescu düngen.

stercosciaméntu , nm Sinònimos e contràrios alladaminadura, alladaminamentu, alledamenada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu parcage Ingresu manuring Ispagnolu abono Italianu stabbiatura, mandratura Tedescu Düngen.